Commissievergadering op 19 november 2025

Mijnheer de voorzitter, ik verwijs naar de tekst van mijn vraag zoals ingediend.

Pogingen tot fraude via sms of Whatsapp-berichten komt steeds vaker voor. Potentiële slachtoffers krijgen een bericht waarin criminelen zich voordoen als een bank, een leverancier, een overheidsorganisatie of zelfs familieleden. Het is een vorm van phishing die ook wel eens 'smishing' wordt genoemd.

Telecomproviders houden een deel van de fraudeberichten zelf tegen. Bij Telenet stelde men in 2024 dat het om 25 berichten per minuut gaat. Naar eigen zeggen is ook de filter die Proximus gebruikt succesvol. Voormalig minister van Telecommunicatie Petra De Sutter stelde dat ook Orange de software zou beginnen gebruiken in 2025.

De technologie werd deels gesubsidieerd vanuit de federale overheid. Daarvoor werd in 2022 een subsidie van twee miljoen euro toegekend aan Telenet en Proximus.

Welke telecomproviders maken vandaag gebruik van de filtersoftware?

Hoe wordt de effectiviteit van de filtersoftware opgevolgd? Rapporteren de telecomproviders hierover en op welke manier?

Wordt er ook op Europees niveau samengewerkt en informatie uitgewisseld om fraudeberichten via sms tegen te gaan?

Bestaat er ook een samenwerking met aanbieders van berichtenapps zoals WhatsApp om phishing tegen te gaan? Zo ja, welke vorm neemt deze samenwerking aan?

Madame la Ministre, les tentatives de fraude par SMS ou via des applications de messagerie instantanée, telles que WhatsApp, connaissent une croissance préoccupante.

Afin de lutter contre ces pratiques souvent qualifiées de smishing , plusieurs opérateurs télécoms belges ont mis en place un logiciel de filtrage visant à bloquer automatiquement une partie des messages frauduleux. Nos trois questions très concrètes sur le sujet sont les suivantes:

Quels sont aujourd'hui à l'aube de 2026 les opérateurs télécoms belges qui utilisent effectivement ce logiciel de filtrage des SMS frauduleux? Combien de messages frauduleux sont-ils captés par les opérateurs télécoms belges?

Les opérateurs télécoms doivent-ils transmettre des rapports réguliers concernant le nombre de messages bloqués, le taux de détection ou les éventuels faux positifs?

Dank u wel, mevrouw de minister, voor uw antwoord. Het was zeer interessant.

U hebt aan het begin een aantal cijfers vermeld. Kunt u die schriftelijk bezorgen? Ik heb ze immers niet exact genoteerd. Wanneer ik kijk naar berichten die ik soms ontvang, stel ik vast dat het probleem zich blijft voordoen. Ik denk ook dat het bijzonder belangrijk is dat we die samenwerking op Europees niveau effectief blijven nastreven.

Als ik het goed begrijp, wordt de software die de telecomproviders vandaag gebruiken deels gesubsidieerd door de overheid. Dat is althans wat uw voorgangster, minister Petra De Sutter, destijds heeft verklaard. Het lijkt mij dan ook opportuun om na te gaan of andere Europese landen eventueel ook met die software aan de slag kunnen. Ze bestaat nu immers toch.

We kunnen ook kijken naar wat we eventueel nog kunnen leren van andere Europese landen in de strijd tegen smishing. Het betreft namelijk een zeer specifieke vorm van phishing, maar ik acht die ook zeer gevaarlijk. Veel mensen hebben namelijk de reflex om een e-mail te wantrouwen, maar om een of andere reden wantrouwen zij een sms veel minder. We moeten daarvoor zeker waakzaam blijven en dat probleem blijven aanpakken. Dank u wel.

Voor alle providers?

Oké, bedankt.

Madame la ministre, je vous remercie pour vos réponses et vous assure de notre confiance en vos services pour lutter contre ces pratiques tant frauduleuses que dangereuses, particulièrement pour notre jeunesse et les personnes les plus fragilisées.

