Commissievergadering op 15 juli 2025

Les signalements de symptômes liés aux e-cigarettes et aux e-liquides figurent dans le rapport du Centre Antipoisons. Le rapport de toxicovigilance de l’année 2023 fait état de 124 signalements d'incidents impliquant des e-liquides, soit une augmentation de 62 % du nombre d'appels liés aux cigarettes électroniques par rapport à 2022. En 2023, dans 56 % des appels, la victime était un enfant, c’est-à-dire un mineur âgé de 14 ans maximum. Plus de la moitié des cas concernent une exposition orale, parfois suivie d’une inhalation. Dans 65 appels reçus par le Centre Antipoisons en 2023, aucun symptôme n’a été signalé au moment de l’appel. Les symptômes les plus fréquemment rapportés sont de nature gastro-intestinale.

La gravité des risques liés à l’exposition aux e-liquides a également été évaluée. Le groupe le plus important, soit 70 appels, concerne des symptômes légers. Des symptômes graves ont été constatés pour 14 appels. Pour deux de ces cas, les risques ont été classés comme très graves à potentiellement mortels; il s’agissait de tentatives de suicide.

Je ne peux pas vous fournir de chiffres précis sur le nombre de cas de bronchiolite oblitérante, car il n’existe pas d’enregistrement spécifique. La majorité des cas ont été signalés aux États-Unis. Le Centers for Disease Control and Prevention (CDC) américain a établi un lien entre le vaping-associated lung injury (VALI) et l’utilisation de produits contenant du tétrahydrocannabinol (THC).

Compte tenu de la détection récente de THC dans des cigarettes électroniques illégales, il est nécessaire d'être vigilant. Aux Pays-Bas, les médecins ont été invités à enregistrer les cas de VALI. Je veux étudier la possibilité de réaliser cela également dans notre pays à court terme.

Stoffen zoals diacetyl zijn niet verboden op Europees niveau. Ook legale e-sigaretten kunnen dus diacetyl bevatten. Ik ben het echter met u eens dat dergelijke stoffen niet thuishoren in producten die bedoeld zijn voor inhalatie. De samenstelling van e-sigaretten moet inderdaad strikter worden gereguleerd dan Europa momenteel doet.

Om die reden is dit jaar een onderzoek opgestart met Sciensano, dat een toxicologische evaluatie zal maken van de ingrediënten die geregistreerd zijn in e-sigaretten bestemd voor de Belgische markt. Sciensano zal advies geven over welke ingrediënten moeten worden verboden als bestanddeel van e-vloeistoffen.

U weet dat ik mij geëngageerd heb om ook het smaakaanbod van e-sigaretten in te perken. Ik doe dat om de aantrekkelijkheid voor jongeren te verminderen. Een e-sigaret is immers niet bestemd voor minderjarigen, noch voor wie niet rookt. Zolang we daar geen paal en perk aan stellen, zal de e-sigaret een negatieve impact blijven hebben op de volksgezondheid.

Met de inperking van deze smaken zullen ook een aantal smaakstoffen verdwijnen die mogelijk risico’s inhouden voor de gezondheid van de gebruiker, zoals diacetyl. Op die manier verminderen we dus niet enkel de aantrekkingskracht, maar ook de mogelijke toxische risico’s van deze producten.

De inspectie voert nu al controles uit op illegale producten, zowel in de winkels als op onlineverkoopkanalen. Ik wil daarop verder blijven inzetten en de effectiviteit en het aantal controles verder verhogen.

Le service Inspection effectue déjà des contrôles sur les produits illégaux, à la fois dans les magasins et dans les canaux de vente en ligne. Je souhaite continuer à me concentrer sur cette question et renforcer encore l’efficacité et le nombre de ces contrôles.

La prévention relève en effet de la compétence des Régions. Actuellement, aucune initiative n’est prise au niveau fédéral pour sensibiliser les jeunes au danger potentiel de la cigarette électronique. Une telle campagne devrait être bien pensée; après tout, nous voulons éviter d’éventuels effets indésirables, comme par exemple éveiller la curiosité de certains jeunes.

Je suis conscient des défis que représente HD4DP v2, un système utilisé depuis le 5 juillet 2022.

Dans la première version de l'architecture, HD4DP v1, il était possible d'introduire manuellement des corrections. Dans la deuxième version de l'architecture, HD4DP v2, l'approche adoptée était moins manuelle et davantage de système à système. Cette automatisation fournit des règles de validation qui doivent être respectées avant que les données puissent être soumises. Il n'est pas possible de soumettre des données sans soulever toutes les erreurs indiquées par les règles de validation automatique. Les erreurs sont en rouge. Si les erreurs sont détectées après l'envoi dans les champs qui ne sont pas couverts par les règles de validation, il existe effectivement un problème. Le problème est également soulevé sur les pages de documentation Health Data, qui explique la procédure à suivre. Health Data travaille sur une solution avec laquelle les enregistrements erronés peuvent être téléchargés et ensuite être corrigés et rechargés plus facilement.

Health Data propose aussi des sessions ICT le vendredi matin au cours desquelles ces obstacles peuvent être abordé. Il est également possible de soumettre un ticket.

La plateforme technique Health Data qui gère ce système sera bientôt hébergée par l'Agence des données de santé. Cette centralisation des services de données et des enregistrements s'accompagnera d'une toute nouvelle politique des registres, dont l'architecture sera plus souple et le processus d'enregistrement plus flexible. Ceci devrait alléger la charge administrative.

La vision sous-tendant l'architecture est la récupération plus automatisée des informations de sorte que les processus d'enregistrement semi-automatisés des données manuelles seront moins problématiques. En même temps, les hôpitaux doivent continuer à investir dans une infrastructure ICT adéquate permettant et facilitant les enregistrements structurés conformément aux normes d'improbabilité applicables, de sorte qu'aucune pression déraisonnable ne soit exercée sur le personnel et que les informations soient disponibles de manière optimale pour les échanges automatisés.

La charge administrative doit être considérée dans son ensemble avec une évaluation de tous les enregistrements existants de manière à ce que le principe Only Once soit effectivement appliqué.

S'agissant de votre troisième question, la nouvelle politique des registres s'accompagnera d'une architecture plus souple et de processus d'enregistrement plus flexibles et automatisés, ce qui devrait alléger la charge administrative. Le respect du principe du Only Once, y compris par les gouvernements, sera un élément essentiel de la nouvelle politique des registres et du fonctionnement plus large de l'Agence des données de santé.

Un responsable du principe Only Once a déjà été nommé et veillera à la réutilisation des données au maximum après l'enregistrement unique. Un livre blanc a été soumis par des cliniciens du Ziekenhuis aan de Stroom (ZAS) ainsi que par le directeur scientifique de Sciensano, avec des recommandations concrètes. En outre les enregistrements administratifs doivent être examinés dans leur ensemble: quels sont les enregistrements qui se chevauchent et ceux qui constituent une charge administrative inutile? Dans le cadre de l'espace européen des données de santé, nous sommes confrontés à un défi majeur: celui d'aborder ces réformes structurelles en profondeur.

Mevrouw de Sutter, de situatie die zich in Gaza heeft ontwikkeld, maar ook op de Westelijke Jordaanoever, is niet alleen dramatisch en uitermate verontrustend, maar ook volstrekt onaanvaardbaar.

Voor het algemene kader en het merendeel van uw vragen verwijs ik naar de minister van Buitenlandse Zaken. Hij neemt op dit moment deel aan de Raad Buitenlandse Zaken, samen met zijn collega’s, en zal daarover een zeer duidelijk standpunt innemen.

Wat daar gebeurt, kan men niet zonder gevolg laten. U hebt ook verwezen naar het onderzoek gevoerde met betrekking tot artikel 2 van het associatieverdrag. De minister van Buitenlandse Zaken, Maxime Prévot, zal het onder meer daarover hebben en over de absolute noodzaak om maatregelen te treffen als de situatie zich niet verbetert. Het komt hem toe daarover te spreken. Hij zal dat onderwerp aansnijden in de belangrijke Raad Buitenlandse Zaken, die nu plaatsvindt. U hebt terecht gesteld dat een algemeen kader nodig is. Uiteraard komen we dan meteen uit bij het associatieverdrag, want de projecten waarover we spreken passen daar ook allemaal in.

Ik kom tot de antwoorden op uw feitelijke vragen daarover. Ik kan u een tabel bezorgen die een overzicht geeft van de onderzoeksverbanden waarbinnen zowel Sciensano als Israëlische onderzoekspartners aanwezig zijn. Sciensano heeft geen directe bilaterale samenwerking met Israëlische instituten, maar neemt wel deel aan een aantal grote Europese onderzoeksprojecten waaraan ook Israëlische organisaties deelnemen, als lid van het consortium. Dat impliceert echter niet dat er op het terrein automatisch een nauwe samenwerking bestaat tussen Sciensano en de betrokken Israëlische organisaties.

Sciensano heeft beslist om voorlopig niet meer in te stappen in nieuwe projecten waarbij ook Israëlische instellingen betrokken zijn. Daarnaast evalueert Sciensano momenteel ook de mogelijkheden en de gevolgen van een eventuele uitstap op eigen initiatief uit de lopende projecten. Daarbij is natuurlijk de bredere vraag wat de Europese Unie met het associatieverdrag doet essentieel. Wat het bredere kader betreft, wil ik mijn collega niet voor de voeten lopen en verwijs ik naar de verklaringen die hij vandaag zal afleggen.

