Commissievergadering op 30 september 2025

Mijnheer de minister, komt er een nieuwe langetermijnuitbating (LTO) voor de kerncentrale Tihange 1? Vanavond wordt die centrale afgekoppeld van het elektriciteitsnet en de operationele directie heeft gisteren nogmaals verklaard dat een nieuwe LTO misschien geen sciencefiction is maar toch iets wat daarbij in de buurt komt, gelet op de grote investeringen en de veiligheidsherziening die nodig zijn en bijvoorbeeld ook op het hoogspanningsnet in de regio, waar al twee nieuwe gascentrales worden gevestigd. Bovendien moet er ook capaciteit worden gereserveerd voor transport van stroom uit de buurlanden. Het is dus onmogelijk om Tihange 1 al tegen 2027 opnieuw aan te sluiten. Dat zou pas in het volgende decennium gebeuren.

Mijn vraag gaat ook over het feit dat in de pers verklaard is dat er de voorbije zomer onderhandelingen zijn opgestart met ENGIE Electrabel en EDF Luminus, dat ook gedeeltelijk eigenaar is van Tihange 1 via Luminus.

Mijnheer de minister, ik geloof niet dat u vandaag veel over die onderhandelingen zult zeggen, maar kunt u ten minste bevestigen dat er wordt onderhandeld over een nieuwe LTO voor Tihange 1 en over een extra levensduurverlenging van de centrales Doel 4 en Tihange 3, de kerncentrales van de Phoenixdeal?

Hebt u al een volledig zicht op de noodzakelijkheid van een nieuwe veiligheidsanalyse en de daaraan gekoppelde actieplannen voor Tihange 1 die het FANC zal willen zien?

Monsieur le ministre, nous avons été informés que vous aviez l'intention d’entamer des négociations avec ENGIE Electrabel et EDF/Luminus afin d’examiner la possibilité de prolonger Tihange 1 de dix années supplémentaires. Tihange 1 dont la fermeture est prévue ce soir, et dont le démontage de la salle des machines pourrait intervenir rapidement après cet arrêt.

Cependant nous nous interrogeons sur plusieurs aspects. Ce réacteur avait déjà été prolongé en 2013 et aucun processus de révision décennale n’a été entamé depuis. L’AFCN a, entre autres, souligné que des incertitudes existent quant à la robustesse du bâtiment en cas d’événement externe majeur, comme par exemple la chute d’un avion. Du point de vue du réseau, Elia a indiqué qu’un redémarrage éventuel de Tihange 1 ne pourrait intervenir avant 2031 ou 2032, en raison des travaux de renforcement nécessaires et des nouvelles centrales au gaz qui seront raccordées prochainement. Pour finir, le groupe ENGIE n’a apparemment pas changé sa volonté de tourner la page du nucléaire.

J'ai plusieurs questions à vous adresser. Quelles sont les conclusions à l’heure actuelle des discussions avec Electrabel et EDF/Luminus concernant une éventuelle prolongation de Tihange 1? Comment entendez-vous répondre aux préoccupations de sûreté nucléaire émises par l’AFCN, et dans quel calendrier? Qui va payer la mise aux normes? Comment cette démarche incertaine s’articule-t-elle avec l’objectif affiché de disposer de 4 GW d’énergie complémentaires, compte tenu des obstacles que je viens de citer? Je vous remercie pour vos réponses.

Monsieur le ministre, nous allons aujourd'hui parler abondamment de cette centrale que l'on ferme, ce qui est d'ailleurs triste eu égard à notre panel énergétique.

Depuis plusieurs semaines, la presse relaie des rumeurs, comme mes collègues l'ont mentionné. On entend tout et son contraire, on évoque des négociations avec ENGIE, avec EDF, il est dit que vous êtes en train de négocier. Nous souhaiterions donc en savoir davantage, d'autant qu'il s'agit du réacteur le plus ancien de notre pays et il est censé être mis à l'arrêt aujourd'hui. Le Bureau du Plan estime pourtant qu’il faudrait, d’ici 2050, disposer idéalement de huit centrales à l'horizon 2050. Sachant qu’il faut dix ans pour en construire une, il semble difficile d’atteindre cet objectif.

Où en sont vos discussions avec les acteurs de la filière? Pouvez-vous confirmer cette prolongation? Tihange 1 constitue-t-il une option sérieuse, alors même qu’aucun dossier de mise aux normes n’a été déposé à l’AFCN? Enfin, envisagez-vous également de prolonger de dix ans la durée de vie de Doel 4 et de Tihange 3? Merci d'avance pour vos réponses.

Mijnheer de minister, vandaag wordt Tihange 1 definitief van het net losgekoppeld, na een mooie loopbaan van 50 jaar. Daarmee komt de ontmantelingsfase in zicht, al houdt de regering voorlopig nog de deur voor een mogelijke heropstart op een kier.

Gisteren konden we in de pers lezen dat de directeur Exploitatie van de kerncentrale verklaarde dat het verlengen van de levensduur van Tihange 1 economisch niet haalbaar is. We weten dat ENGIE geen verdere exploitatie ambieert en dat een levensduurverlening een grondige veiligheidsherziening en zware investeringen vergt.

Elia verwacht dat het net rond Luik pas in 2031 of 2032 de volledige capaciteit van Tihange 1 zal kunnen opnemen. Elia voegde daaraan toe dat een heropstart vanaf 2027 technisch kan, maar intussen wel onvermijdelijk netcongestie, afregelmaatregelen en bijkomende systeemkosten meebrengt tot de structurele netversterkingen rond zouden zijn.

Bovendien voert EDF gesprekken met ENGIE en de Belgische staat over een grotere rol in ons nucleair park, waarbij de 50 %-participatie van EDF in Tihange 1 dit dossier extra bijzonder maakt.

Mijnheer de minister, hoe realistisch is een heropstart van Tihange 1, rekening houdend met de technische, financiële en veiligheidsvereisten?

Hoe beoordeelt u de bevindingen van Elia dat een verlenging van de openingsduur vanaf 2027 weliswaar technisch mogelijk is, maar tot netcongestie en bijkomende kosten zou leiden?

Welke rol ziet u voor EDF en andere potentiële partners, daar ENGIE geen vragende partij meer is?

Ook belangrijk, hoe garandeert u dat de veiligheid, de bevoorradingszekerheid en de betaalbaarheid voor de belastingbetaler in elk scenario verzekerd blijven?

Mijnheer de minister, nu vannacht de kerncentrale Tihange 1 afgekoppeld wordt, rijst de vraag wat nu. De regering en u in het bijzonder hebben nooit onder stoelen of banken gestoken wat uw ambitie is noch wat nieuwe grote of kleine nucleaire installaties, noch wat bestaande nucleaire installaties betreft.

U hebt ook in de pers al meerdere keren teleurgesteld gereageerd op het voornemen van ENGIE om effectief over te gaan tot de ontmanteling van Tihange 1. Hebt u bijgevolg om te doen wat u wilt doen, namelijk Tihange 1 openhouden of de levensduur ervan verlengen, in kaart gebracht wat daarvoor nodig is? Bestaat er een lijst van wat daarvoor nodig is en welke acties hebt u daarvoor vandaag al ondernomen?

Er is geen plan voor Tihange 1. We hebben van het FANC begrepen dat, als er een plan komt, dat moet worden opgestart door de exploitant. Het FANC heeft ook al aangegeven dat de exploitant niet van plan is om een dergelijk plan op te stellen. Dat heeft de directeur exploitatie gisteren eigenlijk op die manier ook bevestigd. Zal er dan toch een plan worden opgesteld? Tegen wanneer zou dat plan er zijn? Wie zal in tussentijd de shutdown costs dragen, die gepaard gaan met de stillegging van de centrale?

Ondertussen worden er blijkbaar gesprekken gevoerd met EDF. U spreekt dus met EDF, maar ook met ENGIE. Over welke elementen gaan die gesprekken en wat zijn de intenties van uw gesprekspartners?

Tot slot, hebt u reeds verkennende gesprekken gevoerd met de Europese Commissie? Een en ander heeft immers een impact op het CRM en de netversterking anderzijds. De netcongestie die kan optreden, zal vereisen dat u met de Europese Commissie een gesprek voert om een uitzondering te verkrijgen op bepaalde regulatoire regels die van toepassing zijn om netcongestie weg te kunnen werken.

Monsieur le ministre, comme dit précédemment par mes collègues, la centrale nucléaire de Tihange fermera aujourd'hui, et plus précisément ce soir. Dans la presse, nous apprenons que vous menez également des négociations avec ENGIE et EDF pour relancer cette centrale et en prolonger la durée de vie de 10 ans.

Depuis des mois, nous vous demandons de nous fournir votre feuille de route et votre plan pour assurer l’apport de 4 gigawatts d'énergie nucléaire dans le mix énergétique, conformément à ce qu’indique l'accord de gouvernement. Pendant ce temps, vous négociez en coulisses l'avenir énergétique de la Belgique avec deux multinationales, sans donner aucune précision au Parlement. Tant Elia que l'Agence fédérale de contrôle nucléaire (AFCN) ont émis de sérieux doutes sur la possibilité de relancer Tihange 1 à court terme, ainsi que sur les investissements nécessaires pour permettre cette prolongation.

Monsieur le ministre, qui décide de l'avenir énergétique de notre pays? Est-ce vous ou est-ce ENGIE et EDF qui fixent les conditions de la prolongation?

Envisagez-vous d'investir de l'argent public pour assurer la prolongation de Tihange 1, pour le réacteur en tant que tel d'une part, et pour le renforcement du réseau, d'autre part?

Enfin, selon le journal L'Echo , la prolongation de Doel 4 et Tihange 3 devrait occasionner des surcoûts au niveau de la garantie de rentabilité avec ENGIE, qui grimperait de 155 millions en 2026 à 629 millions en 2030. Pouvez-vous donner des explications à ce sujet et nous dire quel sera l'impact sur la facture des ménages d'une part, et sur le budget de l'État, d'autre part?

Mijnheer de minister, tijdens de zomer kwam het nieuws dat de regering onderhandelingen wenst te voeren over een bijkomende verlenging van de openingsduur van Tihange I met tien jaar. Die verlenging is heel welkom, maar tegelijk verre van evident.

Het standpunt van het FANC over verschillende aspecten vereisen wel enige aanpassingen aan de centrale. ENGIE heeft als uitbater evenwel steeds voorgehouden dat een verdere openingsduur niet wenselijk werd geacht.

De centrale is bovendien gedeelde eigendom van ENGIE en EDF, zodat er meerdere mogelijkheden zijn om tot onderhandelingen te komen.

Vandaag is er nog helemaal geen witte rook over een potentiële verlenging. De centrale zal echter wel worden stilgelegd, mogelijks ook om snel te ontladen en voorafgaande ingrepen te plannen om tot de voorbereiding van verdere ontmantelingsstappen over te gaan.

Het lijkt ons dus aangewezen om ter zake een stand van zaken te kennen.

Mijnheer de minister, ten eerste, wat zijn de plannen van de regering met Tihange I?

Ten tweede, vonden al onderhandelingen plaats? Wat is de huidige stand van zaken in die onderhandelingen?

Ten derde, heeft de regering aan ENGIE gevraagd om voorlopig geen destructieve stappen te zetten met betrekking tot de centrale?

Ten vierde, welke uitdagingen liggen op dat vlak op de tafel?

Monsieur le ministre, nous sommes ici au cœur du dossier de la transition énergétique et c'est le moins que l'on puisse dire. Je n'oserais pas faire un mauvais jeu de mots en disant que nous sommes au cœur de l'atome!

Nous connaissons votre volontarisme. Un opérateur énergétique aurait dit que vous avez l'énergie! Vous avez l'énergie, pour le compte du gouvernement et de sa majorité, de changer les paramètres du futur en permettant le rééquilibrage, la prise en compte sérieuse de l'énergie nucléaire comme un paramètre à part entière du mix énergétique belge, qui ne s'oppose absolument pas – au contraire – à la fourniture d'énergies renouvelables qui, elles, connaissent quelques intermittences. Ce n'est pas la peine de s'éterniser là-dessus.