Mevrouw de minister, ik heb een vraag over gegevenssoevereiniteit. In de Verenigde Staten bestaat de zogenoemde Cloud Act. Die wetgeving roept vragen op over het extraterritoriale bereik. Tijdens een hoorzitting in Frankrijk deze zomer verklaarde een jurist van Microsoft onder ede dat het bedrijf niet kon garanderen dat gegevens van de Franse of Europese overheid die in de cloud zijn opgeslagen niet onder bepaalde omstandigheden met de Amerikaanse autoriteiten worden gedeeld. In Schotland werd dit inmiddels bevestigd in een brief van Microsoft aan de Schotse autoriteiten. Daarom heb ik enkele vragen aan u, mevrouw de minister.

In welke mate maken de overheidsdiensten onder uw bevoegdheid gebruik van cloudoplossingen van Amerikaanse dienstverleners? Die vraag is bijzonder relevant in het licht van wat er zich gisteren heeft voorgedaan bij Cloudflare.

Hoeveel van uw overheidsdiensten maken specifiek gebruik van cloudoplossingen van Microsoft, zoals Microsoft 365 en Azure?

Microsoft heeft aangegeven zijn klanten op de hoogte te zullen brengen als het aanvragen van de Amerikaanse autoriteiten zou ontvangen om in het kader van de Cloud Act gegevens te delen. Hebben de Belgische overheidsdiensten al dergelijke meldingen ontvangen?

Volgens het regeerakkoord zou een volwaardige datagovernance worden opgezet in het kader van de Belgische datastrategie en de cloud-first strategie. Wat is de stand van zaken van deze strategieën en van die datagovernance ? Maakt de Belgische of Europese datasoevereiniteit – een sovereign cloud policy – deel uit van de datagovernance die u nastreeft?

Ten slotte wordt in het plan Digitale Soevereiniteit verwezen naar eigen infrastructuur, zoals datacenters, en naar een transversaal plan voor de invoering van cloudgebruik binnen de federale instellingen. Graag een stand van zaken van deze plannen en intenties, zoals opgenomen in het regeerakkoord en in uw beleidsverklaring.

Dank u wel voor uw antwoorden, mevrouw de minister. U verwees naar de GDPR en naar het feit dat de data die in cloudtoepassingen door de overheid gebruikt en verwerkt worden opgeslagen moeten worden in datacenters die op Europees grondgebied staan. Ik meen echter dat dit geen garantie biedt dat ze niet onder de Cloud Act vallen, want ook al bevinden die datacenters zich op Europees grondgebied, als daar software op draait die uit de Verenigde Staten komt, valt die nog steeds onder de Cloud Act. We riskeren dus dat de Amerikaanse autoriteiten aan gevoelige Europese data kunnen komen zonder dat wij of Europa daar iets tegen kunnen doen.

U hebt me dus helaas niet kunnen geruststellen. Er is blijkbaar ook geen goed zicht op welke overheidsdiensten gebruikmaken van cloudoplossingen en van welke aanbieder. Door de Cloudflarestoring van gisteren bijvoorbeeld zijn er ongetwijfeld overheidsdiensten geraakt, maar er is blijkbaar geen inventaris van welke overheidsdiensten gebruikmaken van welke clouddiensten. Dat is misschien toch een idee.

Tot slot, u hebt opnieuw uw doelstellingen herhaald, maar ik vroeg u specifiek naar een stand van zaken van uw plannen en daar heb ik geen antwoord op gekregen. Ik meen dus dat u nog steeds in de conceptuele fase zit en dat we nog moeten wachten op de uitvoering van uw plannen.

Mevrouw de minister, in een recent opiniestuk waarschuwt filosoof Lode Lauwaert voor de risico’s van artificiële intelligentie. Ik kan de boeken en opiniestukken van Lode Lauwaert trouwens zeer aanraden. Ze zijn zeer verhelderend en zitten vol nieuwe inzichten. Hij is een leeftijds- en streekgenoot van mij, en is ter zake zeer deskundig.

Wat het onderwerp zelf betreft, volgens hem kan een zelflerend en zelfreplicerend systeem zich onbeperkt verspreiden, waardoor menselijke controle volledig verloren gaat. Zoals u wellicht weet, pleiten inmiddels meer dan 30.000 ondertekenaars – onder wie een Nobelprijswinnaar en een futuroloog – voor een internationaal verbod op de ontwikkeling van superintelligente systemen. Hoewel die superintelligentie vandaag nog niet bestaat, tonen recente initiatieven van grote technologiebedrijven aan dat die richting effectief wordt ingeslaan en dat de mogelijkheid bestaat dat dit niveau ook wordt bereikt. Het risico bestaat dat zulke technologieën zich sneller ontwikkelen dan de regelgeving of veiligheidsnormen kunnen volgen.