Het FAGG is inderdaad op de hoogte van het advies van het Britse geneesmiddelenagentschap MHRA over het gebruik van GLP-agonisten. Daarbij wordt aanbevolen om aanvullende, dus niet alleen orale, contraceptiva te gebruiken. De Belgische bijsluiters van die geneesmiddelen, die in de hele EU dezelfde zijn, vermelden momenteel dat de interacties met orale contraceptiva als niet klinisch relevant worden beschouwd en dat geen dosisaanpassingen of andere maatregelen nodig zijn. De bijsluiter stelt ook dat die geneesmiddelen niet mogen worden gebruikt tijdens de zwangerschap, wanneer men zwanger wenst te worden of wanneer borstvoeding wordt gegeven.

Die geneesmiddelen zijn allemaal vergund volgens de centrale vergunningsprocedure. Het is dan ook het Europees Geneesmiddelenagentschap dat momenteel alle meldingen gerelateerd aan zwangerschappen evalueert en, wanneer nodig, actie zal ondernemen en daarover communiceren. Op dit moment kunnen echter nog geen nieuwe aanbevelingen worden gegeven rond de effectiviteit van orale contraceptiva bij het gebruik van die GLP-agonisten. Het FAGG zal daarover voorlopig communiceren op zijn website, waarnaar u al hebt verwezen, mevrouw Depoorter, en volgt uiteraard de verdere bevindingen van het EMA zeer goed op, want we moeten dat allemaal wel in EMA-verband bekijken.

Wat de meldingen betreft, het FAGG ontving geen expliciete meldingen van ongewenste zwangerschappen gekoppeld aan GLP-1-agonisten. Wel waren er negen meldingen van gebruik van Ozempic tijdens de zwangerschap, waarvan vier à vijf mogelijk betrekking hadden op ongeplande of onverwachte zwangerschappen. In geen van die meldingen is duidelijk of anticonceptie werd gebruikt.

Wat betreft de richtlijnen voor diabetes en obesitas, de meest adequate en erkende klinische richtlijnen voor GLP-1-agonisten zijn het consensusrapport van de European Association for the Study of Diabetes en de American Diabetes Association over de behandeling van hyperglycemie bij type 2-diabetes, de richtlijnen uit 2023 van de European Society of Cardiology voor de behandeling van cardiovasculaire aandoeningen bij patiënten met diabetes, de richtlijn voor de gefaseerde introductie van nieuwe medische behandelingen voor gewichtscontrole en het Joint Position Statement uit 2023 van de Society for Endocrinology en Obesity Management Collaborative UK. Dat zijn, met excuses omdat ik alleen de titels geef, de relevante richtlijnen.

Mevrouw Sneppe, in 2015 werd inderdaad op internationale congressen iGuide aangekondigd, de tool die nu werd geselecteerd voor PSSR, Prescription Search Support voor Radiologie.

Hoewel België in 2015 een van de eerste landen was die zich verdiepte in beslissingsondersteuning, ontbrak het in de beginjaren aan voldoende literatuur en internationale ervaring om een grondige analyse te kunnen maken. De eerste jaren waren dan ook vooral verkennend.

In 2018 werd met een protocolakkoord afgesproken om beslissingsondersteuning voor radiologie in te voeren in ons land. In eerste instantie hebben mijn administraties geprobeerd om via een tender kwalitatieve evidencebased aanbevelingen uit het buitenland te kopen, met het oog op gebruik van die aanbevelingen in een tool voor beslissingsondersteuning die in ons land zou worden ontwikkeld. Op basis van die eerste tender konden echter geen geschikte aanbevelingen worden aangekocht.

Een tweede tender liet toe om te werken met aanbevelingen die onder licentie staan en aangeboden worden onder de vorm van een beslissingsondersteunende softwareoplossing. Die tender heeft geresulteerd in de gunning van QSI, Quality and Safety in Imaging, een filiaal van ESR, in oktober 2023.

QSI is de aanbieder van ESR iGuide, de imaging guide van de European Society of Radiology, gebaseerd op criteria van het American College of Radiology Appropriateness. Sinds de gunning is het project in een stroomversnelling geraakt.

Belangrijk om op te merken is dat we in België gekozen hebben voor een nationale implementatie in plaats van een lokale integratie per ziekenhuis. Onze aanpak vereist meer voorbereiding, maar voorkomt verschillen tussen ziekenhuizen. Onze aanpak is bovendien meer toekomstgericht en biedt belangrijke opportuniteiten voor beleidsondersteunende analyse. De implementatie van PSSR is nauw verbonden met de uitrol van het digitaal verwijsvoorschrift. Beide projecten worden parallel ontwikkeld.

De pilootprojecten starten begin 2026, met een landelijke uitrol vanaf september 2026. Mijn administraties werken daartoe actief aan de verschillende werven van die projecten, zowel inhoudelijk als technisch en juridisch. Ze staan in nauw overleg met vertegenwoordigers uit de sector in BELMIP, het Belgian Medical Imaging Platform.

Hoeveel kunnen we daarmee nu besparen? Internationale studies geven een indicatie. Volgens de EU Just-CT-studie is 76,5 % van de Belgische CT-aanvragen volledig gerechtvaardigd. 7,6 % is niet gerechtvaardigd en 15,9 % mogelijk gerechtvaardigd.

Uit onder meer OESO-data blijkt dat België een relatief hoog aantal CT-onderzoeken per duizend inwoners heeft in vergelijking met andere Europese landen. Dat wijst op een potentieel voor rationalisatie. Natuurlijk houden niet alle vermeden CT-onderzoeken een rechtstreekse besparing in, omdat het soms gaat om een noodzakelijke verschuiving naar NMR, maar het leidt wel tot een correcter gebruik en meer zorgkwaliteit. Een goede analyse van het aantal ongerechtvaardigde onderzoeken vereist data. PSSR zal gegevens verzamelen over de mate waarin onderzoeken gerechtvaardigd zijn volgens de evidencebased guidelines .

We kunnen die data momenteel niet systematisch verzamelen. Via facturatiedata hebben we wel zicht op volumes, maar dat biedt geen volledig beeld. Dankzij de data uit PSSR zullen we sneller kunnen vaststellen met welk percentage bepaalde onderzoeken dalen. Andere onderzoeken zullen verschuiven naar meer aangewezen methoden, waar de afwijkingen zich precies bevinden. Vervolgens kunnen gerichte maatregelen worden genomen.

Het doel van de projecten PSSR en het digitaal verwijsvoorschrift is niet besparing, maar een effectiever gebruik van radiologie en bestaande middelen, een betere kwaliteit van zorg en een betere opvolging van radiologisch onderzoek in ons land. Dat is broodnodig. We stellen vast dat er wachtlijsten zijn voor NMR-onderzoeken en dat het aantal radiologische onderzoeken blijft stijgen.

De gebrekkige vertegenwoordiging van vrouwen in medisch onderzoek, zowel dan vrouwelijke onderzoeksters als proefpersonen, is een probleem dat ernstige gevolgen heeft voor de gezondheid van vrouwen. Al te lang is de geneeskunde ontworpen naar mannelijk model, wat heeft geleid tot een gebrek aan kennis van specifieke kenmerken van de gezondheid van vrouwen, of het nu gaat om symptomen, diagnoses of om de effectiviteit van behandelingen.

We moeten het beter doen. Eigenlijk is de inzet gewoon meer precieze, meer menselijke, meer eerlijke medicatie en behandelingen voor iedereen.

Inzake endometriose heeft het RIZIV een werkgroep opgericht, waarin specialisten op dit gebied verenigd zijn, om een betere zorg te ontwikkelen voor mensen die leiden aan deze ziekte, die nog te weinig bekend en erkend is. Deze specialisten staan ook in contact met verschillende patiëntenverenigingen om hun expertise te verzamelen. Het proces loopt.

Inzake menopauze wordt de zorg op federale basis verleend. In december heeft de Interministeriële Conferentie Gezondheid ons voorstel aanvaard om een werkgroep inzake menopauze op te richten. De groep inventariseert nu de bestaande initiatieven in verband met menopauze op elk overheidsniveau. Zodra de inventaris voltooid is, zal de groep de realiteit op het terrein in België vergelijken met de bestaande aanbevelingen inzake menopauze en concrete voorstellen doen voor prioritaire maatregelen.

Het werk wordt geleid door het interbestuurlijk platform PIA, dat onze ambtenaren uit de verschillende entiteiten samenbrengt. Ook dat proces is lopende.

Wat betreft de onderfinanciering van onderzoek naar vrouw-specifieke gezondheidsproblemen, niet alles valt onder mijn bevoegdheid. Er zijn universitaire en commerciële studies. De behoefte situeert zich op andere niveaus. Bij de niet-commerciële studies die via het KCE Trials-programma worden gefinancierd, wordt bijzondere aandacht besteed aan vrouw-specifieke gezondheidskwesties, vanaf de selectie en beoordeling van alle studieprotocollen tot aan de publicatie van de resultaten. In 2024 lanceerde KCE Trials bovendien een thematische oproep voor projecten rond endometriose.

De maatregelen die ik neem op het vlak van de gezondheid van vrouwen zijn niet, of in elk geval niet uitsluitend, symbolisch. We beschikken over daadwerkelijke hefbomen om de gezondheid van vrouwen te verbeteren en we zetten die ook in. De ontwikkeling van een plan voor een correcte behandeling van endometriose is zeer concreet. Ik zal erop toezien dat ook de aanpak van de menopauze concreet wordt uitgewerkt.