Mais aujourd'hui, en effet, il y a un passif ou un passé. Avec Tihange 1, se pose la question d'éteindre cette exploitation, comme s'il s'agissait d'éteindre cet outil tel un interrupteur. L'opérateur semble ne pas vouloir changer d'avis. Il clame d'ailleurs que c'est aussi en raison de considérations émises par l'Agence fédérale de contrôle nucléaire (AFCN). D'autres officines, qui ne sont pas des succursales de votre cabinet, comme le Bureau du Plan par exemple, rappellent le besoin criant d'énergie, à cause de la transition et des besoins futurs, avec une place entière pour le nucléaire.

Comment sortir finalement de ce symbole, de cette situation assez contre-intuitive? Il y a un tel besoin en énergie mais aussi une nécessité de maîtriser les coûts et l'approvisionnement. On a une responsabilité par rapport aux entreprises et aux citoyens et l'on se retrouve à se priver volontairement de cette énergie. Sans dogmatisme et avec pragmatisme, nous devons pouvoir nous tourner vers l'intérêt général et voir dans quelle mesure, avec des paramètres de sécurité respectés, il est possible d'envisager la prolongation de ce réacteur.

Monsieur le ministre, pouvons-nous faire le point dans ce dossier, toujours avec l'optimisme et la volonté que vous avez d'assurer l'accessibilité de cette énergie à l'entièreté de nos concitoyens?

Mijnheer de minister, bedankt voor uw antwoord. Het was echter het verwachte antwoord, dat uiteraard volledig draait rond discretie. Ik heb eigenlijk nauwelijks iets gehoord dat ik nog niet wist en waarover ik zelf geen vormingsavond zou kunnen geven.

Wat hebt u met Arizona tot nog toe immers gerealiseerd wat betreft die nucleaire renaissance? De nieuwe wet van 17 mei 2025 maakt het mogelijk om een nucleaire toekomst uit te bouwen. De vraag rijst of die nucleaire toekomst ook daadwerkelijk zal worden uitgebouwd. U kunt dat wel stellen, maar waar zit de feuille de route ? Het enige dat we daarover, dus over ‘4 plus 4’, weten, is de wet van 17 mei 2025.

Ik hoop, maar ik vrees ervoor, dat we binnen enkele weken, bij de regeerverklaring, de installatie van het nieuw parlementair jaar en vervolgens bij de begroting 2026, eigenlijk opnieuw dezelfde uitleg zullen horen, met name dat alles nog in bespreking is en dat het voorbarig is om er nu iets over te zeggen.

Merci, monsieur le ministre, pour votre réponse.

Nous savons que, techniquement, le redémarrage de Tihange 1 reste possible jusqu'en 2028. Toutefois, vous avez entendu les collègues évoquer les différents problèmes: les délais considérables, le cadre juridique, la charge financière ou encore les inquiétudes quant à une éventuelle sursaturation du réseau si Tihange 1 devait continuer à fonctionner.

ENGIE prévoit de démolir l'énorme tour de refroidissement l'année prochaine. J'entends que vous avez demandé le report des travaux de démolition. Vous dites que vous négociez, mais nous ne savons toujours pas, malgré votre réponse apportée aujourd'hui, ce que vous avancez comme argument pour convaincre ENGIE. Nous ne connaissons toujours pas vos plans. Il est temps d'arrêter les grandes sorties dans la presse et les slogans, monsieur le ministre, et de préciser vos plans au Parlement. L'avenir de la sécurité énergétique mérite mieux que de tourner autour du pot en apportant des réponses nébuleuses.

Monsieur le ministre, comme vous l'avez dit, nos besoins en électricité vont croître de manière exponentielle. Nous en avons besoin, plus que jamais, pour participer à la transition énergétique et écologique de notre société. Nous suivrons de près vos discussions avec deux sociétés qui sont, comme vous l'avez rappelé, plutôt établies en France qu'en Belgique. En tout cas, je ne doute pas de votre pouvoir de persuasion pour garder la main sur ce dossier. D'avance, je vous en remercie.

Mijnheer de minister, bedankt voor uw antwoord. Er lopen dus onderhandelingen. Ik heb er begrip voor dat er nog veel onzekerheden bestaan. Het is alleen wat jammer dat het zo lang heeft geduurd vooraleer de gesprekken over Tihange 1 zijn opgestart. Mijn partij had daartoe al in maart een wetsvoorstel ingediend.

Mijnheer de minister, u verklaart dat bevoorradingszekerheid en betaalbaarheid belangrijke aspecten zijn. Het klopt dat er nood is aan een langetermijnplan, waarbij we onze energiezekerheid veiligstellen tegen een correcte prijs voor de belastingbetaler. Dat is essentieel.

Mijnheer de minister, de vragen gingen natuurlijk niet over hoe u de 4 + 4 gigawatt aan nucleaire energie gaat realiseren. U hebt dat al toegelicht tijdens het debat over uw beleidsnota en over de regeerverklaring. De vragen gingen over hoe het nu zit met Tihange 1 en de gesprekken die u aan het voeren bent. De collega's spreken welwillend over onderhandelingen, maar uit uw antwoord heb ik niet afgeleid dat u bezig bent met onderhandelingen. Ik heb gewoon begrepen dat u een brief hebt gestuurd om te vragen dat ENGIE alstublieft niet te veel zou doen. Voor de rest spreekt u, maar wij weten niet waarover.

U hebt gelijk dat we voor veiligheid bij minister Quintin moeten zijn, maar, met alle respect, het is niet aan u om aan ENGIE te vragen om geen destructieve werken uit te voeren of niets onomkeerbaars te doen. Daarvoor bent u niet bevoegd. U kunt dat vragen, maar ENGIE kan dat verticaal klasseren.

Het is aan ENGIE om een dossier in te dienen bij het FANC en het is aan het FANC om daarvoor een goedkeuring te geven. Als er moet worden ingegrepen, is dat aan de voogdij van het FANC, dus ook aan minister Quintin. Dat u ENGIE vraagt om alstublieft niet te veel te doen, is dus ook niet aan u. U hebt geen enkele bevoegdheid ter zake. De vraag is en blijft wat ENGIE zal doen, maar ENGIE heeft al gezegd dat het niets zal doen.

U zegt dat dat te maken heeft met het beleid van de vorige regering. Op het moment dat ENGIE nog geïnteresseerd was om iets te doen met Tihange 1, is het gaan praten met de voorgangster van de heer De Croo met de boodschap dat het een levensduurverlenging wilde realiseren en daarvoor drie centrales op het oog had: Doel 4, Tihange 3 en Tihange 1. De voorgangster van de heer De Croo heeft gezegd dat ze daarin niet geïnteresseerd was. De minister in die regering heeft bij hoog en bij laag gezegd dat er een kernuitstap gepland was en er een kernuitstap zou komen.

Dat was niet de eerste keer dat ENGIE dat is gaan vragen. Het is voordien ook al bij de voorganger van de voorgangster van de heer De Croo geweest.

Dat was toen Charles Michel en hij was ook niet geïnteresseerd. Er was een energiepact aangenomen en het uitgangspunt daarvan was de kernuitstap. Men moet dat dus niet in de schoenen schuiven van de vorige regering. Als men het iemand in de schoenen wil schuiven, dan moet men het schuiven in de schoenen van alle regeringen die er sinds 2003 zijn geweest en die die wet hebben bevestigd.

Zoals u zei, is die wet er nu niet meer. Wat zal er nu gebeuren? Daar hebben wij eigenlijk het raden naar. Het enige wat u hebt gezegd, is dat u de drie aspecten – veiligheid, security of supply en betaalbaarheid – in evenwicht zult houden. Goed, maar dan zullen we zien hoeveel de LTO zal kosten – die vragen komen straks – en wat bijvoorbeeld de strike price zal zijn, wetende dat de investeringen die nodig zijn in Tihange 1 veel groter zijn dan de investeringen die nodig zijn in Doel 4 en Tihange 3. We zullen dat moeten bekijken.

De security of supply zal dan moeten worden afgewogen. Wat zal er worden afgeschakeld om kernenergie op het net te zetten? Wat veiligheid betreft, zullen we moeten wachten op het plan of moeten bekijken wat de mogelijkheden zijn om Tihange 1 resistent te maken tegen een vliegtuiginslag. Geen van die elementen hebt u eigenlijk genoemd. Het blijft dus gissen waar u precies mee bezig bent. Wel is het duidelijk dat, ook al is de wet op de kernuitstap verdwenen, er nog altijd geen concreet plan bestaat over hoe u uw beleid vorm zult geven.

Monsieur le ministre, merci de parfaire mes connaissances. J'étais cependant au courant qu'EDF était une société détenue par l'État français. Il n'en demeure pas moins que cette société se comporte comme une multinationale qui cherche avant tout à faire du profit. Mais ma question portait sur les conditions relatives à une éventuelle prolongation de Tihange 1.

Lorsque l'on voit les conditions de prolongation conclues avec ENGIE et les surcoûts que celle-ci va générer, on peut sérieusement douter du fait que ces conditions seront favorables aux factures des ménages, au budget de l'État ou à la transition énergétique.

Mijnheer de minister, het is van belang dat u de werkzaamheden ter zake voortzet en elke piste bewandelt die in dat kader mogelijk is, om na te gaan of wij Tihange 1 een rol kunnen geven in de bevoorradingszekerheid van dit land. U hebt honderd procent gelijk dat de vorige regering er werkelijk alles aan heeft gedaan om de kernuitstap te realiseren en pas helemaal op het einde tot de vaststelling kwam dat wij eigenlijk recht tegen de muur aan het rijden waren door ook de jongste centrales niet te verlengen. Dat heeft die regering uiteindelijk alsnog gedaan tegen een heel hoge kostprijs, omdat moest worden onderhandeld met het mes op de keel. Wij moeten nu trachten om de tanker te keren. Laat ons eerlijk zijn. Toen ENGIE grote vragende partij was om over de kernuitstap te onderhandelen en ook te spreken over Tihange 1, verklaarde mevrouw Van der Straeten dat zij het totaal ongepast vond dat ENGIE dat voorstel deed. Hier dan nu komen verklaren dat het haar schuld niet is, is een wel heel rare manier van werken. Mevrouw Van der Straeten, wij waren samen uitgenodigd op een radio-uitzending en hebben daar samen het gesprek gevoerd over de brief die ENGIE had gestuurd. U hebt toen gesteld dat het totaal ongepast was dat daarover werd gesproken. Het was naar mijn mening echter heel gepast en dat heb ik toen ook aangegeven. Daar blijf ik nu ook bij. Mijnheer de minister, u moet de pistes bewandelen, maar iedereen beseft dat het heel moeilijk zal zijn. Het is echter niet omdat het moeilijk is dat het werk niet moet worden aangevat.

De Hoge Raad voor Energiebevoorrading is dit jaar al meermaals ter sprake gekomen en wordt trouwens vermeld in het federale regeerakkoord en in uw beleidsverklaring en -nota. Eigenlijk zou die aangekondigde Hoge Raad nog dit jaar een rapport moeten publiceren. De Hoge Raad zou een essentieel instrument moeten zijn van uw energiebeleid, namelijk om toekomstige investeringen objectief te onderbouwen en de technologische keuzes die voor de energiebevoorrading bepalend zijn, te staven.

Het gaat daarbij om het nauwkeurig meten van de haalbaarheid van de verschillende opties en het jaarlijks verzamelen van actuele en voorspelde cijfers over verbruik, capaciteit en productie. De Hoge Raad heeft tevens een adviesfunctie inzake noodzakelijke beslissingen binnen het kader van het CRM-mechanisme.

Mijnheer de minister, ik vermoed dat u op het begrotingsakkoord wacht. Intussen zijn mijn vragen de volgende. Wat is de samenstelling van die Hoge Raad? Wanneer precies zal hij operationeel worden? Over welke middelen en personeelsinzet zal hij beschikken? Kunt u bevestigen dat de Hoge Raad er dit jaar nog komt en dat hij nog dit jaar een rapport of adviezen zal voorleggen?