Mevrouw de minister, in welke mate wordt in het Belgische en Europese beleid rond artificiële intelligentie rekening gehouden met de potentiële risico’s? Werd bij de nationale uitrol van het Belgische AI-beleid of het federaal actieplan AI specifiek nagedacht over scenario’s waarin menselijke controle over zulke systemen verloren zou kunnen gaan? Is een debat of initiatief op Europees of internationaal niveau wenselijk om onderzoek naar zelfreplicerend of onbeheersbaar AI-gedrag te beperken of te verbieden, zoals door Lode Lauwaert en andere experts wordt bepleit, en bent u bereid hiervoor stappen te ondernemen?

Ik dank u alvast voor uw antwoord.

Mevrouw de minister, ik dank u voor uw antwoord. Het is goed te horen dat wij actief deelnemen aan dergelijke discussies waar de impact en de gevolgen daarvan worden besproken. Het is alleszins ook belangrijk om aandacht te hebben voor wat op ons afkomt, de superintelligente artificiële intelligentie. Daarom wil ik een oproep doen om niet alleen te kijken naar wat vandaag al bestaat maar om een breder perspectief te hanteren en stil te staan bij de toekomstige mogelijkheden van artificiële intelligentie. Dat is iets waarvoor we bijzonder waakzaam moeten zijn. Ik herhaal dus mijn oproep om ook filosofen en futurologen te lezen en na te gaan wat zij daarover aangeven. We kunnen daar immers heel veel uit leren. Zij spiegelen ons vele zaken voor waarmee wij heel voorzichtig zullen moeten omspringen. Ik ben dus blij met uw antwoord, maar ik kijk verder dan wat we vandaag kennen. De wetgeving mag niet achterop lopen maar moet vooruitlopen op wat op ons afkomt.

Mevrouw de minister, in de pers werd onlangs de lancering van een nieuwe digitale sleutel die naast identificatiemiddelen zoals de eID en itsme kan worden gebruikt, mooi beschreven. Aangezien eerdere pogingen om een overheidsalternatief voor itsme te bieden, vooralsnog niet gelukt zijn, rijst de vraag waarom er nu wel hogere slaagkansen worden toegekend aan de digitale sleutel MyGov. Welke lessen werden er getrokken uit de eerdere pogingen om een digitale sleutel te lanceren, digitale sleutel die al na enkele uren door veiligheidsproblemen lam werd gelegd?

Welke veiligheidsaudits of onafhankelijke controles werden er uitgevoerd voor de lancering?

Welke instanties of bedrijven waren betrokken bij de ontwikkeling van de nieuwe digitale sleutel? Hoe werd de aanbesteding georganiseerd?

Wordt de bescherming van de persoonsgegevens gegarandeerd?

Welke partij draagt de uiteindelijke verantwoordelijkheid bij een datalek of misbruik? Wie is de DPO, met andere woorden?

Wat was de totale kostprijs van het project, inclusief verwachte onderhoudskosten en eventuele communicatiecampagnes, als die al gepland zijn, wat ik vermoed, gezien de vermeldingen in de pers?

In hoeverre sluit de nieuwe digitale sleutel aan bij de Europese eIDAS-verordening en de toekomstige Europese Digital Wallet?

Hoe beoordeelt u de samenwerking en mogelijke concurrentie tussen de overheid en private spelers zoals itsme?

Dank u voor de uitleg, mevrouw de minister. Ik zal u schriftelijk bevragen over de veiligheidsprocedures rond de nieuwe digitale sleutel MyGov.be. Ook zal ik u bevragen over het succes of het gebruik van de nieuwe sleutel en de betrouwbaarheid ervan en de gehaalde service level agreements.

MyGov.be werd al een keer gehackt vorig jaar of begin dit jaar, gelukkig met beperkte schade. De hackers vonden blijkbaar nog niet veel gevoelige persoonsgegevens. Dus laten we hopen dat nu de app almaar breder wordt en over meer data beschikt, hij ook veiliger wordt en niet opnieuw gehackt kan worden.