Het feit dat we deze strategie samen met experten en vrouwen zelf ontwikkelen, stelt ons in staat om ons te richten op daadwerkelijke, uitvoerbare acties. Dat beschouw ik als mijn antwoord.

De studiedag was boeiend en leerzaam. Het belang van dag- en thuishospitalisatie werd natuurlijk benadrukt. De noodzaak van betere samenwerking tussen de verschillende zorgverleners werd duidelijk geschetst. De evolutie van klassiek ziekenhuisverblijf naar daghospitalisatie en ambulante zorg heeft het potentieel om efficiëntere zorg te bieden, zonder in te boeten aan kwaliteit. Die verschuiving kan leiden tot een betere benutting van middelen en een vermindering van verblijfsuren in ziekenhuizen, wat op zich de efficiëntie verhoogt.

De ontwikkeling en bevordering van het dagziekenhuis, met een zo groot mogelijke maar medisch verantwoorde substitutie van het beddenhuis, heeft, zoals u weet, al heel wat aandacht gekregen in mijn beleid, met een gewijzigde financiering en als gevolg daarvan toch een belangrijke verhoging van het chirurgisch dagziekenhuis. Natuurlijk moeten we de verkorting van de verblijfsduur en de verschuiving naar dag- en thuishospitalisatie zorgvuldig beheren. We moeten bekijken welke behandelingen veilig en kwalitatief in daghospitalisatie of thuis uitgevoerd kunnen worden.

Succes hangt sterk af van samenwerking tussen zorgverleners en de implementatie van effectieve zorgpaden en protocollen, zo ook in het kader van thuishospitalisatie, waar de nood aan verbeterde communicatie en uniformisering tussen de verschillende stakeholders duidelijk werd benadrukt. Tijdens de studiedag werd, bijvoorbeeld, de samenwerking voorgesteld tussen het Nederlandstalig Platform voor Thuisverpleegkundigen en de Vereniging voor Verpleegkundigen Radiotherapie en Oncologie enerzijds, en de Vlaamse Vereniging van Ziekenhuisapothekers anderzijds. Zo'n samenwerking kan ideeën bieden om thuishospitalisatie verder te evalueren.

Ik heb vernomen dat soortgelijke samenwerkingen bestaan in het Franstalige landsdeel. Het RIZIV zal alle samenwerkingen in kaart brengen om tot een gemeenschappelijke, uniforme werkwijze te komen voor heel België.

Ik zou de studiedag dan ook veeleer kaderen in het gevolg en het verlengde van de evoluties die op het terrein worden waargenomen dan die zien als een vertrekpunt. Het is schitterend om vast te stellen dat de sector zelf meegaat in het verhaal en eigen initiatieven ontwikkelt om de zorg beter en efficiënter te maken.

Mevrouw de voorzitster, mevrouw Depoorter, voor het inhoudelijke aspect van uw vraag verwijs ik graag naar het regeerakkoord. Daarin hebben wij voor de eerste lijn duidelijk gewezen op de belangrijke rol van de huisarts. Tegelijkertijd geven wij aan dat multidisciplinaire samenwerking de toekomst is. Geïntegreerde zorg is over de grenzen van disciplines en zelfs bevoegdheden heen werkelijk de toekomst.

Die visie sluit evenwel helemaal niet uit dat – ik weet niet of u deze uitdrukking gebruikte, maar ik gebruik ze even tussen aanhalingstekens, zonder pejoratieve bijklank – de klassieke ‘solohuisarts’ nog steeds een rol speelt. Ik kan in dat verband bijvoorbeeld verwijzen naar de New Deal, die expliciet openstaat voor solohuisartsen. Ook wat wij doen in het kader van de wachtposten toont aan dat de solohuisarts zeker niet wordt uitgesloten.

In die zin wil ik u geruststellen.

Die multidisciplinaire samenwerking is belangrijk, net als de geïntegreerde zorg. Daar wordt aan gewerkt, net zoals we werken aan de versterking van de wachtposten. Ik heb maanden geleden aan de artsenorganisaties gevraagd of ze een hervormd systeem van teleconsultatie konden voorstellen. Ze waren het daar onder elkaar oneens over en dat heeft hen in verschillende modaliteiten doen zeggen dat ik die teleconsultatie moest stopzetten. Ik moest daar eigenlijk zelfs niets voor doen, ze hebben dat gewoon gestopt in de medicomut. Dat was omdat men het niet eens was geraakt over een hervormd systeem. Ik ben mijn eigen vraag aan hen, om na te denken over een hervormd systeem, natuurlijk niet vergeten en indien ik in de mogelijkheid zou zijn om die teleconsultaties nieuw leven in te blazen op een zinvolle en goed gecontroleerde manier, zelfs al is dat op een bescheiden schaal, dan wil ik dat zeker doen.

Meer in het algemeen wat betreft het overleg, mijn medewerkers, mijn administratie en ikzelf overleggen heel intensief, bijna dagelijks, met talloze organisaties, waaronder de artsenorganisaties, de thuisverpleging, de farmaceutische industrie en de ziekenfondsen over alle initiatieven in de gezondheidszorg. De tijd van mijn medewerkers gaat in heel belangrijke mate naar overleg met de actoren. Dat verloopt vertrouwelijk, informeel en grondig. Ik steek daar zelf ook tijd in. Ik denk dan bijvoorbeeld aan de artsenorganisaties die ik sinds het begin van de regeringsvorming al zeker acht keer heb ontmoet en waarmee ik uitvoerig heb gesproken. De laatste keer was vorige vrijdag.

Dat zijn goede vergaderingen, maar die leiden niet altijd tot eensgezindheid. Ik heb bijvoorbeeld in het kader van de discussie over het conventiemodel heel belangrijke openingen en wijzigingen voorgesteld aan de ziekenfondsen en artsenorganisaties. Ik zal niet herhalen wat er daarover publiek is gezegd door die actoren, want die zeggen daarover natuurlijk verschillende zaken, maar daaruit blijkt wel dat dat overleg loopt.

Wat de begroting 2026 betreft, het is interessant dat u dat aanraakt. In het regeerakkoord is, mede op vraag van uw partij en de collega's van de MR, een procedure voorzien waarbij er ook een politieke insteek is in het begrotingsproces, maar zonder de mogelijkheden van de actoren om over die begroting te overleggen en te onderhandelen in eniger mate te verminderen.

Aan die politieke insteek wordt momenteel gewerkt. Dat is de zogenaamde opdrachtbrief. We willen zo'n opdrachtbrief laten vertrekken vanuit de regering, ook al is dat momenteel nog niet wettelijk voorzien. De hervormingswet – waar zoveel over te doen is – bevat onder meer een hoofdstukje waarin de rol van zo'n opdrachtbrief rond de begroting wettelijk wordt omschreven. Ondanks het feit dat de wettelijke basis nog ontbreekt, zijn we binnen de regering nu al aan het praten over zo’n opdrachtbrief.

Uiteraard komt de insteek daarvoor vanuit de regering. Daarna zal dat worden voorgelegd aan de actoren, die daarbij alle vrijheid behouden om alternatieven te bedenken. Het is dus geenszins een dictaat. Ik beschouw het echter wel als een belangrijk moment van dialoog tussen de politiek en de actoren, wanneer zo'n opdrachtbrief met aandachtspunten over de begroting, de gezondheidszorg, de prioriteiten en de beheersing van de uitgaven op tafel wordt gelegd. Ik hoop dat de regering erin slaagt de opdrachtbrief nog voor het reces, dus voor 21 juli, in de ministerraad goed te keuren.

Ik kan u de brieven tonen. Ik herhaal nog eens dat ik in TerZake heb gezegd dat het voorstel afkomstig was van het Verzekeringscomité. Het kwam uit het overleg, niet van de artsenorganisaties as such . Het kwam uit het overleg. Ik heb niet gezegd dat dat van hen kwam, maar omdat ze onderling geen akkoord bereikten, hebben ze me formeel gevraagd om de teleconsultaties stop te zetten. Dat is bijzonder duidelijk. Dat staat ook op papier.

Het klopt dat verschillende recente technische adviezen van de Hoge Gezondheidsraad alleen in het Engels op de website beschikbaar zijn. Het betreft echter niet alle recente adviezen. Het nieuwe advies over de voedingsaanbevelingen voor de Belgische bevolking werd bijvoorbeeld wel in het Nederlands en het Frans gepubliceerd.

Volgens de Hoge Gezondheidsraad is het op het moment niet mogelijk om steeds de juiste taal te hanteren. Dat is het gevolg van een personeelstekort, de steeds urgentere deadlines opgelegd door de aanvragers, een gebrek aan werkingsbudget voor vertalingen, het feit dat de interne dienst van de FOD vertalingen voor de Hoge Gezondheidsraad geen prioriteit geeft en die interne dienst ook overbelast is en de afschaffing van de DeepL Prolicenties in 2025 wegens problemen van vertrouwelijkheid en cybersecurity.

Dat is een suboptimale situatie, gezien het grote belang van de adviezen van de Hoge Gezondheidsraad voor de gezondheid van onze bevolking. Zoals de Vaste Commissie voor Taaltoezicht reeds heeft vastgesteld in advies nr. 54.065 van 13 mei 2022, is het exclusieve gebruik van het Engels niet in overeenstemming met de taalwetten. De Hoge Gezondheidsraad is een centrale dienst in de zin van de samengevoegde wetten op het taalgebruik. Luidens artikel 40 van de SWT moeten de berichten en mededelingen die de centrale diensten rechtstreeks aan het publiek richten, in het Nederlands en in het Frans worden opgesteld. Met de Duitstalige Gemeenschap werd overeengekomen dat, wanneer zij het belangrijk acht dat een advies in het Duits beschikbaar is, zij de Hoge Gezondheidsraad daarvan op de hoogte brengt. Die laatste zal dan zijn uiterste best doen om dat advies zo snel mogelijk in het Duits te vertalen.