Sehr geehrter Minister, monsieur le ministre, lors de notre précédent échange relatif à la mise en place du Haut Conseil de l'approvisionnement énergétique, vous aviez indiqué que son indépendance serait garantie par des critères d'incompatibilité politique. Il est essentiel pour notre politique énergétique d'avoir un Haut Conseil à la fois crédible et neutre.

Nous avons constaté à plusieurs reprises l'importance d'un avis détaillé et objectif. Les récentes auditions sur le Blueprint d'Elia et sur l'île énergétique ont par exemple montré la divergence des points de vue entre les gestionnaires de réseaux de transport et l'administration. Ce Haut Conseil a pour vocation d'objectiver les perspectives d'approvisionnement et pas d'ajouter une couche aux couches existantes. Pour Les Engagés, il apparaît évident que ce conseil doit jouer un rôle de conseil dans la transition énergétique vers la neutralité carbone.

Monsieur le ministre, une assistance technique a-t-elle déjà été attribuée pour ce Haut Conseil? Quels sont les experts actuellement consultés pour l'élaboration de ce conseil?

Une procédure de marché public a-t-elle déjà été lancée? Dans l’affirmative, combien d'offres ont-elles été introduites et sur la base de quels critères exacts le choix a-t-il porté sur ce prestataire?

Comment entendez-vous garantir le plein respect de la diversité des approches scientifiques et technologiques?

Quelles mesures concrètes mettez-vous en place pour que les scénarios produits soient perçus comme le fruit d'un exercice véritablement pluraliste et rigoureux et non orienté par une sensibilité particulière?

Enfin, quel est le calendrier de la mise en place de ce Haut Conseil? L'accord de gouvernement prévoit qu'il soit effectif pour 2025. Ce calendrier est-il tenable, à trois mois de 2026?

Mijnheer de voorzitter, mijnheer de minister, het regeerakkoord voorziet in de oprichting van de Hoge Raad voor Energiebevoorrading, met de bedoeling dat deze al in 2025 de nodige adviezen kan verstrekken en zo sturing kan geven aan het beleid. Die oprichting laat evenwel op zich wachten. De vraag is of de doelstelling om al in 2025 tot een aantal adviezen te kunnen komen, nog actueel is.

Wat is de stand van zaken in het dossier? Welke tijdslijn hanteert u momenteel?

Het regeerakkoord voorziet inderdaad in de oprichting van een Hoge Raad voor Energiebevoorrading, die in de loop van 2025 een eerste tussentijds rapport zou moeten publiceren. We bevinden ons inmiddels in het laatste kwartaal van 2025, maar van een operationele raad, laat staan van een dergelijk rapport, is vooralsnog geen sprake. Of misschien ligt het aan mij, maar ik meen van niet.

Welke timing voorziet u vandaag voor de effectieve oprichting en werking van de Hoge Raad? Welke stappen zijn reeds gezet? Waar loopt het proces vast?

Zal er dit jaar nog een eerste rapport verschijnen, zoals aangekondigd, of wordt dat uitgesteld? En zo ja, naar wanneer?

Monsieur le ministre, dans votre accord de gouvernement et votre note d'orientation politique vous nous annonciez la création d'un Haut Conseil de l'approvisionnement énergétique autonome et indépendant du secteur. Ce conseil est censé assister les autorités en leur fournissant des chiffres objectifs. Vous avez aussi annoncé que ce Haut Conseil devra remettre un premier rapport intermédiaire au cours de l'année 2025.

Toujours selon l'accord de gouvernement, les administrations de l'énergie et du climat doivent assurer son secrétariat et accompagner le processus. Le Haut Conseil doit également compiler chaque année les données réelles et provisionnelles en matière de consommation, de capacité et de production de tous les vecteurs énergétiques, harmoniser les modèles existants et conseiller les autorités sur les volumes du CRM et sur le plan d'investissement. Il s'agit évidemment de missions clés pour assurer l'approvisionnement de notre pays mais, à ce stade, nous n'avons aucune information sur l'état d'avancement de la mise en place de ce Haut Conseil.

Mes questions sont donc très simple. Où en est la mise en place du Haut Conseil de l'approvisionnement énergétique? Est-ce que les modalités de fonctionnement et la composition de ce conseil ont déjà été arrêtées? Dans l'affirmative, pouvez-vous nous les préciser? Est-ce que vous pouvez nous confirmer que le rapport intermédiaire est toujours attendu pour 2025 comme annoncé? Enfin, comment le Parlement sera-t-il associé ou informé de manière régulière des travaux du Haut Conseil?

Mijnheer de minister, ik kan heel kort zijn. Zoals ik al aangaf in mijn vraag, hangt alles blijkbaar samen met de middelen en het budget en maakt dit ook deel uit van de lopende onderhandelingen over de begroting 2026. We zullen dus moeten wachten tot de begrotingscijfers en -documenten ons bereiken.

Monsieur le ministre, je vous remercie pour cette réponse. Entre les lignes, j'entends que vous nous demandez d'avoir un petit peu de patience. Je repose toutefois ma question: avez-vous une date approximative ou une échéance pour la création de ce Haut Conseil?

Mijnheer de minister, ik dank u voor uw antwoord, maar had gehoopt op meer duidelijkheid. Misschien moeten we op dit onderwerp terugkomen op het moment dat we een stapje verder zijn. Het is een belangrijke uitdaging, want iedereen wilde dat we meer onafhankelijk konden zijn van een aantal grote spelers die net wat te veel hun rol spelen in het huidige kader, zodat de overheid weloverwogen keuzes kon en kan maken. Dat is nog altijd een behoefte die hier speelt. We moeten een stap zetten om ervoor te zorgen dat we het beleid in de juiste richting kunnen bijsturen.

Mijnheer de minister, dank u wel, uw antwoord is kort en duidelijk. We wachten nog even af.

Monsieur le ministre, je vous remercie, mais nous n'avons eu aucune réponse sur les modalités ni sur le timing. Je rappelle quand même que c'est vous qui avez annoncé la création de ce Haut Conseil cette année et la fourniture d'un rapport en 2025. Demain, ce sera le 1 er octobre. J'entends que nous allons encore devoir attendre. Pas de Haut Conseil, pas de stratégie! Et vous dites cela comme si c'était normal!

Voici quelques mois, c'était urgent. Et, aujourd'hui, on peut attendre. Il ne reste que trois mois, les gars! Même la majorité a l'air de se demander ce qui se passe. J'entends les collègues ne pas trop savoir quoi dire dans leur réplique. C'est quand même assez interpellant, non? Enfin, je ne sais pas. C'est bon ainsi? D'accord.

Mijnheer de minister, ik begrijp dat u niet kunt vooruitlopen op een beslissing die nog moet worden genomen, maar er zijn in deze regering heel wat ministers die wel transparantie bieden over dossiers die zij aan de ministerraad voorleggen. Zo zegt bijvoorbeeld minister Prévot wat hij over bepaalde zaken vindt en wat hij zal voorstellen. Minister Vandenbroucke doet dat ook. Hij heeft vorige donderdag in de plenaire vergadering gezegd dat hij zijn voorstel de volgende dag zou voorleggen aan de ministerraad. Dan wordt er in de ministerraad beraadslaagd en daarover beslist en worden eventueel aanpassingen aangebracht. Dat u niet kunt vooruitlopen op beslissingen die nog moeten worden genomen, dat begrijp ik, maar dat u zelfs niet kunt of niet wilt zeggen met welk dossier u naar de ministerraad gaat, dat begrijp ik niet. In die zin was uw antwoord dus een absoluut non-antwoord, terwijl de urgentie wel degelijk bestaat. De heer Wollants heeft ernaar verwezen, maar we kunnen ook verwijzen naar het rapport van het Planbureau dat vorige week werd voorgesteld. Dat rapport biedt inzichten over hoe ons energiesysteem zou kunnen evolueren en maakt daarvoor gebruik van het PRIMES-model. Dat is een kostendispatchmodel, wat misschien niet de geschikte methode is om naar de toekomst te kijken. Dat is net iets waarover die Hoge Raad zich zou kunnen buigen. Welke methode zullen we gebruiken of opleggen aan degenen die die verschillende modellen uitwerken en welke parameters nemen we daarvoor in aanmerking? Ik meen te hebben begrepen uit het regeerakkoord, maar ook uit de toelichting bij uw beleidsnota, dat u geen beslissingen zou nemen, bijvoorbeeld in het kader van het CRM, zolang die Hoge Raad er niet is. Hij zal er niet zijn, dus eigenlijk is de vraag of u dan ook geen beslissingen zult nemen in het kader van het CRM als bijvoorbeeld het volume voor de volgende veilingen moet worden bepaald.

Voor dit derde actualiteitsdebat geldt misschien derde keer goede keer, maar mogelijk is het opnieuw te vroeg.

Mijnheer de minister, dit debat gaat over de opvolging van de beslissing van de ministerraad van 27 juni, een beslissing die alweer drie maanden achter ons ligt. U wilt met de eerste kavel van de Prinses Elisabethzone een nieuwe start nemen in een gestabiliseerd kader, zoals dat heet. U vond dat de vorige aanbesteding onder de curatele van toenmalig minister Van der Straeten ernstige risico’s inhield, meer bepaald grote rechtsonzekerheden, een onrealistische kalender en een vaag financieel kader. Het behoud van de procedure zou hebben betekend dat de staat zou worden blootgesteld aan zware juridische risico’s en zelfs aan een aanzienlijke budgettaire ontsporing. Uiterlijk tegen het einde van het eerste kwartaal van 2026 zou een nieuwe aanbesteding worden gelanceerd.

U zei dat er geen probleem was. U kondigde een grondige analyse van de juridische onzekerheden aan en bij een nieuwe tender zou sowieso rekening worden houden met de Europese richtlijnen, zoals de Net Zero Industry Act en het Europese Clean Industrial Deal State Aid Framework. Dan gaat het uiteraard over staatssteun.

Mijnheer de minister, hoever staat het met de analyse van de juridische onzekerheden? Heeft de AD Energie daarvoor externe deskundigen gecontracteerd? Wat was de inbreng van die externe partner? Is het voor u nu al duidelijk welke wijzigingen moeten worden aangebracht?

Wat is de stand van zaken van de nieuwe KB-tender? Hebt u, omdat het ook over staatssteun gaat, al gesprekken gevoerd met de Europese Commissie?

Monsieur le ministre, au mois de juin dernier, vous avez suspendu l'appel d'offres pour la première parcelle de la zone Princesse Élisabeth. Vous l'avez justifié en évoquant des incertitudes juridiques et financières. L'appel d'offres est donc prévu pour la fin du premier trimestre 2026 mais à ce stade aucune décision définitive n'a encore été prise quant au maintien du critère de participation citoyenne, ce qui pose de sérieuses questions et mérite que l'on connaisse vos intentions.

Depuis 20 ans, les coopératives citoyennes ont démontré leur valeur ajoutée en investissant plus de 150 millions d'euros dans des projets renouvelables, sur terre comme en mer d'ailleurs. Leur modèle a prouvé sa résilience notamment durant la crise énergétique. Ce critère était présent dans l'appel d'offres initial avec une ouverture de 1 à 4 % de participation citoyenne. Les coopératives qui ont été regroupées au sein de la plate-forme SeaCoop représentent aujourd'hui 34 structures et 125 000 coopérateurs. Elles affirment pouvoir mobiliser entre 50 et 75 millions d'euros pour le futur parc et viennent de démontrer leur capacité en investissant 13 millions d'euros dans le parc North Wind. Aujourd'hui, nous nous inquiétons au même titre que ces coopératives quant au maintien du critère dans l'appel d'offres.

Mes questions sont donc simples. Monsieur le ministre, pouvez-vous confirmer que le futur appel pour la zone Princesse Élisabeth comprendra bien un critère de participation citoyenne comme prévu initialement? Si oui, confirmez-vous que le poids de ce critère dans l'appel d'offre restera inchangé? Je vous remercie pour vos réponses.

