Commissievergadering op 2 december 2025

Mijnheer de minister, recent werd over een aantal vredesakkoorden onderhandeld. Onder andere in Doha werd afgelopen maand een kaderovereenkomst gesloten voor een vredesakkoord. Het gaat om acht protocollen. Twee ervan werden reeds eerder afgesloten en de andere zes zouden onder meer handelen over de toegang tot humanitaire hulp, de terugkeer van ontheemde personen en de bescherming van de rechterlijke macht.

Uiteraard moeten die akkoorden ook worden geïmplementeerd. Dat is het meest heikele punt. De vertegenwoordiger van M23 liet zich ook ontvallen dat er op het terrein geen veranderingen zullen plaatsvinden voordat alle maatregelen een voor een zijn onderhandeld en een finaal vredesakkoord is bereikt.

Ondertussen bereiken ons berichten dat het vredesproces van Washington doorgaat, onder andere vandaag en morgen, tussen de Democratische Republiek Congo en Rwanda, voor het ondertekenen van een akkoord, onder meer over een regionaal economisch integratiekader, nadat in juli reeds een vredesakkoord werd gesloten.

Mijnheer de minister, hebt u meer zicht op het vredesproces, zowel in Doha als in Washington? Ik vermoed van wel.

U ontving begin oktober ook de senior advisor voor Afrika, Massad Boulos. Wat werd er besproken in het kader van het conflict?

Welke concrete inspanningen heeft ons land reeds geleverd om het vredesproces in Oost-Congo te bevorderen, zowel bilateraal als op EU-niveau?

Monsieur le ministre, "des personnes meurent de faim". C'est l'alerte lancée par le Programme alimentaire mondial (PAM) au sujet de la crise humanitaire atroce que subit la population congolaise à l'Est de la RDC, après des mois de guerre impitoyable menée par le M23 et le Rwanda. Dans les régions contrôlées par les rebelles, une personne sur trois meurt de faim, tandis que l'aide humanitaire peine à atteindre ceux qui en ont le plus besoin. Les routes sont bloquées, les convois pillés, les humanitaires attaqués, et l'aéroport de Goma, le seul qui soit susceptible de soutenir un corridor aérien humanitaire, continue d'être occupé et bloqué par le M23. De son côté, le ministre des Affaires étrangères rwandais refuse d'ouvrir cet aéroport.

Au-delà des risques, c'est le manque de financement qui freine gravement l'aide humanitaire. La baisse des financements de l'aide humanitaire internationale est responsable de l'incapacité des agences onusiennes à apporter de l'aide à ceux qui meurent de faim. En effet, le PAM demande une aide financière urgente, soit 350 millions pour les six prochains mois. Sinon, l'agence ne pourra venir en aide qu'à seulement 10 % de ceux dans le besoin. Dans les provinces situées à l'est, on estime que 10 millions d'hommes, de femmes et d'enfants souffrent d'insécurité alimentaire, dont près de 4 millions vont bientôt tomber dans le stade d'urgence alimentaire. Ce sont donc des millions de personnes qui meurent de faim. Or l'aide humanitaire des agences onusiennes ne peut en secourir qu'une fraction, car nos États, y compris la Belgique, ont décidé de définancer l'aide humanitaire dans un monde où les conflits se multiplient.

Monsieur le ministre, à quelle hauteur la Belgique prévoit-elle d'accroître son aide humanitaire en RDC? Avez-vous insisté à l'échelle européenne pour inscrire à l'agenda l'aide humanitaire en RDC et augmenter le budget en la matière, comme c'est le cas pour d'autres conflits? La Conférence de Paris a-t-elle apporté, selon vous, un changement significatif dans l'aide humanitaire et le processus de paix? Quelles sont les évolutions sur place dans la distribution de l'aide et sa logistique?

De voorzitster : De heer De Maegd is niet aanwezig.

Om het wat vooruit te laten gaan gezien het grote aantal vragen, verwijs ik naar de schriftelijke versie van mijn vraag.