Ik heb de Hoge Gezondheidsraad en de FOD met aandrang gevraagd om het probleem zo snel mogelijk op te lossen, zodat de taalwetten onverkort worden nageleefd. Het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg publiceert al zijn adviezen in het Nederlands en het Frans en is niet van plan dat te veranderen. Het wetenschappelijke rapport waarop de adviezen zijn gebaseerd en dat door buitenlandse wetenschappers wordt geconsulteerd en becommentarieerd, is doorgaans beschikbaar in het Engels.

Mevrouw Gijbels, in 2024 heeft het Europees Geneesmiddelenagentschap in een reflectieverslag geconcludeerd dat het risico op overdracht van variant Creutzfeldt-Jakob via bloedtransfusie zeer laag is. Op basis daarvan heeft het agentschap de eerdere aanbeveling tot uitsluiting van bloeddonoren die in de jaren 80 en 90 in het Verenigd Koninkrijk verbleven, ingetrokken.

Het European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC) onderschrijft die conclusie, maar benadrukt dat elk land een eigen risico-batenanalyse moet uitvoeren.

Daarbij moet het risico op overdracht van variant Creutzfeldt-Jakob worden afgewogen tegen de nationale bloed- en plasmabehoeften.

Alhoewel andere landen, zoals de Verenigde Staten en Australië, de uitsluitingscriteria reeds versoepelden op basis van wiskundige modellen, blijft België voorzichtig. Er is immers nog steeds geen betrouwbare bloedtest beschikbaar om variant Creutzfeldt-Jakob op te sporen en de onzekerheid over de prevalentie van dragers blijft bestaan.

Momenteel begeleidt het ECDC vijf landen bij een modelleringsoefening om het risico op overdracht van deze ziekte beter te kwantificeren. De resultaten worden in 2025 verwacht. De volgende stap is de ontwikkeling van een specifiek model voor landen van de EU of de Europese Economische Ruimte. België wil op basis van dat toekomstige model het risico op overdracht via bloedtransfusie in kaart brengen en vervolgens een weloverwogen beslissing nemen over het al dan niet aanpassen van de huidige uitsluitingsregels.

Sinds 1 april worden de verstrekkingen die in aanmerking worden genomen voor de automatische tegemoetkoming in reiskosten voor patiënten die een oncologische behandeling volgen, vastgesteld in de bijlage bij het ministerieel besluit van 30 mei 2024 houdende vaststelling van de tegemoetkoming van de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen in de reiskosten van rechthebbenden die een oncologische behandeling volgen.

De opgenomen codes omvatten de oncologische behandeling zelf en bepaalde specifieke raadplegingen na de behandeling. Voor de automatisering van deze tegemoetkoming was de interpretatie altijd dat enkel rekening werd gehouden met de verplaatsingen voor de eigenlijke behandeling en niet met de technische verstrekkingen die daarmee verband zouden houden. Tijdens de analyses voor de automatisering hebben we overwogen om dergelijke verstrekkingen mee in aanmerking te nemen, vermits ze noodzakelijk zijn voor de oncologische behandeling. De budgettaire impact daarvan bleek echter te groot. Momenteel wordt onderzocht in hoeverre bepaalde andere codes dan die op de huidige lijst staan, kunnen worden opgenomen, voor zover men deze aan een behandeling kan koppelen, zodra dat ook budgettair en dus ook politiek, haalbaar is. De verplaatsingen voor bloedafnames die voorafgaan aan de behandeling maken deel uit van dit onderzoek.

Het proefproject in Limburg wordt niet gefinancierd door het RIZIV, waardoor ik niet beschik over precieze informatie in de vorm van resultaten of een evaluatie. Ik houd me uiteraard aanbevolen om die informatie te ontvangen. Het pilootproject Onco@home werd gerealiseerd dankzij een samenwerking tussen Kom Op Tegen Kanker en drie ziekenhuizen, namelijk het AZ Groeninge in Kortrijk, het O.L.V. van Lourdes Ziekenhuis in Waregem en de Sint-Jozefskliniek in Izegem, en drie thuiszorgorganisaties: i-mens, het Wit-Gele Kruis en ZorgConnect. Dit project is ontworpen om de oncologische zorg te optimaliseren door het mogelijk te maken dat patiënten hun bloedafname en symptoombevraging in hun vertrouwde thuisomgeving kunnen ondergaan. De bevindingen over Onco@home zijn echt positief wat betreft de tevredenheid bij zowel patiënten als zorgverleners, zowel in het ziekenhuis als in de thuiszorg, en ook wat betreft de efficiënte benutting van de capaciteit in het dagziekenhuis. Een goede opleiding en begeleiding zijn wel noodzakelijk om vertrouwen te creëren, zowel bij de patiënt en in het bijzonder ook bij de zorgverleners.

Er is uitmuntender samenwerking, waarbij open communicatie centraal staat tussen de eerste en de tweede lijn maar ook tussen de eerstelijnspartners onderling. Ziekenhuisbezoeken worden verder verminderd, wat meer comfort voor de patiënt betekent en een betere spreiding van de zorgtaken mogelijk maakt.

Dankzij de gezamenlijke inspanningen van de ziekenhuizen, de thuiszorgorganisaties en het RIZIV kan het zorgmodel A verder worden uitgerold, met als doel structurele en duurzame verbeteringen in de oncologische zorgverlening te realiseren.

In het ZIV-budget 2025 is een bedrag van 1,447 miljoen euro opgenomen om het project breder te implementeren en mogelijk structureel te verankeren. Het uiteindelijke doel is om oncologische behandelingen zo goed mogelijk te integreren in het normale sociale leven van de patiënt, zodat zijn welzijn wordt verhoogd en de zorgkwaliteit verbetert.

Het model biedt aanzienlijke voordelen voor zowel patiënten als zorgverleners en ziekenhuizen en kan de efficiëntie van de zorg verbeteren. Dankzij de gezamenlijke inspanningen van de ziekenhuizen, de thuiszorgorganisaties en het RIZIV kan dit model verder worden uitgerold, met als doel om de oncologische zorg op een duurzame en structurele manier te verbeteren.

Neen, de vraag gaat over het vervoer.

De vraag is of het budgettair haalbaar is. Als het budgettair haalbaar is, kan men het ook politiek beslissen. Het gaat hier over de verplaatsingen voor bloedafnames voorafgaand aan de behandeling en dergelijke. Die vallen hieronder.

Dat gaat over de behandelingen.

Precies, ja.

Ja, maar ik kan alleen maar herhalen wat ik al heb gezegd, namelijk dat we dat onderzoeken. We kunnen daarover geen beslissing nemen zolang we niet zeker zijn dat het budgettair haalbaar is. Dat hangt af van de begroting en van de begrotingsprioriteiten, maar het is iets wat we onderzoeken. Dat heb ik gezegd.

Ja.

Ten eerste, het multidisciplinair oncologisch consult (MOC) is een belangrijk instrument om bij oncologische zorg de multidisciplinaire benadering van de behandeling te stimuleren. In 2024 werd voor ruim 92.400 patiënten een eerste MOC georganiseerd en bijna 65.000 opvolg-MOC’s werden ingepland.

Ik ben overtuigd van het belang van kwalitatieve zorg, die onder meer gerealiseerd kan worden via multidisciplinair overleg bij complexe zorgsituaties. Ik ontvang inderdaad signalen vanuit het veld dat de financieringsstructuur van het MOC momenteel onvoldoende is aangepast aan het huidige zorgklimaat. Daarbij wordt aangegeven dat de vergoeding van een dergelijk MOC ook nuttig zou kunnen zijn bij bepaalde goedaardige aandoeningen.

Het huidige systeem van financiering kadert in een budgettaire evenwichtsoefening die continu onder druk staat, waarbij de beschikbare middelen zo doelmatig mogelijk worden ingezet. In die context kan momenteel dus niet elk multidisciplinair consult worden vergoed. Er zijn wel wijzigingen doorgevoerd. Zo is de mogelijkheid om het tijdens de covidpandemie tijdelijk toegestane tele-MOC uit te voeren, inmiddels definitief goedgekeurd. Op die manier proberen we de deelname van huisartsen aan MOC’s te vergroten, aangezien hun betrokkenheid belangrijk is en vandaag nog te beperkt blijft. Bovendien kan, wanneer de klinische situatie dit rechtvaardigt, altijd een MOC-follow-up worden georganiseerd. Dat is niet beperkt tot twee MOC’s per patiënt.

Ten tweede, de hervorming van de nomenclatuur wordt voorbereid, opgevolgd en besproken met vertegenwoordigers uit de medicomut, de ziekenhuissector en de stuurgroep die die hervorming begeleidt. Het inhoudelijke werk wordt uitgevoerd door wetenschappelijke teams, met directe betrokkenheid van de medische specialismen en pilootziekenhuizen.

Een van de doelstellingen is inderdaad de nomenclatuur nauwer te doen aansluiten bij een performant organisatiemodel voor zorgverlening, gebaseerd op multidisciplinariteit, continuïteit, transmuraliteit en kwaliteit. Daarbij wordt gewerkt aan een adequate honorering van onder meer het inter- en multidisciplinair overleg. Het MOC zal in dat kader specifieke aandacht krijgen en mede aangestuurd worden door vertegenwoordigers van de artsen.