De Europese NIS2-richtlijn verplicht lidstaten kritieke infrastructuur en digitale diensten versterkt te beschermen. Er zou een coördinatie- en ondersteuningscel worden opgericht binnen de FOD BOSA om de implementatie van deze wet te ondersteunen. Om netwerken en informatiesystemen algemeen te beschermen en kmo's te ondersteunen, is het belangrijk hierover meer duidelijkheid te krijgen.

Mevrouw de minister, welke exacte taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden zijn aan deze cel binnen de FOD BOSA toegewezen en hoe verhouden die zich tot de bestaande federale, gewestelijke en sectorale cyberbeveiligingsinstellingen?

Hoe wordt de nieuwe coördinatie- en ondersteuningscel bemand? Kunt u het organogram met ons delen?

Hoe wordt de samenwerking tussen de federale overheid, de gewesten en de toezichthouders georganiseerd? Welke overlegstructuren bestaan er?

Welke federale taken en deadlines gelden in 2025-2026 voor de implementatie van NIS2 en welke resultaten verwacht u hiervan op korte termijn?

Welke sectoren vallen onder uw coördinatie? Kunt u dat verduidelijken?

Welke ondersteuning voorziet u voor kmo's die onder NIS2 vallen omdat ze in kritieke ketens opereren? Hebt u hierover overleg gehad met de minister bevoegd voor kmo's?

Hoe koppelt u de NIS2-doelstellingen aan andere federale digitaliseringsprojecten zoals de Single Digital Gateway?

Welke indicatoren worden gehanteerd om de cyberweerbaarheid en de incidentrapportering te monitoren?

Welke evaluatie- en rapporteringsmechanismen zijn voorzien waarin de cel periodiek verslag uitbrengt over haar werking, de voortgang en eventuele knelpunten? Wanneer mogen we een eerste verslag van die nog op te richten cel verwachten?

Dank u wel voor de verduidelijking.

U bent ermee bezig. Volgend jaar wordt de cel operationeel. Hopelijk gaan de aanwervingen vlot. Ik zal de vraag inderdaad ook stellen aan de eerste minister, bevoegd voor cyberveiligheid.

Ik heb u helaas niet horen antwoorden op het belangrijkste aspect van mijn vraag, namelijk wat dit betekent voor de kmo's. Hoe zult u, samen met uw collega die verantwoordelijk is voor kmo's, kleine bedrijven helpen om de onduidelijkheid weg te nemen die momenteel bestaat rond NIS2?

U hebt zelf blijkbaar tijd genoeg om die ondersteuningscel op te richten. Hopelijk lukt dat volgend jaar. We zullen dat mee opvolgen. Start-ups en kleine bedrijven maken zich echter nu, op dit moment, ongelooflijk veel zorgen over de NIS2-richtlijnen, die voor hen althans bijzonder streng zijn. Grote bedrijven kunnen consultants en specialisten inschakelen om zich aan de nieuwe richtlijn te conformeren. Kleine bedrijven en start-ups – ik hoop dat u eens met hen kunt spreken – kunnen dat echter niet en zij zien hun toekomstige werkzaamheden enorm beperkt door de richtlijn. Voor hen is vooral niet duidelijk of zij eronder vallen en, zo ja, wanneer. Dat moet echt worden opgehelderd en verduidelijkt.

Wij zullen pleiten voor een bepaalde vorm van uitsluiting van start-ups en scale-ups van de NIS2-regelgeving.

Ik dank u voor de verduidelijking. De vraag was of u overleg hebt gehad met uw collega, de minister van kmo's, maar bij deze is die vraag beantwoord. Er is geen overleg of dat overleg is volgens u niet nodig.

Mijn laatste vraag van vandaag gaat over de datacentercampus die in Neder-over-Heembeek zou worden gebouwd via een publiek-private samenwerking. Daarover wordt al verschillende jaren gesproken. Die datacentersite zou aanzienlijk meer rekenkracht ter beschikking kunnen stellen dan traditionele datacenters en zou bedoeld zijn om AI-toepassingen en onderzoek te kunnen uitvoeren zonder afhankelijk te zijn van infrastructuur in het buitenland.