De voorbije weken werden in Doha twee nieuwe akkoorden gesloten: een framework deal tussen de DRC-regering en het door Rwanda gesteunde M23, én bijkomende protocollen die aansluiten op het Washington-akkoord van juni. Terwijl de internationale gemeenschap deze deals als “historische stappen" verkoopt, blijft de situatie op het terrein even gewelddadig, en groeit de bezorgdheid over de rol van buitenlandse spelers net zoals over de ruildynamiek tussen veiligheid en toegang tot kritieke mineralen. België blijft zich intussen actief inschrijven in dit diplomatiek proces.

Hoe beoordeelt u het recent in Qatar afgesloten framework-akkoord tussen DRC en M23, in het bijzonder het feit dat het M23, internationaal erkend als door Rwanda gesteunde rebellengroep, nu als volwaardige onderhandelingspartner wordt “geformaliseerd"?

Welke risico's ziet u voor Congolese soevereiniteit en regionale stabiliteit?

Welke positie verdedigt België precies binnen het bredere Washington-Doha-proces, waarin veiligheidsconcessies van Kinshasa (neutralisering FDLR, terugtrekking troepen, integratie van strijders) expliciet worden gekoppeld aan economische afspraken rond kritieke mineralen?

Heeft de regering hierover voorafgaand overleg gepleegd met het parlement, en zo ja, welke mandaten werden gegeven?

Hoe beoordeelt u de voortdurende militaire aanwezigheid van Rwanda in Oost-Congo, ondanks het Washington-akkoord en ondanks herhaalde rapporten over Rwandese steun aan M23?

Welke stappen ondernemen België en de EU om effectief garanties te eisen rond terugtrekking, monitoring en naleving van het staakt-het-vuren, en welke concrete gevolgen voorziet u bij verdere schendingen?

Monsieur le ministre, le 15 novembre dernier, après des mois de pourparlers pilotés par le Qatar, les États-Unis et l'Union africaine, les autorités de la République démocratique du Congo (RDC) et le groupe armé M23 soutenu par le Rwanda ont signé à Doha une feuille de route qui entend poser les bases d'un futur accord de paix dans l'Est du pays. Ce cadre de Doha, pour un accord de paix global, ne constitue toutefois pas encore un accord final. Il contiendrait huit protocoles, dont deux déjà signés en septembre et octobre 2025, qui doivent encore être négociés plus avant.

Les interprétations du statut de ce texte semblent contradictoires. En effet, un membre de l'équipe de négociation du M23 a affirmé qu'il ne contenait aucune clause contraignante et ne modifiait pas la situation sur le terrain. De son côté, le gouvernement congolais affirme que ce texte doit permettre d'obtenir dans les plus brefs délais les conditions d'un changement réel et mesurable pour les populations et qu'aucun statu quo n'est compatible avec cet objectif de paix.

La semaine dernière, la presse annonçait de son côté que les présidents de la RDC et du Rwanda devraient se rendre cette semaine à Washington pour signer un accord de paix et rencontrer le président Trump.

Monsieur le ministre, ces différents mouvements pourraient donner l'espoir d'une amélioration de la situation sur le terrain. Or, pour le moment, tout comme après sa signature officielle en juillet dernier, le cessez-le-feu n'est pas suffisamment respecté. Le Rwanda continue à ne pas respecter la souveraineté du Congo et, surtout, les populations continuent à souffrir des exactions des différents groupes armés. D'où mes questions.

Monsieur le ministre, avez-vous eu des contacts récents sur ces derniers développements lors de vos récents voyages en Afrique? Qu'en est-il de l'action de la Belgique au sein de l'Union européenne pour étendre les sanctions contre le Rwanda? Considérez-vous que l'Union européenne devrait se réinventer dans le processus de paix? Enfin, avez-vous eu des contacts avec la haute représentante à ce sujet?

Dank u wel voor uw rijkgevulde antwoord, mijnheer de minister. Volgens de Global Peace Index zijn er in de wereld 56 vergeten conflicten. Ook Oost-Congo behoort daartoe. Een van de redenen daarvoor – u hebt dat zelf al aangehaald – is dat Oost-Congo, behalve voor België, voor de internationale gemeenschap geen prioriteit is. Trouwens, Soedan behoort ook tot dat lijstje van 56 conflicten. Een conflict geraakt hoger op de agenda als het weer intenser wordt. Dat is nu gebeurd met Soedan. Het is te betreuren dat er een ernstige humanitaire crisis of de inname van bepaalde steden nodig is voor zo'n conflict weer aandacht krijgt. Het klopt dat een conflict zo weer meer prioriteit krijgt, maar we moeten daar toch verontrust over zijn.