In dat kader moet ook de huidige financiering van het MOC worden beschouwd, evenals de inkanteling ervan in een oncologisch zorgproject dat samen met alle betrokkenen wordt ontwikkeld. De uitbreiding van de indicaties zal eveneens in dat kader worden besproken.

Ten derde, de aangehaalde kwestie is voorgelegd aan de Technische geneeskundige raad, die bevoegd is om hierover voorstellen te formuleren. Dat maakt overigens deel uit van de hervorming van de nomenclatuur voor de verschillende vormen van inter- en multidisciplinair overleg en wordt besproken met de verschillende medische, mutualistische en sociale partners.

L'hypnothérapie n'est effectivement pas reprise dans la législation relative à l'exercice des professions de santé, soit la loi de 2015. D’un point de vue légal, on ne peut invoquer que la loi sur l'hypnotisme, qui date du 30 mai 1892.

Dans l'état actuel de la législation, l'hypnose est une technique relationnelle qui peut être utilisée par un professionnel de santé reconnu, pour autant qu'il le fasse dans le cadre des compétences et des obligations qui lui sont dévolues par la loi sur l'exercice des professions de santé, et qu'il ait été démontré scientifiquement que cette technique présente un intérêt dans l'exercice de sa compétence professionnelle.

Les professionnels de santé concernés par cette technique en connaissent l'utilité et agissent dans le cadre légal qui leur est imposé, y compris des professionnels de soins de santé mentale.

Toutefois, de manière plus large, je souhaite qu'une analyse soit réalisée concernant les diverses démarches thérapeutiques existantes en soins de santé mentale, tout en assurant la sécurité et la qualité des soins prodigués aux patients.

Par conséquent, je vais demander au Conseil des professions des soins de santé mentale de me rendre un avis concernant les procédés psychologiques en soins de santé mentale qui sont suffisamment éprouvés et qui devraient être réglementés.

Du reste, concernant l’hypnose de spectacle, cette matière ne relève pas du cadre de mes compétences de ministre de la Santé.

Wat u aankaart, mevrouw De Knop, baart mij ook grote zorgen. Daarom financieren we sinds 2023 een uitgebreid programma, Operatie Alert, om de detectie, de begeleiding en de behandeling van slachtoffers van intrafamiliaal en seksueel geweld en vrouwelijke genitale verminking te verbeteren bij het zorgpersoneel en het ondersteunend personeel in ziekenhuizen. In het kader van dit programma worden e-learnings en verschillende hulpmiddelen ontwikkeld. De e-learnings zijn gratis beschikbaar op het platform van de FOD Volksgezondheid en het RIZIV. Op 8 maart vorig jaar hebben we ook een persbericht verspreid over dit opleidingsprogramma en de online tools.

Om huisartsen te ondersteunen hebben we bovendien richtlijnen opgesteld die beschikbaar zijn op de website van de FOD Volksgezondheid, evenals een e-learningscursus met specifieke focus op de zorg voor slachtoffers van intrafamiliaal geweld. Meer informatie over dit uitgebreide programma vindt u op de website operatiealert.be.

Er zijn momenteel 10 zorgcentra na seksueel geweld. Via de wet van 26 april 2024 betreffende deze zorgcentra werd de financiering en de overeenkomst onder de bevoegdheid van het RIZIV geplaatst. Tegen eind 2025 plannen we 13 RIZIV-overeenkomsten af te sluiten met het oog op een startdatum op 1 januari 2026. Er zal één zorgcentrum voor seksueel geweld geselecteerd worden in de volgende parketten van de procureurs des Konings: Antwerpen, Waals-Brabant, Brussel, Charleroi, West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen, Halle-Vilvoorde, Luik, Limburg, Leuven, Luxemburg, Bergen en Namen. Dat betekent dat er in drie parketten een zorgcentrum na seksueel geweld zal worden geopend waar er vandaag nog geen actief is.

Kunnen slachtoffers van intrafamiliaal geweld hier ook terecht? De opvang van slachtoffers van intrafamiliaal geweld is geen expliciete opdracht van de zorgcentra, zoals die is gedefinieerd in de wet van 26 april 2024. Het is echter natuurlijk goed mogelijk dat ook slachtoffers van intrafamiliaal geweld worden opgevangen in een zorgcentrum als er ook sprake is van seksueel geweld.

Als dat niet het geval is, kunnen ze voor de behandeling van hun lichamelijke verwondingen terecht op de spoeddiensten van ziekenhuizen. In het kader van Operatie Alert bieden we modules voor holistische zorg aan, met een adressenlijst per regio om slachtoffers adequaat te verwijzen naar hulpverlening in hun buurt. Voor de overige procedures inzake intrafamiliaal geweld verwijs ik graag naar de bevoegde ministers, met name de ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken.

Mevrouw De Sutter, op de Klimaatconferentie in Glasgow van 2021 is België de verbintenis aangegaan om te streven naar een nuluitstoot van ons gezondheidszorgsysteem tegen 2050.

Na die verbintenis werd in het kader van het Nationaal Actieplan Leefmilieu-Gezondheid (NEHAP) een werkgroep opgericht. In samenwerking met de gemeenschappen en de gewesten hebben we een gespecialiseerd onderzoeksbureau ingeschakeld om te berekenen wat de uitstoot is van onze gezondheidszorg en waar de grootste emissiebronnen in ons zorgsysteem zitten. Het rapport Operation Zero werd eind februari gepubliceerd. Het werd 100 % gefinancierd door de FOD Volksgezondheid en bevatte ook suggesties voor mogelijke maatregelen.

Op basis van dat rapport bereiden de verschillende Belgische administraties van Volksgezondheid en Leefmilieu momenteel een nota met voorstellen van maatregelen voor, die in september zal worden voorgelegd aan hun ministers in de gemengde Interministeriële Conferentie Leefmilieu en Gezondheid. Zo wordt de haalbaarheid van de elektrificatie van ambulances in België in kaart gebracht. Er zal dan bekeken worden welke middelen beschikbaar zijn voor welke acties en waar eventueel inkomsten uit de Europese emissiehandel kunnen worden gemobiliseerd.

De vergroening van de gezondheidszorg bevindt zich op het kruispunt van vele bevoegdheden en expertises. Het NEHAP biedt daarbij potentieel om een efficiënter middelengebruik over de administraties en beleidsdomeinen heen te realiseren. Intussen heeft de FOD Volksgezondheid met uitvoering van de federale klimaatwet een routekaart ingediend voor onder meer het vergroenen van het aankoopbeleid van de ziekenhuizen.

Een eerste stap is het maken van een analyse van het Belgisch aankoopbeleid. Inspanningen rond het aankoopbeleid moeten duurzaamheid introduceren, met aandacht voor de financiële situatie van de ziekenhuizen en de beschikbare alternatieven op de markt. We zullen ook actie ondernemen voor de vergroening van de operatiekwartieren in ziekenhuizen. De hoeveelheid afval bij een standaard chirurgische ingreep komt overeen met de hoeveelheid afval die door een gezin van vier leden gedurende één week wordt geproduceerd.

We zullen inzetten op de sensibilisering van het personeel en een beter geneesmiddelen- en materiaalmanagement, net als op een efficiënter energiegebruik. Het beter sorteren van afval kan de hoeveelheid afval in het operatiekwartier op jaarbasis met 50 % verminderen. Daarnaast zal een betere triage leiden tot een kostenbesparing, omdat de hoeveelheid afval die als gevaarlijk medisch afval wordt beschouwd, ook aanzienlijk kan verminderen.

In 2024 startte de FOD Volksgezondheid een pilootproject rond de vermindering van de plasticafvalberg in ziekenhuizen. Voor het project, met een federaal budget van 600.000 euro, wordt in het najaar een projectoproep gelanceerd gericht aan ziekenhuizen die concreet actie willen ondernemen om hun gebruik van single-use plastics te verminderen.

Het proefproject zou in 2026 in de ziekenhuizen van start gaan.

Wat specifieke acties met betrekking tot restanten van medicatie in oppervlakte- en grondwater betreft, de gewesten zijn bevoegd voor de omzetting tegen 31 juli 2027 van de nieuwe Europese richtlijn inzake stedelijk afvalwater in interne wetgeving. Nieuw daarin is de verplichting om micropolluenten uit huishoudelijk afvalwater te verwijderen, met name in farmaceutica en persoonlijke verzorgingsproducten. Dat gebeurt via zuivering met behulp van specifieke behandelingstechnieken. Om die extra zuivering te financieren, legt de Europese richtlijn een uitgebreide verantwoordelijkheid op aan de producenten, in overeenstemming met het principe van de vervuiler betaalt.

Tijdens de interministeriële conferentie Leefmilieu van 30 januari hebben we beslist om een werkgroep op te richten voor de gecoördineerde omzetting van de artikelen 9 en 10 van de richtlijn stedelijk afvalwater. Dat traject loopt.

Ik heb aan de kar getrokken voor een critical medicines act . Op mijn voorstel zijn in het voorstel van de Commissie nu ook bepalingen opgenomen die de aanbesteders opleggen om in hun openbare aanbestedingen rekening te houden met MEAT-criteria (monitoring, evaluation, assessment, treatment) , waarin onder meer milieucriteria geïntegreerd zijn. Op die manier helpen we de Europese producenten vooruit door milieuvriendelijke productie te belonen, aangezien ze vandaag al veel milieuvriendelijker produceren dan het geval is in China, India of zelfs de Verenigde Staten.