Mevrouw de minister, welke waarborgen bestaan er voor bedrijven en overheidsdiensten inzake prijstoegang en technologische soevereiniteit bij de bouw van die digitale infrastructuur? Welke procedures zijn voorzien in het geval van storingen, zoals beveiligingsincidenten of datalekken? Hoe wordt de druk geëvalueerd die dergelijke datacenters uitoefenen op regionale infrastructuur, zoals wegen, elektriciteitsnetten en watervoorziening?

Welke garanties worden voorzien opdat de energievoorziening in de regio van Neder-over-Heembeek betrouwbaar blijft? Zal er bijvoorbeeld, zoals bij het Googledatacenter in Bergen, een beroep worden gedaan op grote hoeveelheden diesel als back-upenergiebron? Hoe wordt vermeden dat dit zal leiden tot hogere kosten of verminderde dienstverlening voor de elektriciteitsafnemers in de buurt? Ik heb gelezen dat in een eerste fase 32 megawatt aan IT-capaciteit zou zijn voorzien.

Volgens eerdere berichten zou dit datacenter in 2025 operationeel zijn, maar blijkbaar is het project uitgesteld. Wat is nu het verwachte tijdpad?

In de aankondigingen wordt vermeld dat tegen 2030 100 % hernieuwbare energie zal worden gebruikt voor dit datacenter. Kunt u ook dat stappenplan toelichten?

Mevrouw de minister, ik dank u voor dit heel duidelijke antwoord. Ik zal dit verder opvolgen en hopelijk komt er snel duidelijkheid, zodat er een nieuw datacenter kan worden gebouwd in onze buurt.

Mevrouw de minister, de Europese Commissie stelde op 18 oktober haar Digital Simplification Package voor. Het is een ambitieus plan om de complexe digitale wetgeving te vereenvoudigen. Het belangrijkste doel van dat pakket is de administratieve lasten voor bedrijven te verminderen, zodat ze zich kunnen richten op innovatie en groei. Op die manier zou er een betere harmonisatie moeten komen tussen de verschillende lidstaten en kan de concurrentiepositie van Europa versterkt worden ten opzichte van China en de Verenigde Staten.

Bent u op de hoogte van de inhoud van die maatregelen? Heeft men u, als bevoegd minister, daarover geraadpleegd?

De Europese Commissie heeft de afgelopen jaren zeer veel nieuwe regelgeving opgelegd. Zal dat pakket aan maatregelen onze bedrijven effectief helpen om hun administratieve lasten te verminderen?

Op welke termijn voorziet ons land de invoering? Zullen onze bedrijven voldoende tijd krijgen om dit te implementeren?

Zal dit pakket een invloed hebben op de concurrentiepositie van Belgische bedrijven ten opzichte van hun buitenlandse collega’s?

Dank u wel. Dat is letterlijk vers van de pers. We zullen het persbericht dus zeker raadplegen en verder opvolgen welk standpunt België zal innemen, en hoe we dit zullen implementeren voor onze bedrijven. Bedankt voor de info.

Madame la Ministre,

Alors que la numérisation de notre société s'accélère, une partie importante de la population reste à l'écart. Selon les chiffres récemment publiés par Statbel, en 2024, plus de 11 % des personnes vivant seules n'avaient pas de connexion Internet à domicile, et près de 16 % des personnes âgées de 65 à 74 ans n'utilisaient que rarement le numérique. Parmi les plus de 75 ans, cette proportion dépasse encore les 40 %.

Ces chiffres traduisent une fracture numérique persistante, qui menace directement l'inclusion sociale, l'accès aux droits et la participation citoyenne. Alors que la majorité des démarches administratives, bancaires ou même médicales passent désormais par le numérique, celles et ceux qui n'ont ni connexion stable, ni compétences suffisantes se retrouvent marginalisés.

L'actualité récente en fournit une illustration très concrète : depuis ce mercredi, la compagnie aérienne Ryanair n'accepte plus les cartes d'embarquement papier. Désormais, les passagers doivent impérativement utiliser l'application mobile de la compagnie pour pouvoir voyager. Cette obligation exclut de fait les personnes qui ne disposent pas de smartphone, qui ne maîtrisent pas les outils numériques, ou qui n'ont tout simplement pas de connexion mobile suffisante. Des organisations de défense des consommateurs, comme Test-Achats, dénoncent une mesure “discriminatoire" qui aggrave la fracture numérique et crée une nouvelle inégalité d'accès à un service de base : le transport.