Ik kijk uit naar de zes protocollen die nog moeten komen na de onderhandelingen in Doha, aangezien de M23 heeft verklaard dat het niets zal veranderen vooraleer over alle onderdelen wordt onderhandeld. Ik hoop dat dan ook snel gebeurt in Doha.

Washington heeft ondertussen al acht conflicten opgelost. Als men naar de concrete inhoud daarvan kijkt, zijn het snelle deals met heel sterke transactionele elementen, waarbij de oorzaak van het conflict nooit wordt aangepakt. Ik denk, zoals u ook zei, dat de oorzaak van het conflict duidelijk ligt in het grondstoffenelement. We moeten daaraan werken vooraleer er een duurzame vrede kan ontstaan.

Ik kijk uit naar het akkoord in Washington, maar als we naar de andere zogenoemde vredesakkoorden kijken, zal het transactionele element daar ook in aanwezig zijn. Ik kan maar hopen dat men in Washington eveneens aandacht zal besteden aan de oorzaken van het conflict.

Gezien het trackrecord uit het verleden is het belangrijk dat wij als Belgen niet als bemiddelaar optreden, maar toch wijzen op de elementen die noodzakelijk zijn om een duurzame vrede te bewerkstelligen. Dat gaat dan over het terugtrekken van de troepen, humanitaire toegang, een staakt-het-vuren en het aanpakken van de straffeloosheid. Dat laatste wordt meestal niet vermeld. Mensen leven al decennialang met trauma’s. Die blijven in de vezels zitten en worden doorgegeven aan volgende generaties. Ik kijk dus uit naar het akkoord, maar ik denk dat we ook een constructieve en waar nodig kritische reactie mogen geven.

Mijnheer de minister, we moeten steeds streven naar vrede en zoveel mogelijk levens redden. Het baart ons echter grote zorgen dat M23 in het vredesproces als een volwaardige onderhandelingspartner wordt beschouwd. Het is altijd een slecht idee om met terroristen aan tafel te gaan zitten. Als historica ken ik weinig tot geen conflicten waarbij onderhandelingen met terroristen tot vrede hebben geleid.

Voorts zou België een kritischere en hardere positie moeten durven in te nemen tegenover de schurkenstaat Rwanda, die hier overduidelijk een vinger in de pap heeft. De recente incidenten tonen aan dat het land geen belang meer aan België hecht.

Monsieur le ministre, j'apprécie qu'une conférence se tienne à Paris pour que les problèmes auxquels se heurte l'Est du Congo soient enfin inscrits à l'agenda politique et que cette crise humanitaire suscite la réaction de plusieurs É tats. Une fois n'est pas coutume, monsieur le ministre, je tiens à vous féliciter pour vos efforts en vue d'inscrire cette crise à l'agenda européen et mondial. On ne peut pas hiérarchiser les conflits et se limiter à la guerre en Ukraine, qui est en effet gravissime. Comme l'a dit Mme la présidente, plusieurs conflits sont oubliés dans le monde.

Je ne suis pas surprise que le M23 et le Rwanda refusent toutes les propositions de livraison d'aide humanitaire et la demande d'une réouverture de l'aéroport. Depuis quand le Rwanda se préoccupe-t-il du sort des Congolais, puisque cela fait 30 ans qu'il essaie de les tuer?

S'agissant du budget dédié à la coopération, les ONG que j'ai eu la chance de rencontrer m'ont expliqué le rôle de l'aide humanitaire et les difficultés auxquelles elles se heurtent à cause de la réduction du financement. Ces coupes budgétaires sont généralisées et se produisent partout. Je vous ai parlé du PAM, qui a besoin de davantage de moyens pour exister. La mission des ONG se complique de jour en jour. Certes, vous n'avez pas réduit le budget de l'aide humanitaire, mais les attaques contre les associations empêchent le versement de dons, comme en témoigne la baisse de la déductibilité fiscale. Cela n'encourage pas les dons, monsieur le ministre. Je vous ai félicité, mais je ne peux pas le faire pour tous les aspects du dossier.