Ten slotte, minister Crucke stuurt binnenkort een uitnodiging naar onze collega-ministers van de gewesten en gemeenschappen voor de gemengde Interministeriële Conferentie Leefmilieu-Gezondheid. Nu we dankzij het rapport Operation Zero een beter zicht hebben op de koolstofvoetafdruk van de zorg in België, is het de bedoeling om op die conferentie mogelijke acties en de daaraan verbonden kosten voor de vermindering van de broeikasuitstoot af te spreken, waarbij rekening wordt gehouden met de bevoegdheidsverdeling en met de initiatieven die de gewesten al hebben genomen. Voor projecten die een gemeenschappelijke aanpak vereisen, overleggen de ambtenaren van de verschillende beleidsniveaus nu al regelmatig.

Madame Dedonder, de nombreuses actions sont en cours dans le domaine de l'e-santé, dans le but de parvenir à la mise à disposition d'un dossier patient intégré pour chaque citoyen belge. Nous parlons du Belgian Integrated Health Record (BIHR). Mme Gijbels ne m'en voudra sans doute pas. Je fais également référence à la séance d'information que la plateforme eSanté a donnée au Comité de santé publique au printemps 2024. Mais il ne s'agit pas de centraliser toute l'information, au niveau de la plateforme eHealth, de la réunion du printemps 2024. En effet, cette plateforme n'a pas vocation à stocker des informations de santé concernant les citoyens belges, mais bien de faciliter les échanges d'informations de façon sécurisée et authentifiée. À cette fin, la plateforme met à disposition des services de base utilisables dans les différents contextes de soins et soutient le processus d'enregistrement des logiciels qui doit permettre notamment d'évaluer la qualité de l'implémentation par les softwares proposés aux professionnels de santé des services de base.

Les travaux en cours ne dépendent donc pas de la seule plateforme eHealth, mais impliquent de nombreux acteurs dont la collaboration est nécessaire pour aboutir à un dossier patient intégré: différentes autorités (fédérales et fédérées), les fournisseurs de softwares, les professionnels de santé eux-mêmes, ainsi que les plateformes régionales de santé, que sont les hubs pour les institutions de soins de santé, et les coffres-forts sanitaires, ainsi que toute autre source authentique contenant des informations de santé. La standardisation des informations échangées, les CareSets basés sur le FHIR et SNOMED CT, est nécessaire pour assurer l'interopérabilité.

Il s'agit d'un travail de longue haleine, mais des avancées importantes ont déjà été réalisées qui facilitent le travail des professionnels. Citons, par exemple, les outils aujourd'hui disponibles dans le domaine de la prescription électronique et la gestion de l'information concernant la médication.

Pour soutenir le développement de notre système e-santé, au cours de la présente législature, nous avons rédigé un nouveau plan d'action a été conclu avec les entités fédérées et les stakeholders . Ce nouveau plan eHealth a été confirmé lors de la réunion de la Conférence interministérielle de la Santé de la semaine passée et constitue un jalon important. Il doit définir les priorités, mais aussi garantir une synchronisation des initiatives et une meilleure utilisation des moyens disponibles, d'une part, et la conclusion d'un accord de coopération destiné à donner une assise juridique solide aux collaborations et aux échanges d'informations entre le fédéral et les Régions, d'autre part.

En coopération avec les parties prenantes, un groupe de travail doit fournir des conseils sur la manière de parvenir à une véritable simplification administrative et de faciliter autant que possible l'obligation d'enregistrement standardisé, qui est aussi un souhait et une question qui vivent fortement chez le personnel soignant, au niveau des syndicats du personnel, et plus largement des partenaires sociaux dans le secteur des soins de santé. J'ai proposé ce groupe de travail, qui se consacre à la simplification administrative et à la facilitation de l'obligation d'enregistrement, en lien avec le développement d'un agenda pour le personnel soignant.

Mevrouw De Sutter, de kwestie die u aankaart, is belangrijk. Ze houdt mij ook bezig. Op de achtergrond speelt uiteraard een tekort aan adviserend artsen, waarmee de ziekenfondsen al jaren kampen. Enerzijds is er een uitstroom naar het pensioen die onvoldoende gecompenseerd wordt door de instroom van nieuwe adviserend artsen, anderzijds is er een continu stijgende caseload van mensen in arbeidsongeschiktheid. De druk op adviserend artsen is bijgevolg al geruime tijd bijzonder hoog.

In 2020 werd die druk nog versterkt door de COVID-19-pandemie. Fysieke consultaties werden stopgezet en vervangen door teleconsultaties. Wanneer een adviserend arts tijdens een teleconsultatie vermoedde dat er een einde moest worden gesteld aan de arbeidsongeschiktheid, moest de verzekerde prioritair worden opgeroepen voor een fysieke consultatie. Een beëindiging van de arbeidsongeschiktheid kan immers enkel tijdens een fysieke raadpleging door een adviserend arts worden vastgesteld. Bovendien was het door de hygiënemaatregelen tijdens fysieke consultaties niet mogelijk om evenveel verzekerden uit te nodigen als gebruikelijk.

Kortom, om de adviserend artsen ademruimte te geven en hen toe te laten te focussen op de meest prioritaire dossiers, besliste de Geneeskundige Raad voor invaliditeit van de Dienst voor uitkeringen van het RIZIV om in december 2020 een specifieke groep van langdurig arbeidsongeschikten te erkennen tot aan de pensioenleeftijd. Het ging om de volgende verzekerden: verzekerden die 10 jaar of langer arbeidsongeschikt erkend zijn, ongeacht hun leeftijd, verzekerden van 58 jaar en ouder die minder dan 10 jaar arbeidsongeschikt erkend zijn en verzekerden van 50 tot en met 57 jaar die tussen 5 en 10 jaar arbeidsongeschikt erkend zijn. Dat waren tijdelijke maatregelen die ondertussen niet meer van toepassing zijn. We hebben intussen wel verder geïnvesteerd in de ondersteuning van de adviserend artsen.

Een en ander heb ik nader onderzocht. Dat onderzoek heeft mij ertoe geïnspireerd om, nog in de vorige regering en samen met u, een belangrijke hervorming door te voeren van de organisatie van het hele proces van beoordeling van de arbeidsongeschiktheid. Die hervorming is van kracht sinds 1 januari vorig jaar. Dat heb ik, denk ik, al gezegd.

Parallel daarmee herzien de ziekenfondsen, volgens hun mogelijkheden en prioriteiten, een selectie van dossiers van verzekerden die voor de laatste hervorming erkend waren tot de pensioenleeftijd met het oog op een herevaluatie. Daarbij houden ze rekening met de evolutie van de gezondheidstoestand en de principes van de hervorming.

Ik blijf dat verder opvolgen en bekijken wat we kunnen doen om maximaal verandering te brengen in wat in het verleden fout is gelopen. Er is immers een grote groep mensen die aan de kant is geschoven en niet meer werd opgevolgd.

In mijn ogen is invaliditeit in principe nooit definitief. Er zijn inderdaad mensen die jammer genoeg voor de rest van hun leven tot arbeidsongeschiktheid veroordeeld zijn, maar dat is lang niet voor iedereen het geval of toch niet voor honderd procent.

Het maatschappelijk fenomeen van drugsgebruik baart ook mij grote zorgen, niet alleen vanuit het perspectief van veiligheid en handhaving, maar vooral vanuit een gezondheidsperspectief en sociaal perspectief. Het gaat daarbij natuurlijk niet alleen om drugsgebruik op festivals, maar ook om druggebruik in het dagelijks leven.

In samenwerking met festivalorganisatoren zetten de bevoegde instanties voor volksgezondheid en veiligheid reeds een breed scala aan maatregelen in. Elk festival heeft uiteraard zijn eigenheid en bovendien is het drugsfenomeen complex en snel evoluerend. Dat maakt het streven naar een geharmoniseerde aanpak en nationale richtlijnen rond het drugsbeleid op festivals niet eenvoudig.

Het aanpakken van druggebruik op festivals vereist een gecoördineerde, multidisciplinaire samenwerking tussen actoren van justitie, politie, security, preventie, schadebeperking en medische diensten. Dat wordt ook onderstreept door de interfederale drugsstrategie, die beklemtoont dat het vermijden van drugsgebruik slechts een van de doelstellingen is.

Op het festival Extrema Outdoor hebben politie en parket geprobeerd te vermijden dat drugs het terrein binnenkomen en gebruikt worden, met een sterke focus op personen die dealen. Tegelijkertijd is er een nauwe samenwerking en informatie-uitwisseling met medische hulp- en preventieorganisaties, die actief proberen te bewerkstelligen dat wie toch drugs gebruikt, dat op een zo veilig mogelijke manier kan doen, en met Sciensano, als drugsexperte, bekijkt op welke manier het best kan worden omgegaan met eventuele bevindingen. Dat alles wordt samengevat in het risicocommunicatieprotocol dat door Sciensano is uitgewerkt. De uiteindelijke focus op het terrein lag op de festivalervaring van alle bezoekers. Een te sterke focus op louter druggebruik kan het omgekeerde effect hebben en het idee wekken dat drugs bij een festivalbeleving horen, wat natuurlijk niet de bedoeling is.