Mijnheer de minister, de zwakke voorbereiding van het traject voor de eerste kavel van de Prinses Elisabethzone onder de vorige regering maakt dat u wellicht niet anders kon dan de tender daartoe stop te zetten. Dat betekent wel dat er inhaalwerk nodig is om ervoor te zorgen dat er vooruitgang in dat dossier kan worden geboekt. Er moet sowieso worden gekeken naar een nieuwe tijdlijn met het oog op de herlancering van de tender volgend jaar. Het lijkt mij aangewezen om daarin voldoende druk op de ketel te houden, om zo tot een effectieve uitvoering te komen.

Mijnheer de minister, welk traject wenst u te volgen om de tender te evalueren, bij te sturen en te herlanceren?

Welke nieuwe krachtlijnen wenst u daarvoor te volgen?

Wanneer kunnen wij daarover beslissingen verwachten teneinde alsnog tot het aangewezen resultaat te komen?

Monsieur le ministre, dernièrement, vous avez pris de bonnes décisions – que nous avons soutenues – concernant l'île énergétique qui tendent vers davantage de sobriété et un coût moindre pour tous nos concitoyens. Aujourd'hui, j'ai quelques questions dont certaines sont d'ailleurs en écho de celles posées par mes collègues ici.

Vous avez reporté au mois de juin l'appel d'offres pour la zone 1 du futur parc éolien Princesse É lisabeth en mer du Nord. Or, dans le précédent appel d'offres, nos concitoyens avaient l'occasion de pouvoir investir dans le projet à hauteur de 1 à 4 %. Je pense que c'est vraiment un projet historique pour la Belgique et pour laquelle la participation citoyenne aurait tout son sens. Aujourd'hui, avec la réévaluation des conditions, la participation citoyenne semble remise en question. Or, la coopérative Seacoop a lancé une pétition qui a recueilli 17 000 signatures. Impliquer nos concitoyens dans des projets comme celui-là peut participer à la diminution des coûts, au renforcement de sa sécurité, et contribuer à garder des bénéfices du projet dans notre pays.

J'ai deux questions. Comment comptez-vous maintenir la participation citoyenne dans les conditions de l'appel d'offres? Avec quel poids? Si oui, de quelle manière comptez-vous le faire? Je vous remercie d'avance pour vos réponses.

Mijnheer de minister, u hebt de lopende tender op het allerlaatste moment stopgezet, argumenterend dat die onder uw verantwoordelijkheid valt. Het gaat nochtans, zoals u goed weet, om een tender die volledig was goedgekeurd door de Europese Commissie. Dat heb ik hier vorige week in het kader van een andere commissievergadering al aangegeven. Een dergelijke staatssteungoedkeuring wordt niet lichtvaardig verleend. Daarvoor moeten heel wat zaken worden aangeleverd, zowel juridisch als financieel.

Mijnheer Wollants, uw bewering klopt niet dat een en ander juridisch niet robuust was, niet veel voorstelde en zwak was voorbereid. De voorbereiding was al twee à drie jaar bezig. Ze begon met adviezen van de regulatoren en is het voorwerp geweest van overleg met de gewesten.

U had ook gewoon kunnen stellen dat u het tenderontwerp niet goed vond en het op een andere manier wilde aanpakken, waarbij u dan abstractie zou maken van de voorbereidingen die de sector al heeft gedaan en opnieuw zou beginnen.

Mijnheer de minister, u hebt verklaard dat u opnieuw zou beginnen en dat de herlancering uiterlijk in maart 2026 zou plaatsvinden.

Wat is de stand van zaken? Wat is de concrete timing tussen nu en maart 2026? Als u in maart 2026 een en ander wilt lanceren, moet u nu immers klaar zijn.

Hoe staat het met het nieuwe koninklijk besluit inzake de tender? Is dat klaar? Wat zijn de verschillen met het vorige koninklijk besluit?

Hoe verloopt het overleg met de Europese Commissie over de goedkeuring van de staatssteun, aangezien dat proces opnieuw moet worden doorlopen? Is de beslissing al genomen? Als u in maart 2026 wilt lanceren, zou dat nu toch in de finale fase moeten zitten.

De Raad van State heeft over het eerste koninklijk besluit inzake de tender geoordeeld dat overleg met de gewesten aan de orde was. Wanneer vindt het overleg met de gewesten over het nieuwe koninklijk besluit inzake de tender plaats?

Mijnheer de minister, ik dank u voor de stand van zaken met betrekking tot het nieuwe koninklijke besluit rond de tender. U hebt enkele elementen van antwoord gegeven. Volgende week zou het wetgevend werk en de regelgevende procedure effectief worden aangevat.

Ik moet mevrouw Vander Straeten toch een beetje gelijk geven. U had in uw persbericht van 27 juni, waaruit ik rijkelijk heb geciteerd, ook kunnen zeggen dat u een probleem zag met het gedeelte over de burgercoöperaties. Dat stond daar niet in en nu wordt hier duidelijk gezegd dat die passage voor u, zoals die toen was geformuleerd, een probleem vormde. Ik betreur dat dat pas nu hier naar voren wordt gebracht.

Merci pour vos réponses, monsieur le ministre. Les coopérations citoyennes redoutaient d'être écartées de tout cela et vos modifications ne sont pas de nature à nous rassurer.

Je vous entends quand vous dites que vous ne trouvez pas normal qu'il y ait une participation citoyenne qui soit supérieure à toute autre participation. Or 1 à 4 % de participation citoyenne ne me semble pas être une majorité de participation à l'action. Partant de là, diminuer cette participation-là me semble quand même inadéquat.

On ne manquera évidemment pas, vous vous en doutez, de suivre le dossier et de vous interroger à nouveau.

Mijnheer de minister, dank u voor uw antwoord. U moet ervoor zorgen dat de nieuwe tender juridisch robuust is en dat we de meest gunstige prijs in het dossier kunnen verkrijgen. Aangezien de passage over de burgerparticipatie ernstige juridische risico’s inhield, zo heb ik begrepen, hebt u terecht ingegrepen.

Beweringen als zou de regering stoppen met windmolens op zee, zijn nogal kort door de bocht. Ik noteer dat de regering nog steeds van plan is om met het dossier van de windmolens op de Noordzee verder te gaan.

Monsieur le ministre, merci pour vos réponses. Tout ce qu'on souhaite c'est que ce projet avance. Dans le cadre de la transition énergétique, on a bien entendu que tous les risques juridiques doivent être levés, notamment dans le cadre de la participation citoyenne, mais je vous ai aussi entendu dire que la participation citoyenne joue à vos yeux un rôle précieux dans la transition. Nous verrons bien les conclusions des différents Conseils au niveau de ces difficultés juridiques. Seront-elles levées ou pas? On vous suivra en tout cas pour que ce projet d'envergure historique pour notre pays avance et nous souhaitons que tous ces risques soient levés afin de pouvoir avancer dans la transition et avec la participation citoyenne. Nous vous suivrons de toute manière et on compte sur vous pour communiquer en toute clarté sur toutes vos décisions, comme à votre habitude.

Mijnheer de minister, als er deze week wordt begonnen met het schrijven van het KB-tender, dan lijkt het mij moeilijk om de tender in maart te kunnen lanceren. Uw diensten schrijven het KB met betrekking tot de tender immers niet alleen. Een aantal onderdelen ervan moeten door de CREG worden opgesteld. Zij werkt dat niet af op twee dagen tijd; hoe dan ook moeten er termijnen worden gerespecteerd. Ook uw diensten stellen zo’n tekst niet op twee dagen op, denk ik. Dat neemt dus sowieso tijd in beslag. Nadien moet een advies van de Raad van State worden gevraagd. Het Overlegcomité moet worden samengeroepen. U kunt pas de formele goedkeuring vragen aan de Europese Commissie, op het moment dat alles finaal is. Dat neemt niet weg dat u ondertussen al informeel met de Europese Commissie kunt spreken, maar ze kan haar formele procedure pas starten wanneer alle teksten finaal zijn. Dat allemaal rondkrijgen op vijf maanden tijd, is onmogelijk.

Eigenlijk staat u dus nog bijna nergens. Er is ook geen concreet plan voor het eerste lot om ervoor te zorgen dat de windmolens effectief aanwezig zullen zijn op het moment dat het eiland wordt opgeleverd, wat toch niet veel later zal zijn dan augustus 2026.

Wat de burgerparticipatie betreft, spreek ik tegen dat aan directe burgerparticipatie een veel groter gewicht zou zijn toegekend. Het was perfect mogelijk om ook via indirecte burgerparticipatie voor burgerparticipatie de volledige punten te behalen. Dat was wel degelijk voorzien in de criteria van de tender. Er waren bovendien verschillende spelers op de markt die zich op verschillende manieren hadden georiënteerd: bepaalde spelers kozen voor de ene aanpak, andere voor een andere aanpak.

Monsieur le ministre, malgré la conclusion de l’accord Phoenix avec ENGIE qui prévoit la prolongation des réacteurs Doel 4 et Tihange 3, ainsi qu'un transfert de responsabilité sur la gestion des déchets nucléaires vers l’État belge, Electrabel a introduit un recours devant le Conseil d’État contre la décision qui prévoit 2 millions de contribution par an au financement de la Commission des provisions nucléaires (CPN). Ils justifient ce recours en estimant que la hausse de la contribution n’est plus justifiée, notamment depuis la reprise par l’État d’une grande partie des responsabilités relatives à la gestion du passif nucléaire.

Monsieur le ministre, quelle est votre analyse de la recevabilité et de la pertinence de ce recours d’ENGIE? Comment comptez-vous réagir en évitant de nouveaux coûts pour les citoyens et en sachant qu’Electrabel vient déjà de verser des milliards de dividendes à ENGIE?

Mijnheer de voorzitter, mijnheer de minister, de Phoenixdeal, waarin ENGIE en de Belgische Staat onder meer afspraken maakten over de levensduurverlenging van Doel 4 en Tihange 3 en over de overdracht van de afvalverantwoordelijkheid, was een keerpunt in het Belgische nucleaire beleid. Met de oprichting van Hedera – dat als publieke instelling via een fonds alle nucleaire verplichtingen van de Staat moet financieren – werd een stevig fundament gelegd.

Het toezicht door de Commissie voor Nucleaire Voorzieningen (CNV) op de financiële middelen bij Hedera en Synatom moet uiteraard robuust en geloofwaardig zijn, om te verzekeren dat er voldoende middelen beschikbaar zijn op het moment dat die effectief nodig zijn. In dat licht roept de recente procedure van ENGIE Electrabel bij de Raad van State vragen op. ENGIE betwist – zoals de collega al aanhaalde – de verhoging van haar bijdrage aan de CNV van 500.000 naar maximaal 2 miljoen euro per jaar. Die maatregel van de vorige regering beoogde net om de CNV in staat te stellen haar taken degelijk te vervullen, zeker nu de complexiteit is toegenomen.

In dat kader heb ik volgende vragen.

Kunt u toelichten hoe de regering vandaag de continuïteit en de slagkracht van de CNV garandeert zolang de juridische betwisting van ENGIE loopt?

Worden de voorziene bijdragen intussen integraal betaald? Is er daardoor enig impact op de werking van de CNV? ENGIE stelt dat de verhoogde bijdrage disproportioneel is, zeker nu een groot deel van de verantwoordelijkheid bij Hedera is ondergebracht. Hoe beoordeelt u dat argument en hoe verhoudt zich dat tot de verdeling van taken en verantwoordelijkheden tussen exploitant, provisiebeheerder Synatom en Hedera?

Ten derde, hoe kijkt u naar de suggestie dat Hedera eventueel zou meebetalen aan het toezicht van de CNV?

Tot slot, met het koninklijk besluit van 25 mei 2024 werden nadere regels vastgelegd voor het maximumbedrag van de werkingskosten van de CNV. Bent u van mening dat dat koninklijk besluit voldoende tegemoetkomt aan de gewijzigde situatie en de nieuwe uitdagingen van de CNV of bent u van plan om in de toekomst nog hervormingen en aanpassingen door te voeren?

Monsieur le ministre, si je voulais être mauvaise langue, je dirais que votre lapsus révélateur en a dit plus que l'ensemble des réponses que vous avez données dans cette commission depuis son début. Je ne le ferai pas parce que je ne suis pas une mauvaise langue.