On peut déduire, mais on n'est pas encouragé à donner davantage, car la déductibilité fiscale a été rabotée. Cela n'encourage pas la population à verser plus de dons. C'est ce que je voulais dire. Vous le savez bien et vous aimez jouer avec les mots.

Monsieur le ministre, vous étiez à Luanda, où vous vous êtes entretenu avec la ministre des Affaires étrangères de la RDC. Je vous suis sur vos réseaux sociaux.

Vous étiez à Kigali, vous avez embrassé chaleureusement votre collègue le ministre des Affaires étrangères rwandaises. Mais alors, je vous le dis, monsieur le ministre, encouragez-le, soyez plus ferme pour qu'on puisse ouvrir cet aéroport et pour que l'aide puisse enfin arriver.

En ce qui concerne les FDLR, on en parle toujours mais où sont-ils? C'est sempiternellement la même excuse depuis des années. On maintient les troupes pour les soi-disant FDLR qui ont peut-être 80 ans. On ne sait même pas si ces FDLR existent. Donc, monsieur le ministre, je vous encourage à être plus ferme avec vos désormais amis rwandais.

Monsieur le ministre, je vous ai entendu, nous vous avons entendu, et ce qui est intéressant, c'est de savoir que la Belgique ne change pas de boussole. Comme on dirait au Congo, vous êtes la voix autorisée de la Belgique et ce que vous dites a du sens. Nous voulons que la Belgique continue à percevoir ce qui se passe au Congo dans la tradition de son expertise sur ce pays. Pourquoi? Parce que celle-ci, à travers le monde, je crois, est le seul pays à avoir des relations poussées, des relations d'affinité dues à beaucoup de circonstances heureuses et malheureuses, mais la Belgique est notre porte-voix pour la paix au Congo Monsieur le ministre, sans être ministre moi-même, une pétition contre le dialogue, qui a déjà dépassé le million de signatures, circule au Congo. C'est pour cette raison que j'affirme ma certitude en votre capacité de donner le meilleur de la Belgique dans cette histoire qui brûle le Congo. Nous avons parlé des déplacés. Chers collègues, imaginez-vous qu'il y a des gens qui se sont déjà déplacés plus de cinq fois depuis le début de ce conflit. Comment faire vivre sa famille lorsqu'on doit se déplacer plus de cinq fois dans des lieux différents, sous des tentes différentes? Je crois que cela doit nous préoccuper. Monsieur le ministre, je vous encourage – et je suis convaincu que vous le ferez – à donner au Congo une bonne place dans l'agenda de l'Union européenne. Celle-ci semble avoir oublié cette problématique depuis le mois de février ou mars, époque de ses dernières sanctions contre le Rwanda. Veuillez lui rappeler que vous êtes encore là, que le Congo souffre encore et qu'il y a urgence en la matière. Espérons que Washington nous donnera une petite réponse agréable.

Een tiental dagen geleden kondigde u de reorganisatie van het Belgische postennetwerk aan. Dat zou nodig zijn om de diplomatieke slagkracht van ons land te versterken in een internationale context op basis van een strategische reflectie over de positie van België op het wereldtoneel. Er zullen 20 diplomatieke posten worden versterkt, 5 nieuwe posten geopend en 8 posten gesloten. In uw persverklaring stelt u dat u het positieve budgettaire saldo van de sluitingen opnieuw zult investeren in het diplomatieke netwerk. In het nieuwe begrotingsakkoord hebt u trouwens onderhandeld over 30 miljoen extra investeringen. Dat is goed nieuws voor Buitenlandse Zaken. U hebt goed onderhandeld. Als het over Buitenlandse Zaken gaat, kan ik daar alleen blij om zijn.

U voorziet daarnaast in de oprichting van een pool van vliegende diplomaten om posten tijdelijk te ondersteunen. Hoe zal die pool precies worden georganiseerd? Sommige ambassades zullen worden versterkt, zoals de ambassade in Kinshasa. Hoe vertaalt zich dat concreet? Anderen zullen worden gesloten. Ik denk aan de partnerlanden Mali, Guinee en Mozambique. Ik weet afgaand op de reacties dat dat gevoeliger ligt. U hebt daar ongetwijfeld ook iets van opgevangen. Er zal een exitstrategie komen. Voor Mali zal dat iets gemakkelijker zijn, omdat onze aanwezigheid daar beperkt is, maar voor Guinee en Mozambique is de situatie anders.