Madame la Ministre, ces situations se multiplient et rappellent à quel point la transition numérique, si elle n'est pas accompagnée, peut devenir un facteur d'exclusion.

Comment le gouvernement entend-il garantir un accès universel à Internet et un accompagnement effectif pour les publics vulnérables ?

Des mesures sont-elles prévues pour renforcer la formation et la médiation numérique, notamment à destination des seniors et des ménages précarisés ?

Enfin, face à la multiplication d'exemples comme celui de Ryanair, quelles garanties légales ou pratiques le gouvernement peut-il offrir pour que le numérique reste un droit d'accès aux services, et non un obstacle ?

Je vous remercie pour vos réponses.

Madame la Ministre,

Depuis ce 12 novembre, Ryanair impose à tous les voyageurs l'utilisation exclusive de son application mobile pour accéder à leur carte d'embarquement. Les documents imprimés ne sont plus acceptés, sauf exceptions limitées. Cette décision, présentée comme une simplification, interroge profondément en matière d'inclusion numérique.

En effet, elle suppose que chaque passager possède un smartphone récent, accepte d'y installer l'application, dispose d'une connexion stable et maîtrise les usages numériques. Or, nous savons que la fracture numérique reste une réalité concrète : personnes âgées, publics précarisés, voyageurs occasionnels… Tous ne disposent pas des compétences ou des outils nécessaires pour se conformer à cette obligation.

Pour beaucoup, cette digitalisation imposée peut devenir un frein à la mobilité, voire source de stress ou d'exclusion. L'enjeu dépasse donc Ryanair : il pose la question plus large de l'accès aux services essentiels lorsqu'ils deviennent exclusivement numériques.

Dans ce contexte, j'aimerais vous poser les questions suivantes :

Comment le gouvernement évalue-t-il l'impact de ces pratiques sur les publics en difficulté numérique, et quels principes défend-il pour garantir des alternatives accessibles dans les services essentiels ?

Estimez-vous nécessaire de rappeler aux entreprises actives en Belgique qu'une transition numérique ne peut pas se faire au détriment de l'accessibilité universelle ?

Le gouvernement envisage-t-il de renforcer les obligations d'alternative non numérique dans les secteurs où la digitalisation devient un passage obligé pour accéder à un service ?

Plus largement, comment entendez-vous prévenir l'exclusion numérique dans les transports et services privés fortement digitalisés ?

Je vous remercie.

Merci madame la ministre pour votre réponse exhaustive. J'entends les démarches que vous entreprenez en la matière et je sais qu'il s'agit d'un sujet qui vous tient à cœur. Mais les chiffres dont il est question ici confirment une réalité. En effet, sans connexion, sans équipement et sans accompagnement, des milliers de personnes sont laissées au bord de la route. Et chaque nouvelle obligation numérique, telle que celle de Ryanair aujourd'hui, aggrave cette exclusion, parce que tout le monde n'a pas un smartphone ou accès à internet. La situation est compliquée pour les personnes qui sont en décrochage.

Je me permettrai de revenir vers vous pour ce qui concerne votre avant-projet de loi et j'interrogerai votre collègue M. Crucke.

Madame la ministre, le développement de l’opérateur de télécommunications DIGI semble toujours aussi difficile. Sur son site internet, l’offre pour les abonnements à la télévision a disparu. Cette offre aurait pourtant, à mon sens, dû faire partie des obligations de l’opérateur.

Auriez-vous de plus amples informations quant aux chiffres d’abonnés que DIGI a réussi à attirer jusqu’ici? Vont-ils vers l’offre mobile ou internet séparée ou l’offre internet et mobile combinée? Le chiffre qui m'a été rapporté à ce stade est de 62 000 abonnés, ou affiliés, consommateurs.

Par ailleurs, le développement de la fibre par DIGI ne semble pas particulièrement rapide non plus. Pour avoir testé des adresses dans différentes communes du Brabant wallon, je constate qu’il n’est pas possible de disposer de leur offre internet. Qu’en est-il de leurs perspectives en la matière?

Quelles sont finalement les obligations de DIGI?