In de thematische vergadering Drugs van de Interministeriële Conferentie Volksgezondheid werd daarom de algemene cel Drugs de opdracht gegeven om een nieuwe werkgroep op te richten, met als doel aanbevelingen daarover te formuleren. De werkgroep zal zich baseren op desgevallend wetenschappelijk onderbouwde goede praktijken en analyseert internationale initiatieven. Het uiteindelijke doel is om steden en actoren die evenementen organiseren, een beleidslijn te bieden om het drugsfenomeen globaal en geïntegreerd aan te pakken, variërend van preventie tot repressie, inclusief maatregelen om risico’s en schade te beperken. Het voorstel van plan van aanpak zal tegen maart 2026 ter goedkeuring worden voorgelegd in de thematische vergadering Drugs.

De lopende studie onderzoekt de haalbaarheid en het potentieel van het opzetten van een Belgisch netwerk voor de monitoring en de informatiedeling over druggerelateerde incidenten. Er is in de huidige fase nog geen sprake van implementatie. De focus ligt op het verkennen van de mogelijkheden en de noodzakelijke voorwaarden voor het opzetten van een dergelijk systeem.

Met de studie wordt onder meer een overzicht van de wetenschappelijke literatuur opgesteld, gelijkaardige initiatieven in Europa en daarbuiten in kaart gebracht en een kwalitatieve analyse op basis van expertinterviews met sleutelactoren op het terrein met name spoeddiensten, ambulancediensten, artsen, eerstelijnshulpverleners en andere relevante betrokkenen gemaakt. Het doel is om de mogelijkheden voor gegevensverzameling in kaart te brengen, bestaande lacunes te identificeren en eerste aanbevelingen te formuleren voor een mogelijke pilootstudie. De haalbaarheidsstudie ging van start in september 2024 en wordt naar verwachting afgerond tegen eind 2025. Dat is een verkennende stap gericht op haalbaarheid. Indien succesvol, kan die fase leiden tot de rol van het netwerk, al is er op het moment nog geen concrete timing vastgelegd.

Mevrouw Bury, er zijn verschillende vormen van incontinentie met uiteenlopende oorzaken. Incontinentie gaat vaak gepaard met schaamte, misverstanden over de behandelbaarheid en beperkte kennis van het zorgaanbod, waardoor er inderdaad een hoge drempel voor de hulpvraag kan bestaan.

De periode tot het moment waarop mensen overgaan tot een actieve hulpvraag wordt niet systematisch gemonitord. Er zijn evenmin exacte cijfers over de prevalentie van incontinentie in België, omdat de definitie om de ernst te beoordelen varieert en er geen algemeen aanvaarde drempel bestaat om significante incontinentie te definiëren.

In de gezondheidsenquête van Sciensano uit 2018 rapporteerde 5 % van de bevolking van 15 jaar en ouder urinaire incontinentie in de afgelopen 12 maanden. Na de leeftijd van 65 jaar neemt de prevalentie sterk toe. Van de mensen boven 75 jaar rapporteert 21 % een incontinentieprobleem. De overtuiging dat incontinentie bij het ouder worden hoort en dat er weinig behandelmogelijkheden zijn, kan eveneens leiden tot een verminderde hulpvraag.

Initiatieven zoals de World Continence Week kunnen helpen om de bevolking te sensibiliseren en drempelverlagend werken. De huisarts speelt hierin een belangrijke rol als eerste aanspreekpunt om de problematiek bespreekbaar te maken. Er is geen nationaal actieplan voor incontinentie, maar verschillende behandelingsmethoden worden terugbetaald door het RIZIV: bekkenbodemkinesitherapie, medicamenteuze behandelingen, botoxtherapie en heelkunde. Ook wordt incontinentiemateriaal onder bepaalde voorwaarden terugbetaald. De ontwikkeling van een interdisciplinair zorgpad specifiek voor incontinentie staat momenteel niet op de agenda.

Wat de perinatale zorg betreft, zal in het zorgtraject voor laagrisicozwangerschappen, dat momenteel bij het RIZIV in ontwikkeling is, voldoende aandacht worden besteed aan de preventie en behandeling van incontinentie tijdens en na de zwangerschap. Het gebruik van digitale zelftesten, zoals in Nederland, is inderdaad een interessante piste. Mijn administratie onderzoekt de mogelijkheid om via het platform www.mijngezondheid.belgie.be of het eGezondheidportaal toegang te bieden tot gevalideerde zelfevaluaties. Incontinentie wordt daarbij als mogelijk thema meegenomen in het bredere kader van preventieve gezondheidsmodules.

Wat betreft opleiding bestaan er bijscholingen georganiseerd door beroepsverenigingen zoals het NVKVV, Domus Medica en Axxon en opleidingen voor verpleegkundigen in hogescholen.

Concernant l’analyse du Conseil Supérieur de la Santé, je pense que la sensibilisation a certainement sa valeur, mais nous devons également être capables de penser au-delà de la simple sensibilisation. Bien sûr, il est essentiel d’élever le niveau des littératies alimentaire et sanitaire de notre population, afin qu’elle sache mieux quoi manger, comment manger des aliments bons pour la santé, et pourquoi la nourriture impacte directement notre santé. Il faut éviter le développement de maladies liées à des habitudes alimentaires déséquilibrées.

D'un autre côté, il faut aussi assainir nos environnements alimentaires qui encouragent des comportements malsains. Cela passe par des mesures telles que la régulation du marketing alimentaire et une transparence accrue en matière d’étiquetage des aliments, notamment grâce à la généralisation de l’usage du Nutri-Score.

Pour répondre à votre question concernant les initiatives, je souhaite encourager l’adhésion la plus large possible au Nutri-Score par les fabricants alimentaires belges. Heureusement, la grande distribution belge s’est montrée très proactive dans cette démarche, et la plupart des produits sous marque distributeur affichent déjà le Nutri-Score sur leur emballage. Toutefois, il reste une marge d’amélioration pour les produits de marques nationales. Même si le logo n’est pas obligatoire, j’espère que les fabricants feront preuve de plus de transparence envers les consommateurs en adoptant le Nutri-Score et en reformulant leurs produits pour en améliorer la qualité nutritionnelle.

Concernant votre troisième question, je pense que nos environnements alimentaires doivent être améliorés pour que les efforts de promotion d’une alimentation saine et de prévention primaire ne soient pas parasités voire minés, notamment par le marketing de produits déséquilibrés. C’est pourquoi j’ai prévu dans ma note politique générale l’établissement d’un cadre légal prévoyant l’ajout systématique du Nutri-Score pour toute publicité alimentaire. En effet, sa présence dans le champ visuel des publicités alimentaires permet d’influencer favorablement les comportements d’achat de la population.

Une étude de l'université d'Aix-Marseille l'a établi sur un échantillonnage de plus de 27 000 consommateurs. Les consommateurs exposés au Nutri-Score dans la publicité avaient tendance à acheter plus de produits A et B que de produits D et E.

Enfin, j'ai lancé fin mai dernier avec l'ensemble des entités fédérées un plan obésité infantile en vue d'avoir une approche intégrée en matière de prévention primaire du surpoids et de l'obésité infantiles et des prises en charge optimales. L'idée de ce plan obésité infantile est d'éviter que les enfants et les adolescents n'aient à souffrir de surpoids et d'obésité et vise donc à privilégier auprès de tous les niveaux de pouvoir impliqués des actions de promotion pour une alimentation saine et des actions de prévention primaire au niveau des familles, en particulier les plus précarisées.

Pour le fédéral, il s'agit principalement de généraliser l'usage du Nutri-Score sur les produits, de mieux encadrer le marketing alimentaire et de promouvoir, soutenir et protéger l'allaitement maternel qui réduit significativement l'incidence de l'obésité infantile chez l'enfant.

Madame Désir, les deux projets pilotes dont vous parlez dans votre question ont pour objectif d'étudier si l'offre de soins psychologiques en première ligne peut s'intégrer dans un programme de soins verts en Brabant flamand et en Brabant wallon.

Ceci nécessite d'abord une réflexion sur le groupe cible dans le programme de soins vert, les personnes qui sont reconnues en incapacité de travail au moins trois mois après un burn-out ou une dépression liée au travail, d'une part, et le groupe cible de l'offre de soins psychologiques de première ligne, les personnes souffrant de problèmes en santé mentale et de troubles psychologiques légers à modérés, d'autre part.

Ensuite, les projets pilotes examinent comment l'agriculteur peut être soutenu. L'agriculteur n'est pas un professionnel de la santé, mais il entre en contact étroit avec des personnes souffrant de problèmes psychologiques. Grâce à des activités de soutien, l'agriculteur peut obtenir des outils pour trouver sa voie dans les soins de santé mentale et comment il peut soutenir le groupe cible.

À ma connaissance, les deux réseaux de santé mentale (Brabant flamand et Brabant wallon) n'ont pas encore conclu une convention PPL (soins psychologiques de première ligne) avec les soins verts. L'étude d'impact est en cours et nous attendons les résultats de l'étude scientifique. Aucun positionnement officiel ni reconnaissance n'ont jusqu'à maintenant été pris pour cette raison.

Madame Ramlot, je dois vraiment m'excuser, mais à vrai dire, les questions que vous posez sur la vaccination et la prévention relèvent de la compétence des entités fédérées. Il est donc délicat pour moi de répondre, parce que les moyens et les politiques doivent être discutés au niveau des entités fédérées. Je m'en excuse.

Monsieur Dufrane, actuellement, le suivi postnatal à domicile peut être conseillé par le gynécologue ou la sage-femme de la patiente, ou les sages-femmes de la maternité. Des informations officielles sont également disponibles sur le site internet de l’Institut national d'assurance maladie-invalidité (INAMI), sur les différents canaux d’information des mutualités, par l’intermédiaire de l’Office de la Naissance et de l'Enfance (ONE), etc.