Quant à la première question, certes vous n'êtes plus avocat, mais vous êtes ministre et vous pouvez toujours juger de la pertinence d'un recours de la part d'ENGIE. C'est un avis qui peut être partagé avec ce Parlement qui ne vous engage à rien. Pour le reste, c'est encore assez vague. Je vais finir par le prendre pour moi-même. Vous ne répondez pas à mes questions. Ça m'ennuie profondément.

Concernant les coûts pour les citoyens, en sachant qu'Electrabel vient de verser des milliards de dividendes à ENGIE, c'est quand même léger! Comment comptez-vous réagir en évitant les coûts? C'est à vous de prendre la décision. Quelle sera votre réaction? C'est encore relativement vague.

Ce n'est pas grave, nous vous interpellerons à nouveau dans quelques semaines et nous verrons. Et vous reviendrez une nouvelle fois pour nous répondre.

Mijnheer de minister, niet alles is me volledig duidelijk geworden, maar dit wordt ongetwijfeld nog vervolgd.

Monsieur le ministre, s'il est un dossier qui tournait en boucle dans le Hainaut depuis quelques mois, voire quelques années, c'est bien celui-ci. Du reste, le silence relatif de ces derniers mois pourrait faire accroire aux opposants qu'il se passe quelque chose de louche. Que nenni! Le ministre wallon, au demeurant, est l'un des ex-opposants les plus ardents à ce projet, mais il est tenu de l'appliquer par sa feuille de route qu'est la déclaration de politique régionale. J'ignore par quelles pirouettes, l'artiste circassien s'en sortira! Dans la gestion des projets, j'ai toujours appris que le temps, c'est de l'argent et que, lorsqu'un dossier traîne, quelqu'un paie de toute façon. Qui paie quoi dans ce dossier stratégique et fondamental pour la fourniture électrique et énergétique dans ce pays? J'ai également entendu certains de ses partisans avancer que l'économie du Hainaut en dépendait, mais je n'ai pas d'a priori en la matière. Ce dossier concerne 14 communes hennuyères, dont la stratégique Leuze-en-Hainaut, bien évidemment.

Monsieur le ministre, j'aurais aimé faire le point avec vous, puisque votre homologue souhaite obtenir plusieurs vérifications et renseignements complémentaires sur lesquels je pourrais m'étendre. Cela dit, je préfère vous renvoyer à mon texte, que je vous ai transmis voici déjà quelque temps.

Quelles sont, selon vous, les conséquences du report du projet de la Boucle du Hainaut sur la sécurité d'approvisionnement en électricité, puisque c'est une préoccupation fédérale, en particulier dans les zones industrielles concernées (un aspect qui fut, en effet soulevé par les promoteurs du projet)? À combien estime-t-on le coût global du retard de ce projet – car je suis néophyte en ce domaine –, tant en matière d'investissement que d'impact potentiel sur l'activité économique et la fiabilité du réseau? En effet, nous savons que sa stabilité est une question préoccupante pour notre pays. Enfin, quel est le coût total des compléments d'études et de procédures demandés depuis l'introduction du dossier initial par ELIA, y compris les nouvelles études d'incidence environnementale? Que l'on soit favorable ou opposé à ce projet, il faudra bien que l'on avance.

Merci, monsieur le ministre, pour cette réponse dense et intense. Je ne sais même pas par où commencer. Si ce n'est que souligner que vous avez raison. Tout ce qui contribue au dialogue constructif entre l'IA et les citoyens était une bonne chose. Je crois d'ailleurs que le projet a été mal emmanché parce que probablement le gestionnaire était-il parti de sa stature fédérale et, au fil des contacts avec les citoyens, il a appris que ceci pouvait enrichir sa réflexion et l'aider aussi à progresser dans son dossier. C'est évidemment une bonne chose. Vous confirmez que nous avons à peu près quatre ans de retard dans ce dossier. Comme je l'ai dit dans ma question, sans aucun a priori, à un moment donné, il faut qu'on avance, il faut arrêter de se cacher derrière son ombre et dire si c'est oui ou si c'est non. Il est important d'avancer dans un dossier comme celui-là parce que c'est non seulement un maillon de toute une réflexion. On n'est pas seul au monde, dans le Hainaut. C'est un maillon de la transition énergétique qui est posé là sur la table. Je conviens avec vous que cette expression est un peu bancale. Vous avez parlé d'une quantification du coût qui est difficile. J'en suis parfaitement conscient. Mais en matière du coût – je reviens là-dessus –, c'est toujours le même qui finit par le payer. Ne nous leurrons pas, c'est le citoyen ou l'entrepreneur qui finissent par payer ce coût dans un dossier, qu'il aboutisse ou non, parce qu'on y a injecté du temps et de la recherche. Véritablement, il est important qu'on sorte de cette situation d'incertitude car si les entrepreneurs sont certes des gens qui osent, qui entreprennent et acceptent l'incertitude, celle-ci n'est jamais bonne pour les investissements ni même pour le concitoyen et le contribuable.

Voor de implementatie van de ENGIE-deal zouden we best eens een aparte commissievergadering bijeenroepen. We hebben daarover al gedebatteerd op 1 juli, mijnheer de minister, en ik ga daarop verder.

Tihange 3 is ondertussen heropgestart en Doel 4 zou uiterlijk op 1 november opnieuw worden opgestart. Daarmee komt de vraag over de vermarkte elektriciteit opnieuw aan de orde. BeNuc heeft de voorbije maanden de aanbestedingsprocedure voor een overheidsopdracht tot het aanstellen van een EMSA, een externe partij voor het commercialiseren van de door de nucleaire eenheden geproduceerde stroom, vermoedelijk afgerond. Indien het niet mogelijk zou zijn een overeenkomst met de EMSA af te sluiten voor de heropstartdatum van de nucleaire eenheden, zouden deze diensten verder door Electrabel worden verricht, met inbegrip van de onafhankelijkheidswaarborgen. De bidding and imbalance -strategie in het kader van de vermarkting maakte bovendien het voorwerp uit van een advies van de CREG.

Ik wil u ook vragen hoe het gesteld is met de risicobeheerstrategie die BE-WATT zou moeten ontwikkelen in verband met de mogelijke blootstelling van de Staat aan de financiële risico’s van het contract for difference . Hoe staat het met die risicobeheerstrategie, waarbij ook de CREG en de AD Energie betrokken zijn?

Er is uiteraard ook de strike price . Volgens uw verklaringen, begin deze zomer, zou die voorafgaand aan de eerste LTO-heropstartdatum moeten worden vastgesteld. Ik ga er echter van uit dat we die eerste LTO-heropstartdatum ondertussen al zijn gepasseerd. Of begrijp ik dat verkeerd? Kunt u daarover een stand van zaken geven, aangezien de strike price bijzonder belangrijk is?

U hebt toen gezegd dat de beslissingen van het FANC over het actieplan van Electrabel een impact zouden hebben op de budgetten die volgens de contractuele berekeningsmethode de strike price beïnvloeden. Aangezien die actieplannen sinds begin juli officieel bekend zijn, mag ik ervan uitgaan dat de nodige info intussen gekend is. Hoe zit het nu met die gegarandeerde prijs die ENGIE zal krijgen om nog tien jaar langer kernenergie op te wekken? Volgens het Monitoringcomité zal dat de Staat volgend jaar naar schatting 155 miljoen euro kosten.

Dat bedrag zou oplopen tot meer dan 600 miljoen euro in 2030. We kennen allemaal de raming van 81 euro per megawattuur. Wat is uw reactie enerzijds op het rapport van het Monitoringcomité over de budgettaire gevolgen? Wanneer wordt de strike price vastgelegd? Wat is de stand van zaken met betrekking tot de implementatie van de berekeningsmethode? Kunt u nu al een stand van zaken geven over de aanduiding van de EMSA en de vermarkting?

Mijnheer de minister, naar aanleiding van het debat in het voorjaar over het Energy Management Service Agreement, dat getenderd zou worden, is er momenteel een back-up voorzien via ENGIE-Electrabel, namelijk via GEMS. Het was echter nooit de bedoeling dat dat zo zou blijven. Mogelijk is er sprake van een te vroeg gelanceerde tender, waardoor het onmogelijk was alle getenderde partijen aan te stellen. Het lijkt ons nuttig dat u een update geeft over dat deel van de LTO-akkoorden.

Mijn eerste vraag. Wat is de stand van zaken in het EMSA-dossier? Twee, wanneer kan er getenderd worden en wat is de tijdslijn? Drie, op welke manier kan het Parlement de werkzaamheden daarover op een goede manier opvolgen?

Dank u voor uw antwoorden.

Mijnheer de minister, mijn vragen gaan over de implementatie van de LTO van Doel 4 en Tihange 3, specifiek met betrekking tot de vaststelling van de strike price en de vermarkting van de elektriciteit. Dat zijn immers verschillende componenten die op elkaar inwerken.

Ten eerste, wat is de verwachte strike price ? Indien dit nog niet gekend is, wanneer zal dit dan gekend zijn? De LTO- restart date moet nog komen. De strike price moet gekend zijn op het moment dat de eerste nucleaire kilowatturen in het net worden geïnjecteerd. We zitten daar zeer kort tegenaan. Het investeringsprogramma is reeds goedgekeurd. We zouden de range dus ongeveer moeten kennen.

Ten tweede, welke acties heeft de Belgische Staat ondernomen om de strike price zo laag mogelijk te houden? Er zaten grendels in het akkoord, met name de controlebevoegdheden van de CREG. Ook het feit dat de CFO van BeNuc door de Belgische Staat wordt aangesteld, geeft de Belgische Staat de mogelijkheid toezicht op de financiële stromen te houden.

Ten derde, welke acties heeft de Belgische Staat ondernomen om te vermijden dat men zonder dekking de markt opgaat? Wat is dus de stand van zaken van B-Watt en ENSA? Het gaat dus niet alleen om de ENSA. B-Watt is de instelling die de dynamische hedgingstrategie zal moeten ontwikkelen.

Er is ook een rapport bij Compass Lexecon besteld om te onderzoeken hoe dat er zou kunnen uitzien. Dat werd op 31 januari opgeleverd. Daarin staan andere cijfers dan die in het rapport van het MoCo. Compass Lexecon geeft aan dat een markttoegang zonder dekking tot een exposure van miljarden zou kunnen leiden, terwijl een goede hedgingstrategie dit tot enkele honderden miljoenen kan beperken. Dit is nog altijd een belangrijke exposure. Het toont aan dat er enorme risico's zijn en ook hoe belangrijk het is om hiermee vandaag al rond te zijn.

De vraag is dan ook hoe dit is geïmplementeerd. GEMS was inderdaad een back-upoplossing. De Europese Commissie heeft aangegeven dat als deze back-up wordt gebruikt, er garanties voor onafhankelijkheid moeten worden gegeven. Welke onafhankelijkheidsgaranties zijn in dat kader opgenomen, zoals door de Europese Commissie gevraagd? Hoe worden de aanbevelingen van Compass Lexecon geïmplementeerd?

U hebt inderdaad gezegd dat u het antwoord uitgebreid zou maken. Er zat uiteraard ook veel in de vraagstelling. Ik zal uw antwoord heel aandachtig herlezen.

Ik heb enkele zaken onthouden. Ik heb begrepen dat we met de indexering naar rond de 90 euro evolueren. De EMSA-procedure is dus nog altijd lopend, evenals de afdekkings- of risicobeheersingsstrategie.

Eigenlijk zijn de begrotingsbesprekingen niet het geschikte moment, vind ik, om de implementatie van al die verschillende aspecten van de ENGIE-deal te bespreken, dus we zouden daarvoor binnen enkele weken eens een aparte vergadering moeten organiseren, mijnheer de voorzitter. Ik hoop daarvoor steun te krijgen van de andere fracties.

Ik dank u voor uw antwoord, mijnheer de minister, maar ik herlees het best een aantal keer om te bepalen welke verdere stappen we moeten zetten. Er zitten veel elementen in en er moet met veel zaken rekening worden gehouden.