Je vous remercie, madame la ministre. J'ai pris bonne note des obligations qui existent et de celles qui n'existent pas, et aussi de l'action de l'IBPT dans le cadre de sa fonction de régulateur. Nous attendrons donc le rapport annuel; 78 000 consommateurs – ou plutôt unités –, ce n'est pas encore énorme, convenons-en. Il y a là des questions à se poser, me semble-t-il, mais nous y reviendrons certainement.

Madame la Ministre,

L'intelligence artificielle représente aujourd'hui un levier important pour améliorer la productivité des entreprises, y compris les plus petites. Dans le secteur de la construction, Buildwise indique que 36 % des entreprises utilisent déjà l'IA, mais l'adoption reste très inégale et souvent limitée faute de compétences suffisantes. De nombreux indépendants et PME font état d'un manque d'accompagnement adapté pour comprendre, choisir et intégrer ces outils.

Pourtant, l'IA peut automatiser des tâches administratives, améliorer la gestion de projets ou faciliter l'analyse de documents techniques. Les solutions sont devenues financièrement accessibles, mais elles ne le sont pas toujours sur le plan numérique: manque de formation, d'encadrement, d'informations fiables et de garanties en matière de sécurité des données.

Dans un contexte où les cyberrisques augmentent et où les petites structures demeurent les plus vulnérables, il est essentiel que la transition numérique ne crée pas de nouvelles inégalités entre grandes et petites entreprises. L'enjeu n'est donc pas seulement de promouvoir l'usage de l'IA, mais de le rendre sûr, compréhensible et réellement accessible.

Madame la Ministre, j'aimerais dès lors vous poser les questions suivantes:

Quelles actions le gouvernement prévoit-il pour renforcer l'accompagnement numérique et la formation à l'IA des indépendants et petites entreprises, afin qu'ils puissent utiliser ces outils en toute sécurité?

Envisagez-vous des mesures spécifiques pour améliorer la cybersécurité des PME qui adoptent progressivement des solutions d'IA, telles que des guides pratiques, des audits simplifiés ou un soutien à la mise en conformité?

Le gouvernement compte-t-il développer ou renforcer des plateformes publiques d'appui permettant aux petites entreprises de choisir, tester ou adopter des outils numériques et d'intelligence artificielle de manière encadrée?

Enfin, comment garantir que la transition numérique ne renforce pas les écarts entre grandes entreprises déjà très outillées et petites entreprises qui redoutent les risques, les coûts ou la complexité de ces technologies?

Merci pour vos réponses encourageantes, puisque vous confirmez le potentiel de l'intelligence artificielle. Comme vous l'avez dit, sur le terrain, de nombreuses petites entreprises n'y ont tout simplement pas accès, faute d'accompagnement. Dès lors, il faut effectivement rendre cette utilisation utilisable et sûre. Les indépendants, les petites et moyennes entreprises et les petits indépendants attendent effectivement des formations qui puissent être adaptées ainsi que des outils simples. Nous avons parlé de cybersécurité, et c'est ce qu'ils attendent: un véritable soutien en matière de cybersécurité, car la fracture numérique dans une grande entreprise est différente par rapport à la fracture numérique chez un petit indépendant ou une petite et moyenne entreprise. En tout état de cause, j'entends les initiatives qui sont prises en la matière concernant le guide numérique, votre collaboration avec votre collègue, la sensibilisation ainsi que ces appels à projets, qui, j'imagine, étaient destinés aussi aux petites et moyennes entreprises et aux femmes entrepreneurs. Merci beaucoup pour vos réponses.

Depuis l'adoption du Digital Services Act, le DSA, que vous connaissez bien, il est devenu indispensable pour l'Union Européenne, mais aussi pour les États membres, de renforcer la responsabilité des grandes plateformes en ligne. Je sais, évidemment, que vous en avez fait un combat particulièrement important durant votre mandat. Ce règlement, pour rappel, permet de mieux prévenir la diffusion de contenus illicites. Cela peut paraître un peu abstrait lorsqu'on le dit, mais il s'agit de mieux prévenir la publication de fraudes, de faux investissements, de deep fakes , de discours de haine, d'images pouvant être problématiques pour certaines personnes.

Ce règlement impose des obligations croissantes aux hébergeurs en ce qui concerne la transparence, une modération plus active ou encore une coopération avec les autorités nationales. Une des innovations importantes du règlement, vraiment salutaire, est la mise en place du statut de signaleur de confiance. Ces organisations sont spécialisées, reconnues pour leur expertise, et leurs signalements doivent être traités en priorité par ces grandes plateformes.