L’accord de gouvernement fédéral prévoit ceci: " En collaboration avec les gynécologues et les sages-femmes, nous mettons en place une approche intégrée et interdisciplinaire des soins périnataux. Nous renforçons le rôle des sages-femmes dans le suivi des grossesses à faible risque et veillons à créer un cadre attractif pour les sages-femmes en soins de première ligne." Dans ce cadre, un groupe de travail interdisciplinaire organisé par l’INAMI et réunissant les différentes parties prenantes – sages-femmes, médecins généralistes, gynécologues, mutualités et hôpitaux ainsi que les organisations représentant les patients – se penche actuellement sur le développement d’un trajet périnatal pour les grossesses à bas risque, qui prend en compte les besoins des patientes en matière de préparation au suivi postnatal à domicile.

Par ailleurs, le programme de soins intégrés pour femmes vulnérables, déjà mis en place par l’INAMI l’an dernier, vise à offrir un suivi périnatal personnalisé et intégré pour les femmes enceintes, leurs enfants et leur entourage, et ce, pendant les 1 000 premiers jours après la conception. Ce programme met l’accent sur la coordination et la continuité des soins et l’accompagnement des familles avant, pendant et après l’accouchement. Dans ce contexte, le suivi postnatal à domicile est également bien préparé.

Afin de créer des soins plus intégrés et centrés sur la personne, le programme pour les femmes vulnérables déjà mentionné vise à renforcer la connexion, la concertation et la coordination entre les différents acteurs dans le secteur des soins et dans celui de l’accompagnement. Ce programme se concentre actuellement sur les femmes présentant des vulnérabilités. L’objectif à long terme est d’élargir le groupe cible de ce programme intégré à toutes les femmes enceintes ou mères.

La réglementation actuelle permet le remboursement d'un nombre de consultations postnatales à domicile par une sage-femme, qui peut être adapté aux besoins des patientes. Une consultation à domicile par jour est possible du premier au cinquième jour après l'accouchement. À partir du sixième jour après l'accouchement, six consultations sont possibles, incluant des consultations de surveillance et de soins postnatals, et des consultations autour de l'allaitement maternel. Après cela, sur motivation de la sage-femme, trois consultations supplémentaires sont encore possibles.

En cas de complications et sur prescription médicale, c'est-à-dire dans les situations médicalement justifiées auxquelles vous faites référence, des consultations additionnelles, dont le nombre n'est pas limité, peuvent encore avoir lieu jusqu'à un an après l'accouchement. Comme je l'ai dit, à partir du sixième jour après l'accouchement, des consultations spécifiques autour de l'allaitement maternel sont également prévues au cas où des complications apparaissent.

L'amélioration de la qualité des soins, notamment en garantissant une prise en charge des patientes et de leurs bébés par des professionnels de santé qualifiés, est une de mes priorités. Cependant l'implication de doulas ou d'autres accompagnants périnatals, non reconnus par la loi coordonnée du 10 mai 2015, va à l'encontre de cet objectif. En effet, ces personnes ne disposent d'aucune formation légalement reconnue dans le domaine des soins de santé et ne sont titulaires d'aucun diplôme officiellement validé par l'État belge. N'ayant aucun regard sur les formations suivies par ces personnes, la qualité des soins ne peut être garantie.

Leur implication dans l'accompagnement périnatal résulte probablement d'un intérêt louable et d'une démarche bienveillante. Malheureusement, cette démarche n'a aucune base légale, ne garantit aucune compétence validée et peut même, dans certains cas, constituer une pratique illégale de la profession de sage-femme.

Mevrouw Bury, de administratiekosten van de verzekeringsinstellingen zijn opgenomen in artikel 195, § 1, tweede lid, van de wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994. Die bedragen worden jaarlijks bij koninklijk besluit vastgesteld na overleg in de ministerraad. Ze worden aangepast op basis van een parameterformule die rekening houdt met, ten eerste, de evolutie van het gemiddeld dagloon op basis van de gegevens van het Federaal Planbureau, vastgesteld in de sector van krediet en verzekeringen en van de overheid, over de laatste drie jaren voorafgaand aan het opstellen van de begrotingen, ten tweede, de helft van de evolutie van de reële groeinorm van de uitgaven voor geneeskundige verzorging, en ten derde, het aantal vergoede dagen in de sector van de uitkeringsverzekering, volgens een weging van twee derde en een derde, vastgesteld over dezelfde periode.

Het aantal aangesloten leden wordt niet in die parameterformule opgenomen en heeft bijgevolg geen impact op het bepalen van het verhogingspercentage van de administratiekosten die aan de vijf verzekeringsinstellingen en aan HR RailCare worden toegekend. De bedragen van de administratiekosten opgenomen in artikel 195 evolueren voor HR Rail op dezelfde manier als voor de vijf andere verzekeringsinstellingen, maar de evoluties van de ledentallen zijn verschillend. Bij HR Rail dalen die bijna elk jaar, gemiddeld tussen 2005 en 2024 met min 0,82 % per jaar. Bij de andere verzekeringsinstellingen stijgen ze elk jaar, behalve in 2007, gemiddeld tussen 2005 en 2024 met 0,92 % per jaar. De administratiekosten per lid stijgen dus sterker bij HR Rail, omdat bij een vergelijkbare evolutie van de administratiekosten het aantal leden daalt.

De cijfers die u in uw vraag vermeldt, kan ik bevestigen. Ook kan ik u in een reeks tabellen meer gedetailleerde gegevens bezorgen, afgezet tegen het ledenaantal. Ik stel voor dat ik die nu meteen aan het commissiesecretariaat geef en laat toevoegen aan het verslag. Daarmee heb ik ook uitgelegd dat er in de wetgeving inderdaad een rechtvaardiging voor bestaat.

U vraagt vervolgens of het correct is dat die uitgaven binnen het RIZIV-budget worden geboekt en op welke begrotingspost dat gebeurt. In toepassing van artikel 195 ontvangt de Hulpkas voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering jaarlijks de tegenwaarde van haar werkelijke administratiekosten, verminderd met de supplementen die haar worden toegekend, namelijk 20 % van de intresten op beleggingen, een percentage van de terugvorderingen, 0,5 % op de aanvullende uitkeringen aan grensarbeiders, rekening houdend met de vermindering van administratiekosten in toepassing van artikel 194, § 3.

Ik kan u ook de tabel van de evolutie van de werkelijke administratiekosten en het aantal aangesloten gerechtigden van de Hulpkas voor de periode 2005-2023 bezorgen. Samengevat, daarin staat dat in de periode 2005-2023 de administratiekosten van de Hulpkas met 66,75 % toenamen, terwijl het aantal aangesloten gerechtigden ongeveer is verdubbeld. In dezelfde periode is het aandeel in de uitgaven voor geneeskundige verzorging stelselmatig afgenomen, terwijl het aandeel van de uitkeringen een stijgende tendens vertoont.

Het bedrag aan administratiekosten wordt op basis van de uitgaven verdeeld over de drie takken van de ziekte- en invaliditeitsverzekering, namelijk geneeskundige verzorging, uitkeringen voor loontrekkenden en uitkeringen voor zelfstandigen, en wordt ingeschreven als een uitgavenpost in de desbetreffende budgetten. Ook daarvan kan ik u een tabel bezorgen.

Hoe gebeurt de verdeling? De administratiekosten die op jaarbasis aan de vijf verzekeringsinstellingen worden toegekend, worden verdeeld aan de hand van een verdeelsleutel, vastgelegd in een koninklijk besluit van 2002. Voor elk kalenderjaar wordt door het RIZIV een verdeelsleutel vastgesteld, op basis van modaliteiten die in dat koninklijk besluit zijn vastgelegd. De belangrijkste parameters waarmee rekening wordt gehouden, zijn het aantal gerechtigden en de bewijzen van werkloosheid, van huishoudelijke arbeid en van tewerkgestelde werklozen voor elk van de betrokken instanties. Het aantal in aanmerking te nemen gerechtigden of attesten wordt bepaald op basis van een gemiddelde over drie jaar. Er kunnen wegingsfactoren worden toegepast, afhankelijk van de aard van de gerechtigden.

U vraagt naar audits. Er bestaan geen vergelijkende audits over de efficiëntie of digitalisering in vergelijking met andere verzekeringsinstellingen.

Het systeem van financiële responsabilisering van de vijf landsbonden en van de KGV van HR Rail met betrekking tot het variabel deel van de administratiekosten is beschreven in een koninklijk besluit van 2014.

Dat koninklijk besluit geldt niet voor de Hulpkas voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering. De Hulpkas wordt niet opgenomen in het systeem van de financiële responsabilisering van de verzekeringsinstellingen, omdat ze als openbare instelling een ander financieringsmechanisme kent. Daarnaast is de KGV van HR Rail niet actief in de sector van de uitkeringen inzake arbeidsongeschiktheid. Dat besluit wordt bijgevolg enkel toegepast op de domeinen waarbij ze betrokken is, met name de sector geneeskundige verzorging.

U hebt ook naar een aantal intenties gevraagd, maar ik voel mij niet genoodzaakt daarop in te gaan.

Alle feitelijke elementen en tabellen zullen u ook via het secretariaat worden overgemaakt.

De voorzitster : Het woord is aan mevrouw Bury voor de repliek, daarna aan mevrouw De Knop.