Een verwachte strike price van rond de 90 euro lag inderdaad in de lijn der verwachtingen toen de extrapolaties tijdens de onderhandelingen werden gemaakt. Dat ligt min of meer binnen die vork. Ik heb u goed gehoord toen u opmerkte dat een en ander zeker nog niet definitief is, maar dat u de prijszetting daar wel verwacht. Laten we ons uitgaan van 90 euro, om bevattelijk te maken waarover het gaat. Als die 90 euro niet is afgedekt door de BIS, de Biedings- en Onbalansstrategie, die u hebt vernoemd, dan kost een dag met 13 negatieve uren qua elektriciteitsprijzen, zoals wij vorige week of twee weken geleden hadden, 1,17 miljoen euro aan de Staat. Het is net daarom dat het rapport werd besteld. De Belgische Staat is immers geen trader. Het is niet de kerntaak van een overheid om als trader op te treden. Daarom werd dat rapport besteld, om na te gaan hoe wij ons moeten organiseren om dat risico te vermijden. In die zin hoor ik dat men bezig is met het zoeken van een partij, maar ik heb ook gehoord dat de Biedings- en Onbalansstrategie nog moet worden opgemaakt. Daarvoor moeten wij eerst BE-WATT hebben. Over BE-WATT bestaat echter nog onduidelijkheid. Dat betekent dat het aspect waarbij de Belgische Staat het risico zoveel mogelijk beperkt, eigenlijk nog niet op poten staat. Nochtans biedt dat ook enorme kansen voor de Belgische Staat. Als dat goed wordt georganiseerd, kunnen interessante producten worden ontwikkeld, bijvoorbeeld voor onze industrie. Er ontbreken dus nog enkele bouwstenen om te vermijden dat de impact op de begroting negatiever zou zijn dan nodig.

Minister Bihet, in volle zomer, op 23 juli, werd in Parijs een intentieverklaring ondertekend tussen de Belgische en Franse minister van Energie, waarmee een nieuwe stap wordt gezet in de samenwerking tussen België en Frankrijk op het vlak van kernenergie. Ik meen dat na de wijziging van de wet van 2003 inderdaad concreet moet worden samengewerkt.

Het intentieprotocol is erop gericht de uitwisseling tussen beide regeringen te versterken op een aantal sleuteldomeinen zoals de verlenging van de levensduur van de reactoren, de ontwikkeling van nieuwe projecten, waaronder de Franse SMR's, onderzoek en innovatie, strategische bevoorradingsketens en opleiding en vaardigheden.

Kernenergie – en voor ons is dit een open deur intrappen – mag niet alleen een transitie-instrument worden, maar moet een industriële en wetenschappelijke pijler blijven en worden voor de toekomstige generaties.

Kunt u aan de commissie toelichting geven bij de thematische werkgroepen, die hopelijk al geïnstalleerd zijn, inzake de door mij geschetste vijf thematische samenwerkingen? Hebt u informatie over de beoogde periodiciteit van de samenkomsten? Wat zijn de concrete beoogde projecten van de vijf thema's en wat is het tijdspad?

Mijn vraag komt inderdaad misschien wat te vroeg om een heel concreet antwoord van u te kunnen krijgen. Ik heb begrepen dat de uitvoering van de overeenkomst tweejaarlijks wordt geëvalueerd. Ik zal uiteraard bijvoorbeeld volgend jaar toch even bij u naar de concrete resultaten polsen.

Mijnheer de minister, de door de Europese Commissie begin juni voorgestelde verordening voorzag in een geleidelijke afschaffing van leidinggas en vloeibaar aardgas, lng, afkomstig uit de Russische Federatie. U zei toen terecht dat u de verordening en de gevolgen ervan eerst wilde bestuderen. Zeebrugge is immers de tweede grootste Europese doorvoerhaven van lng en er bestaan langlopende contracten tussen Fluxys en Russische gasleveranciers. Bovendien, op Europees niveau wezen Belgische diplomaten op een potentieel destabiliserend effect.

Blijkbaar botste de Europese Commissie op een negatieve beoordeling van haar eigen juridische dienst en die van de Raad van de Europese Unie. In de laatste versie van de verordening zijn twee artikelen geschrapt op vraag van België.

Daar staat tegenover dat ik verneem dat een en ander deel zou uitmaken van een nieuw Europees sanctiepakket, het 19de, dat nog niet definitief is getrancheerd, maar dat in oktober in de Europese gremia aan bod zou komen. Dat verandert de zaak natuurlijk.

In elk geval kan het niet de bedoeling zijn dat Fluxys een bijzonder grote schadevergoeding zou moeten betalen of contractbreuk zou plegen.

Voor onze partij en voor nog andere partijen in de Europese context – ze hebben gelijk –, zijn de gevolgen op het vlak van bevoorrading en de prijs zeer belangrijk. Zeker bij onze oosterburen is dat een zeer belangrijk politiek thema. Dat merkt men als men de geopolitieke situatie een beetje volgt.

Die laatste elementen zijn voor ons zeer belangrijk. We weten dat Trump von der Leyen onder druk heeft gezet om zeer grote hoeveelheden lng uit de Verenigde Staten toe te laten. De vraag is uiteraard tegen welke prijs dat zal gebeuren. Daarnaast speelt het Midden-Oosten, met name Qatar, een belangrijke rol in die context. Enerzijds speelt dus het geweten tegen de Russische Federatie en Poetin, anderzijds is de internationale gasprijs een belangrijk element. Het zijn twee aspecten die onze partij zoveel mogelijk op elkaar wil afstemmen.

Mijnheer de minister, we weten dat u zich in het voorjaar geconfronteerd zag met de preselectie van de kandidaten voor het directiecomité van Hedera, waaruit geen enkel trio van kandidaten voortkwam dat voldeed aan de taal- en gendervereisten. Daarom bent u op een ad-interimoplossing teruggevallen in de vorm van de aanstelling van twee van de drie directeuren voor de duur van één jaar. De heer Fernandez en de heer Wauthier, wiens namen ik mag noemen, aangezien dat publieke informatie is, hebben ons een eerste uitleg gegeven over Hedera.

Er is natuurlijk meer aan de hand, want er moeten ook een technisch comité en een investeringscomité worden opgericht met telkens maximaal drie onafhankelijke deskundigen. Vóór 15 oktober van het jaar voorafgaand aan het jaar waarop ze betrekking hebben, legt het directiecomité de ontwerpbegroting en het plan met het beleid van de organisatie ter goedkeuring voor aan de Kamer van Volksvertegenwoordigers, dus aan onze commissie voor Energie.

Uit een eerste contact met de tijdelijk voorzitter en de tijdelijk directeur van de financiële directie blijkt dat u een dossier werd bezorgd om Hedera bestuurlijk verder te operationaliseren.

Mijnheer de minister, kunt u bevestigen dat dat dossier u werd bezorgd?

Wanneer worden de verschillende directiefuncties volledig ingevuld en definitief benoemd, en kan er dus een einde worden gemaakt aan de ad-interimoplossing?

Wanneer worden de technisch deskundigen voor het voor de werking van Hedera cruciale investeringscomité en het technisch comité aangeduid?

Mijnheer de minister, uit de hoorzitting met Hedera bleek dat we in het eerste jaar van de cyclus rond de opvolging van investeringen met betrekking tot de bijna 16 miljard euro aan middelen een bijzondere situatie hebben. Zo wordt het strategisch plan samen met de begroting aan het Parlement voorgelegd, maar het is verre van duidelijk wat de investeringsstrategie zal zijn. Daarbij speelt mee dat Hedera voorlopig geen investeringscomité heeft samengesteld, terwijl het Parlement wel uitspraken zal moeten doen over een strategisch plan op dat vlak. Dat is een bijzondere situatie die als beleidsmaker niet geweldig comfortabel aanvoelt.

Tegelijkertijd bleek uit verschillende uitwisselingen in de commissie voor Energie dat het vandaag ook niet duidelijk is of er een ethisch kader is opgesteld en uitgewerkt voor die investeringsstrategie. De wet-Hedera bevat weliswaar enkele aanknopingspunten, maar die lijken te beperkt om van een echte positiebepaling te kunnen spreken, zeker aangezien het nuttig kan zijn om ook de wet in dit kader tegen het licht te houden, bijvoorbeeld wanneer het gaat over investeringen in defensie.

Hoe ziet u het samenlopen van het ontbreken van het investeringscomité met het opstellen en aannemen van een strategisch plan? Bent u van mening dat er nood is aan een ethisch kader voor beslissingen over die investeringsstrategie? Is er nood om de wet-Hedera opnieuw tegen het licht te houden in dat kader? Welke tijdlijn zou u hiervoor willen hanteren?

Dank u, mijnheer de minister, voor uw preciseringen over Hedera. Het was een zeer lang antwoord, dus ik zal het zeker nog eens moeten doornemen.

Ik heb begrepen dat er twee ontwerpen van koninklijk besluit zullen worden opgesteld. Ik had ook begrepen dat het investeringscomité deels al operationeel is. Dat kan niet anders, gezien een aantal betalingen aan NIRAS en dergelijke. Ik denk dat die experts best zo snel mogelijk worden aangesteld.

Dank u, mijnheer de minister. We moeten de kwestie goed bekijken, want het investeringscomité is wel actief, maar niet in de samenstelling zoals oorspronkelijk voorzien. Dat bemoeilijkt de zaken en het we moeten goed bekijken hoe we dat gaan organiseren. Ik ben het ermee eens dat volgende doelstelling altijd bovenaan moet staan: ervoor zorgen dat er voldoende middelen zijn om de verplichtingen na te komen in het kader van de nucleaire deal en er tevens voor zorgen dat die centen er ook zijn wanneer ze nodig zijn. De investeringsstrategie is cruciaal om de richting te bepalen. Daarom heb ik mijn voorstel op die manier geformuleerd. Bij wet gaan wij niet bepalen dat die middelen in defensie moeten worden geïnvesteerd, maar als evenwel blijkt dat dat een interessante investering is die leidt tot de nodige inkomsten, mogelijk zelfs meer dan het huidige kader zoals de vorige minister dat heeft vormgegeven, dan moeten we daar grondig over nadenken en belemmeringen wegnemen. Dan zijn we beter voorbereid om de kosten te dekken wanneer de middelen noodzakelijk zijn. Ik zal ook uw antwoord nog eens doornemen om te zien hoe we in de toekomst met die kwesties moeten omgaan, want er zit veel inhoud in uw uitleg.

Monsieur le ministre, BE-WATT est un outil essentiel dans le cadre de la prolongation des centrales de Doel 4 et de Tihange 3. En effet, c'est via BE-WATT que transiteront presque tous les flux financiers liés à l'accord sur la prolongation du nucléaire.

Mes questions à ce sujet sont très simples. Premièrement, où en est le processus de nomination au sein de BE-WATT? Deuxièmement, si des retards interviennent dans ce processus de nomination, auront-ils un impact sur la prolongation de Doel 4 et de Tihange 3?

Alles in Ordnung. Vielen Dank für Ihre Antwort .

Mijnheer de minister, uw antwoord zal wellicht ook weer heel kort zijn. Dat begrijp ik wel. Als we de pers mogen geloven, zou er een package deal met EDF de maak zijn waarbij de Fransen niet alleen Tihange 1 maar ook het resterende nucleaire park in België volledig zouden overnemen. Weer anderen spreken dat in de media tegen, aangezien EDF volgens Franse instanties heel veel schulden heeft en zo’n aankoop niet aan zou kunnen.

Los van het concrete dossier, hoe ziet de MR het eigenaarschap van de kerncentrales? Is het uw mening dat de Phoenixdeal, die u van een vorige regering hebt geërfd, misschien voor u niet de ideale constellatie is? EDF is een staatsbedrijf, wat een ander verhaal is. Wilt u dat anderen dan de Belgische overheid eigenaar worden van het nucleaire park, bestaande en toekomstige centrales inbegrepen, en dat de exploitatie dus uiteraard niet voor de Belgische Staat is? Is dat al dan niet uw ideale model?