Ce dispositif est vraiment important. En effet, lors de la transposition de la directive au Parlement, nous nous étions inquiétés de la vitesse à laquelle nous pourrions réagir, parce que dans ces cas-là, quand on parle d'arnaque, de harcèlement, de menaces, la vitesse est excessivement importante. Il s'agit d'y mettre fin rapidement, d'où l'importance du signaleur de confiance faisant réagir l'opérateur plus rapidement par le biais d'une notification.

Malheureusement, je crois avoir lu récemment, dans un article de L'Écho me semble-t-il, que face à toutes ces arnaques en ligne, la Belgique n'avait toujours pas désigné de signaleur de confiance. Et pourtant, comme je viens de l'expliquer, il me semble qu'il serait fort utile que cela soit fait. Évidemment, ce retard de transposition n'est pas dû à ce gouvernement car nous étions déjà en retard pour le vote de la loi qui transposait le règlement.

La Belgique est souvent accusée de retard, et souvent à raison, dans les transpositions de directives, et c'est dommage en matière digitale. Disposez-vous d'éléments de réflexion sur la manière d'améliorer la vitesse de transposition de nos directives? Ensuite, est-il vrai qu'aucun signaleur de confiance n'a été désigné? Dans l'affirmative, allons-nous en désigner un? Dans la négative, qui a-t-il été désigné? D'avance merci pour vos réponses.

Merci beaucoup, madame la ministre, pour cette réponse évidemment satisfaisante. Il est vraiment réjouissant d'entendre qu'on a désigné ces deux organismes comme signaleurs de confiance.

Vous l'avez dit, ce règlement est primordial, et le fait de le mettre en œuvre de la manière la plus efficace possible est essentiel pour que ce qui est interdit dans la vraie vie le soit aussi en ligne. Je vous soutiens totalement dans cet engagement.

Par ailleurs, je lisais cet après-midi que la Commission européenne commencerait à rabaisser ses ambitions en ce qui concerne la protection des données et l'intelligence artificielle, et ce, en faveur de la compétitivité.

Il faut qu'en tout cas en Belgique, on puisse affirmer que ce règlement est important pour protéger l'ensemble des utilisateurs. Nous devons donc l'appliquer de la manière la plus sérieuse possible pour que la crédibilité de notre état de droit continue à exister.

Je vous remercie vraiment pour vos réponses, et je pense que cette nouvelle mériterait d'être mieux connue, parce qu'il faudrait que l'ensemble des citoyens et du public qui pourraient avoir à travailler avec Unia dans ce cadre-là soient au courant.

Un rapport de la commission d'enquête parlementaire française sur TikTok a été rendu public en septembre 2025. Ce rapport dénonce un piège algorithmique particulièrement dangereux pour les adolescents et un modèle économique privilégiant le profit à la santé mentale et recommande l'interdiction des réseaux sociaux pour les moins de 15 ans ainsi qu'un couvre-feu numérique pour les 15-18 ans. Amnesty International a également publié un rapport sur l'effet spirale de l'algorithme de TikTok qui oriente les jeunes vers les contenus suicidaires et d'automutilations, malgré les obligations du Digital Service Act.

À la lumière de ces éléments, comment la Belgique peut-elle renforcer le cadre réglementaire entourant les algorithmes, notamment en imposant aux plateformes une évaluation régulière des risques systémiques pour les mineurs et en les contraignant à adapter leurs mécanismes de recommandation lorsqu'elles créent des effets de spirale algorithmiques?

Madame la ministre, vous connaissez mon goût pour la circularité, de sorte que j'utiliserai la réplique de tout à l'heure. Je vous remercie pour vos réponses et vous assure de notre confiance en vos services pour lutter contre ces pratiques tant frauduleuses que dangereuses, particulièrement pour notre jeunesse, nos adolescents, et plus particulièrement les personnes les plus fragiles.

Excusez ma paresse, qui fait suite à 17 heures passées à écouter M. Van Quickenborne hier et cette nuit. Je souhaiterais d'ailleurs qu'une solution soit trouvée afin d'éviter que ce genre de situation ne se reproduise. Ce serait bien, je pense, pour tout le monde.