Daarover zouden wij heel graag duidelijkheid krijgen. Stel immers dat de pers gelijk heeft en dat EDF ter zake een rol zou spelen, dan zouden we ons uiteraard in een heel ander scenario bevinden dan met de vivaldiregering.

Door het feit dat u moest lachen bij het begin van de vraag, mijnheer de minister, kan ik al raden wat uw antwoord zal zijn. Ik heb eigenlijk niet veel toe te voegen aan wat de vorige spreker gevraagd heeft.

Er zijn berichten verschenen in de media dat er meerdere kerncentrales overgenomen zouden worden. Ik heb de volgende praktische vragen. Is er onderhandeld? Hoe vaak was ENGIE daarbij betrokken? Wat is de impact op de Phoenixdeal? Speelt BeNuc een rol in het verhaal?

Wat is – dit is de kernvraag - de waarachtigheid van de persberichten?

Mijnheer de voorzitter, mijnheer de minister, ik denk daar niet anders over, maar los van wat er in de pers is verschenen, als het de arizonaregering menens is met een nucleaire renaissance en het aantrekken van nieuwe industriële projecten op het vlak van kernenergie, dan is de vraag pertinent of de overheid nog geïnteresseerd is om gedeeltelijk ook in het eigenaarschap te stappen. In sommige landen is dat het geval, kijk maar naar onze zuiderburen, om nog maar te zwijgen van bijvoorbeeld pensioenspaarfondsen. Dus zo denkbeeldig is zo’n maatregel niet. Dat is geen sciencefiction. Ik kan natuurlijk al vermoeden welke richting de regering zal uitgaan. Daarover kan in de plenaire vergadering nog worden gediscussieerd.

De drie scenario’s van het Federaal Planbureau hoef ik hier niet allemaal meer op te sommen. In het derde scenario worden de nucleaire en offshore capaciteit bepaald door kostenoptimalisatie: een maximale capaciteit van 8 GW kernenergie en 8 GW offshorewind wordt volledig geïnstalleerd tegen 2050. De kostenoptimale mix zou dus gediversifieerd zijn. Dat is in overeenstemming met het regeerakkoord en lijkt mij eigenlijk een open deur intrappen.

Er wordt gesteld dat de gemiddelde kosten het laagst zijn in het scenario met ruimte voor nieuwe kernreactoren, namelijk ongeveer 115 euro per MWh. Daarbij is echter geen rekening gehouden met de bergings- en ontmantelingskosten. De resultaten hangen sterk af van aannames over de kosten van kapitaalintensieve technologieën. Nucleaire energie hoort daar uiteraard ook bij.

De studie bevestigt in ieder geval dat het onmogelijk is onze volledige stroomvraag te dekken met uitsluitend eigen hernieuwbare energie. Honderd procent hernieuwbare energie in 2050 – het zogenaamde Rijk Gods – is dus een utopie. De keuze tussen stroomimport en nieuwe nucleaire capaciteit wordt daarmee op scherp gesteld.

U kunt natuurlijk raden, mijnheer de minister, wat onze partij daarover zegt. Wij zijn realisten. Import zal er altijd zijn, maar we hopen dat die tot een minimum beperkt kan blijven. Afhankelijkheid zal er in elk scenario bestaan – bijvoorbeeld inzake uranium als brandstof. Ook bij hernieuwbare energie is er afhankelijkheid, onder meer van landen zoals China.

Hoe reageert de minister op die studie? Welke conclusies trekt hij hieruit voor het federale energiebeleid van deze regering? Zal de in oprichting zijnde Hoge Raad voor de Energiebevoorrading verschillende scenario’s tegelijk voorbereiden, zoals sommige experten in hun reactie op dit onderzoek naar voren schuiven?

Monsieur le ministre, le Bureau fédéral du Plan a récemment publié une étude qui trace plusieurs scénarios pour l'approvisionnement énergétique de la Belgique à l'horizon 2050. Dans son scénario le plus optimisé, il estime que le développement combiné de l'éolien en mer et du nucléaire permettrait de répondre à une demande électrique qui pourrait plus que doubler, tout en réduisant drastiquement les importations et les coûts pour les ménages et les entreprises.

Ce scénario préconise la construction de 8 gigawatts de nouvelles centrales nucléaires, soit l'équivalent de huit grands réacteurs comme Doel 4. Les experts rappellent que ce mix serait le moins coûteux pour la collectivité et offrirait une plus grande sécurité d'approvisionnement, contrairement aux scénarios sans nucléaire, qui entraîneraient une dépendance accrue vis-à-vis de l'étranger et une facture bien plus élevée pour le consommateur.

Dans l'état actuel des relations internationales, il importe de pouvoir répondre de manière autarcique à une partie des besoins en électricité. Cependant, il convient également de s'assurer que les relations avec les pays fournissant du combustible nucléaire soient optimales.

Monsieur le ministre, comment analysez-vous le rapport du Bureau fédéral du Plan et ses conclusions favorables à un développement accru de l'énergie nucléaire? Confirmez-vous que, sans nouveaux réacteurs, la Belgique devra importer massivement de l'électricité d'ici 2050? Quelles mesures concrètes envisagez-vous pour planifier la construction de nouvelles centrales nucléaires? Comment garantir que ces investissements resteront compétitifs, tout en maîtrisant les coûts de construction? Pour conclure, dans quelle mesure la Belgique compte-t-elle se positionner en leader européen du nucléaire, en complément du développement de l'éolien offshore et du solaire, afin de concilier sécurité énergétique, durabilité et compétitivité économique?

Ik denk dat de studie heel wat waardevolle inzichten biedt waar we zeker over kunnen discussiëren, maar er zijn ook een aantal aannames gemaakt in de studie en ik heb vooral daar enkele vragen over.

Hoe evalueert u de aannames in de studie, specifiek wat betreft de kapitaalkosten voor nieuwe kerncentrales? Welke kostprijs per gigawatt hanteert de regering in haar eigen toekomstprojecties? Deelt u de analyse dat een sterke afhankelijkheid van import per definitie zal leiden tot significant hogere energiekosten, of ziet u ook een potentieel voor goedkope import van overschatten van hernieuwbare energie? Hoe garandeert de regering dat de volledige levenscycluskosten van energietechnologieën, inclusief de maatschappelijke kosten voor de berging van nucleair afval, correct en transparant zullen worden meegewogen in haar beslissingen? Welke concrete stappen onderneemt u om ervoor te zorgen dat de toekomstige energiemix de juiste richting uitgaat en de koopkracht van de burgers maximaal beschermt? Ik heb het debat over de Hoge Raad voor Energiebevoorrading daarnet helaas niet kunnen bijwonen, maar ik vermoed dat een deel van het antwoord daar gegeven werd.

Mijnheer de minister, ik dank u voor uw preciseringen en commentaren bij deze studie. U zei in het begin van uw antwoord dat u een aantal zaken verder wilt bespreken met het Planbureau. Ik zal uw antwoord aandachtig nalezen.

Monsieur le ministre, je vous remercie pour votre mot de bienvenue, et surtout je vous remercie pour la qualité de vos réponses.

Aujourd'hui, la fermeture d’un réacteur à Tihange fait l’actualité. Cela nous rappelle à quel point l’énergie est importante.

Je n’ai aucun doute concernant vos choix. Je sais que vous allez œuvrer pour développer un mix énergétique. Le nucléaire représente une sécurité et une souveraineté énergétique à côté de laquelle nous ne pouvons pas passer pour nos concitoyens, tant en termes de qualité de service que de coût pour ces derniers.

Dank u voor uw technische antwoord, mijnheer de minister. Ik zal uw antwoord nog eens herbeluisteren om ermee aan de slag te kunnen. Ik doe nog een oproep voor een holistische aanpak waarbij alle factoren in aanmerking worden genomen, zoals goede beleidsmakers doen of zoals dat van hen wordt verwacht.

Mijnheer de minister, onlangs las ik voor de verandering nog eens positief nieuws in de kranten, want er wordt een daling van de olie- en gasprijzen verwacht. Dat schrijft het IEA, het Internationaal Energieagentschap. Ik dacht eerst dat de prijsdaling te wijten was aan een schitterende maatregel die u had genomen, maar experten verduidelijkten meteen dat de daling het gevolg is van een aantal geopolitieke en internationale spelletjes. Dat is misschien niet het juiste woord, maar de prijsdaling zou het gevolg zijn van een aantal strategische beslissingen in de wereldpolitiek en de energiepolitiek.

De experten wezen echter meteen ook op het risico, want die prijsdaling kan ons verblinden voor nog steeds bestaande gevaren. We zijn immers nog altijd afhankelijk van fossiele brandstoffen. Net vanwege dat altijd bestaand risico, moeten we daaraan verder werken. U knikt, dus u bent het met mij eens. Dat is geweldig.

Mijnheer de minister, hoe analyseert en evalueert u de voorspelde daling van de energieprijzen? Erkent u dat, zonder bijkomende maatregelen, deze periode misschien een vals gevoel van zekerheid creëert? Volgens experten is die prijsdaling immers toch maar tijdelijk. Tot slot, welke strategie – u hebt daarop daarnet al gedeeltelijk geantwoord – zal de regering volgen om zo snel mogelijk komaf te maken met fossiele brandstoffen?

Mijnheer de minister, aanvankelijk vreesde ik dat u alleen naar een andere bevoegdheid zou verwijzen, maar ik bedank u voor uw omstandig antwoord.

Mijnheer de minister, op 24 april keurde de Kamer een resolutie goed die pleit voor een hervorming van het sociaal energietarief. De kern van de vraag is eenvoudig: het tarief moet rechtvaardiger worden. Daarbij moet men niet alleen naar het statuut kijken, maar effectief naar het inkomen van iemand, ongeacht of dat voortkomt uit loon of uit vermogen.

Meneer de minister, hoe ver staat het met de voorbereidingen van die hervorming? Wat is er gebeurd sinds de goedkeuring van de resolutie? Kunt u bevestigen dat de vooropgestelde timing van 1 januari 2026 nog altijd haalbaar is?

Monsieur le ministre, dans l'accord de gouvernement, vous indiquez vouloir mettre en place une reforme budgétairement neutre du tarif social de l'énergie. Vous indiquez aussi vouloir remplacer ce tarif régulé par une prime forfaitaire qui serait basée sur les revenus et non sur le statut. Il faut préciser que ce n'est pas parce que la réforme est neutre pour le budget de l'État qu'elle le sera pour celui des familles en risque de précarité énergétique, à savoir plus d'une famille sur cinq actuellement en Belgique.

Nous sommes favorables au fait que le tarif social soit octroyé sur base d'un revenu, et pas seulement sur base du statut. Toutefois, si une réforme du tarif social revient à exclure une part des bénéficiaires actuels, il s'agirait clairement d'un recul social. Par ailleurs, cela ne règlerait rien au fait que l'énergie reste chère pour l'ensemble de la population et n'assurerait pas non plus l'avenir de notre industrie en Belgique.

Monsieur le ministre, avez-vous avancé dans votre projet de réforme du tarif social? À quelle échéance envisagez-vous de déposer un projet de loi? Confirmez-vous vouloir remplacer le tarif régulé par une prime forfaitaire malgré les critiques émises par la Commission de Régulation de l’Électricité et du Gaz (CREG)? Confirmez-vous que vous souhaitez remplacer le tarif social par un tarif qui serait basé sur les revenus et non pas sur le statut? Dans le cas d'un nouveau tarif social basé sur le revenu, quel serait le niveau de revenu pris en compte pour y avoir accès?

Mijnheer de minister, er zijn al veel zaken gezegd. Er is een resolutie van de Kamer die een aantal zaken vraagt: een hervorming die budgetneutraal is, die technologieneutraal is en die kijkt naar de tariefpremie in plaats van naar de huidige tarieven.

Enerzijds is er niet zoveel duidelijkheid of de timing wel gehaald wordt en anderzijds wordt er wel eens gezegd dat de bevoegdheidsverdeling maakt dat er beperkingen zijn die een impact kunnen hebben op de mogelijkheid die hervorming uit te voeren.

Mijn vragen zijn de volgende. Wat is de stand van zaken van de hervorming van het sociaal tarief? Hebt u er al met uw gewestelijke compagnons over gesproken?

Mijnheer de minister, ik dank u voor uw antwoord.

Wij zijn het volledig eens dat de zaak ernstig moet worden aangepakt. Ik hoor dat er nog een paar obstakels op de hervormingsweg liggen.

Wij moeten in ieder geval de mensen perspectief bieden, des te meer aangezien de koude wintermaanden stilaan dichterbij komen. Er is een sterk sociaal tarief, dat reeds werd hervormd door de vorige regering, van toepassing. De arizonaregering moet nu de volgende stap zetten om het systeem nog eerlijker te maken en ervoor te zorgen dat het sociaal tarief terechtkomt bij wie het echt nodig heeft. Daarbij moet worden gekeken naar het inkomen, ongeacht de bron. Dat doet er uiteindelijk niet toe. Het geld moet terechtkomen bij de meest kwetsbaren in onze samenleving.

Met de begrotingsbesprekingen in het achterhoofd, waarbij wij moeilijke maar moedige keuzes zullen moeten maken, is het ook heel erg belangrijk dat wij snel werk maken van een eerlijk sociaal energietarief, zodat de mensen zich de komende moeilijke en duurdere wintermaanden door de overheid gesteund weten. Ik doe een oproep om samen met alle partners, die er van ver of dichtbij bij betrokken zijn, er daadwerkelijk werk van te maken en de mensen perspectief op een eerlijke en betaalbare energiefactuur te geven.

Monsieur le ministre, si je comprends bien, vous avez l'intention d'instaurer la taxe carbone avec l'ETS 2, de réformer les accises et, après seulement, de réformer le tarif social. Ce ne sera pas avant 2027 si c'est fait dans cet ordre-là. Le cd&v avait pourtant prévu tout cela pour janvier 2026!

Le prix de l'énergie reste trop élevé pour l'ensemble des travailleurs. La solution toute simple serait de bloquer les prix. Mais ça n'arrivera pas! Je crains que ce soit le plan de votre gouvernement. Il faudrait plutôt prévoir un contrôle et un blocage des prix pour garantir des prix accessibles à toutes les familles et garantir l'avenir de l'industrie.

Monsieur le président, j'avais quatre questions jointes au dernier point de notre ordre du jour. M. le Ministre m'a dit qu'elles étaient transmises au ministre Benders.

Monsieur le ministre, il n'y a vraiment pas de souci Il faut que ce soit inscrit dans le rapport, tout simplement. Ainsi, on saura qu'elles pourront être transférées au ministre Beenders.

Mijnheer de minister, de hervorming van het sociaal tarief wordt zo natuurlijk een zeer complexe aangelegenheid. Ik ben het met u eens dat de aangehaalde elementen een effect hebben en dat er moet worden bekeken op welke manier het sociaal tarief zijn plaats in het geheel heeft. Tegelijkertijd moeten we vaststellen dat het sociaal tarief zoals het vandaag bestaat, een rem is op de energietransitie en dat is geen goede zaak. Wie het sociaal tarief geniet en vervolgens de terugverdientijd van bepaalde energiebesparende maatregelen berekent, komt tot de vaststelling dat die terugverdientijden vaak zeer lang zijn. Ik kijk uit naar de werkzaamheden rond het sociaal tarief; ik vrees in ieder geval dat de weg langer is dan we denken.

Monsieur le ministre, l'accord de gouvernement a annoncé la conclusion d'un accord de coopération entre le fédéral et les Régions afin d'assurer une cohérence dans la stratégie énergétique et climatique de notre pays. Or, à ce jour, force est de constater que l'articulation entre les niveaux de pouvoir reste encore incertaine. La Wallonie avance avec son plan intervectoriel, la Flandre semble rester en retrait et le fédéral a adopté le Plan national Énergie-Climat (PNEC) en juin, sans attendre l’input de votre Haut Conseil. Ce manque de synchronisation fragilise à la fois notre crédibilité européenne et la lisibilité de la transition énergétique pour les citoyens comme pour les acteurs économiques.

Monsieur le ministre, comment le Haut Conseil pour l’approvisionnement énergétique s'associera-t-il à la préparation du prochain accord de coopération intergouvernemental, essentiel pour notre pays? Quelle a été votre action pour voir cet accord de coopération intergouvernemental concrétisé? Quel est l'état de la situation? Quelles compétences précises de votre département seront-elles mises à contribution pour assurer l'articulation entre le rapport attendu du Haut Conseil, les plans régionaux et la contribution du PNEC? Quel calendrier concret fixez-vous pour que le Haut Conseil puisse réellement influencer la stratégie énergétique fédérale plutôt que d'arriver une fois les décisions déjà prises? Quels sont les échéanciers prévus en la matière?

Je suis content de la réponse. Nous attendons de voir. Merci.

Mijnheer de minister, er wordt al een geruime tijd gesproken over een potentiële verlaging van de transmissienettarieven om de competitiviteit van de energie-intensieve industrie te kunnen verzekeren, nadat de transmissienettarieven als gevolg van het beleid van de afgelopen jaren met 80 % stegen.

Tegelijkertijd bereiken signalen de markt dat de Europese Commissie daarvoor op de rem staat, onder andere omdat de vorige minister wel een amendement liet goedkeuren om de wet te wijzigen, maar totaal naliet om ook het nodige traject met de Europese Commissie op het vlak van staatssteun op te starten.

Het gevolg lijkt nu te zijn dat het zeer moeilijk is om een doorbraak te realiseren, omdat de Europese Commissie aanstoot neemt aan het feit dat men wel de wet heeft gewijzigd, maar niet heeft gevraagd om de kwestie van de staatssteun op te lossen.

Daar staat tegenover dat men ook naar andere methodieken zou kunnen kijken om de broodnodige verlaging van de energiekosten voor die doelgroep te realiseren, bijvoorbeeld het Clean Industrial Deal State Aid Framework. Andere suggesties die de ronde doen zijn het gebruik van accijnzen om dat doel te bereiken, al is dat voor de betrokken doelgroep wellicht onmogelijk, omdat zij al het minimum van de voor hen geldende accijnzen betalen.

Mijnheer de minister, het is dus dringend tijd om een stand van zaken op te maken. Ten eerste, wat is de stand van zaken van het project inzake de energienorm en de gesprekken daarover met de Europese Commissie? Ten tweede, klopt het dat er problemen zijn gerezen door de onoordeelkundige manier waarop de vorige regering in dat dossier te werk is gegaan? Ten derde, welke alternatieve pistes worden momenteel bewandeld? Wat zijn daarvan de krachtlijnen?

Monsieur le ministre, la compétitivité de l’industrie belge est aujourd’hui mise à mal par la flambée des tarifs de transition, qui ont presque doublé en un an, et par le fait que les prix de l’électricité en France restent nettement plus bas. Cette thématique est bien connue.

La CREG a d’ailleurs, dans un avis du 27 juin, rappelé l’urgence d’activer la norme énergétique, un mécanisme permettant de compenser partiellement les surcoûts pour les grands consommateurs industriels, à condition qu’ils s’engagent à réduire leurs émissions de CO ₂ . Un budget a m ê me é t é pr é vu et s'élève à 126 millions d ’ euros cette année, montant qui doit atteindre environ 165 millions d’euros d’ici 2029.

Pourtant, à ce jour, aucun arrêté royal n’a été pris pour rendre ce mécanisme effectif. Les fédérations patronales espéraient que cette mesure fasse partie des accords d’été du gouvernement, mais cela n’a pas été le cas. Vous avez indiqué avoir soumis le projet à la Commission européenne afin de sécuriser sa légalité. C'est une bonne chose car toute erreur pourrait, rappelons-le, exposer les entreprises à un risque de remboursement si l’aide était jugée incompatible avec les règles européennes.

Cependant, la Commission européenne a exprimé certaines réserves, notamment sur le fait que la compensation se ferait via le budget de l’État et non via la facture d’énergie, ce que le gouvernement voulait justement éviter pour ne pas faire peser ce coût sur les ménages et les PME.

Vous avez également mentionné que le nouveau cadre européen de juin dernier, qui autorise certaines formes de soutien aux industries fortement électro-intensives à condition qu’elles investissent dans la décarbonation, pourrait ouvrir une fenêtre d’opportunités. Mais, jusqu’ici, aucune échéance concrète n’a été donnée.

Monsieur le ministre, quand le gouvernement compte-t-il concrètement adopter un arrêté royal afin d’activer la compensation tarifaire ou tout autre type de mécanisme pour atténuer le prix final de l'électricité de notre industrie?

Quelles garanties pouvez-vous offrir quant au respect du calendrier et à la mise en place rapide de ce mécanisme?

Mijnheer de minister, het is jammer dat de vorige minister niets beter heeft gevonden dan twintig minuten voor aanvang van de commissievergadering een amendementje op tafel te leggen dat niet was doorgesproken met de Europese Commissie, dat niet doordacht was en dat nu ook geen resultaat oplevert.

Wij moeten verder. We moeten een manier vinden om de transmissienettarieven te verlagen, want al sinds januari betalen onze industriëlen een tarief dat 80 % hoger ligt dan het jaar voordien. Geen wonder dat onze industrie in de problemen komt op dat vlak. We kijken dus heel erg uit naar de wetswijziging die u voorstelt om daarop een antwoord te bieden. Ik hoop dat er tegen de volgende vergadering al wat meer details bekend zijn over de vorm die dat aanneemt en ik hoop dat, zoals u aangeeft, de coördinatie met de Europese Commissie op een goede manier gebeurt, zodat we het broddelwerk van uw voorgangster niet herhalen.

Je ne vais pas répéter les propos de mon collègue Bert Wollants, mais je suis à 200 % d'accord avec lui.

Mijnheer de minister, verschillende studies geven aan dat ook nieuwe nucleaire capaciteit een kostenefficiënte manier kan zijn om de bevoorradingszekerheid op middellange termijn te garanderen. De hervormingen van de wet op de kernuitstap maken dat ook mogelijk en vereisen dat er nu een kader wordt uitgewerkt waarbinnen die nieuwe nucleaire capaciteit gerealiseerd kan worden.

Gelet op de ambities van het regeerakkoord om 4 gigawatt aan nucleaire energie in onze energiemix te verzekeren, moet er in de komende decennia nieuwe nucleaire capaciteit bijkomen. De vraag is echter hoe het besluitvormingsproces vorm zal krijgen en welke roadmap daarvoor wordt uitgewerkt. We hebben niet de luxe om hiermee te talmen. We moeten aan het begin van deze legislatuur al de nodige stappen zetten op dat vlak.

Dit leidt uiteraard tot een aantal vragen. Wat is uw visie op nieuwe nucleaire capaciteit in onze energiemix van de toekomst? Welk kader wenst u hiervoor op poten te zetten? Op welke termijn kunnen hiervoor beslissingen worden genomen? Hoe ziet u de rol van kleine modulaire reactoren, dan wel grote conventionele kernreactoren in de markt? Bent u bereid een industriële rondetafel op poten te zetten om ook onze industrie hierbij te betrekken? Kan u inzicht geven in de tijdlijn om deze piste op korte termijn in gang te zetten?

Mijnheer de minister, er is inderdaad werk aan de winkel. U hebt een aantal elementen gegeven waarmee verder kan worden gewerkt. Ik kan u alleen aanmoedigen om die piste verder te volgen, zodat we er stap voor stap in slagen de nucleaire renaissance in al haar facetten vorm te geven. We bezitten de knowhow en deze regering heeft de absolute wil om ervoor te gaan. Laten we dat zo snel mogelijk verder uitwerken, want het is onvermijdelijk een lang traject. Als we er echter niet aan beginnen, zullen we nooit de finish bereiken. Zoals u hebt gezegd, is de nood op het vlak van elektriciteit zeer hoog. We moeten dus nu beginnen, anders komen we hopeloos te laat. De openbare commissievergadering wordt gesloten om 17.42 uur. La réunion publique de commission est levée à 17 h 42.