In het regeerakkoord is sprake van een evaluatie van de partnerlanden. Zult u die voortzetten? Is die evaluatie ook gebeurd voor Guinee en Mozambique of gaan zij gewoon als partnerland verder? Ik heb begrepen dat dat niet zo is. Ik vraag me af hoe de evaluatie zal worden uitgevoerd voor de andere partnerlanden. Er komen ook reacties met betrekking tot bepaalde ambassades. Zo heb ik een aantal berichten ontvangen met betrekking tot de ambassade in Havana. Op welke manier wordt dat uitgelegd aan het middenveld?

De voorzitster : Mevrouw Deborsu is afwezig.

Mijnheer de minister, ik heb eveneens een vraag over de herschikking van het netwerk van ambassades en consulaten, omdat die beslissing een aantal vragen oproept. Sommige posten sluiten en andere openen.

Ik ga onmiddellijk over naar mijn vragen.

Ten eerste, de beslissing om in Afrika te focussen op de versterking van multilaterale hubs zoals Addis Abeba en op de toegang tot strategische grondstoffen zoals in Kinshasa, toont een tweeledige strategie. Hoe zorgt u ervoor dat het netwerk in Afrika het juiste evenwicht vindt tussen, enerzijds, het vergroten van onze toegang tot kritieke grondstoffen en, anderzijds, het versterken van onze multilaterale waarden? Welke rol speelt onze diplomatie in Afrika op het vlak van eerlijke handel en klimaattransitie?

Ten tweede, de opening in Tasjkent in Oezbekistan langs de nieuwe Zijderoute is een strategische stap voor diversificatie en toegang tot grondstoffen. Welke concrete resultaten verwacht u op dat vlak?

Ten derde, hoe wordt onze post in Beijing precies heringericht en versterkt om de noodzaak tot de-risking met China aan te pakken? Wat is de exacte gedachte achter het sluiten van de post in Guangzhou, een wereldmetropool en havenstad? Volgens ons sluit dat economische deuren.

Ten vierde, de Latijns-Amerikaanse regio wordt steeds belangrijker voor Europa, als handelspartner maar ook als democratische bondgenoot in de wereld. Zullen de posten in Latijns-Amerika vooral een economische prioriteit krijgen of ook een op waarden gebaseerde samenwerking met die landen, waarop wij aandringen? Hoe staat het daar met de strijd tegen druggeweld?

Ten vijfde, in de Balkan hebben we de post verhuisd van Servië naar Tirana. Waarom is dat beslist? Betekent de sluiting in Sarajevo dat België in de nabije toekomst geen duurzame oplossing meer nastreeft voor de relaties tussen Kosovo, Servië en de bredere Balkanregio?

Tot slot, los van de individuele posten, welke globale maatstaf zal de regering hanteren om het succes van die herstructurering te beoordelen?

Mijnheer de minister, ik focus mij in mijn vragen meer op de ontwikkelingssamenwerking. U kondigde recent de sluiting van diplomatieke posten aan, zoals de ambassade in Bamako, wegens operationele beperkingen en veiligheidsbeperkingen. Hoewel u aangaf dat de beslissing geen disengagement betekent, roept het wel vragen op over de praktische gevolgen, de bredere strategie en de impact op het terrein voor de ontwikkelingssamenwerking.

Mijnheer de minister, klopt het dat de sluiting of de afbouw van de diplomatieke posten in de verschillende partnerlanden ook een stopzetting of afbouw van de gouvernementele samenwerking met zich brengt? Wordt een verdere reductie van het aantal partnerlanden beoogd? Zo ja, op basis van welke evaluatie wordt die voorgesteld? Wat is de verwachte impact van een dergelijke beslissing voor Enabel, zowel voor de uitvoering van de lopende programma’s als voor de relaties met de partnerlanden?

Wat is de precieze impact van het wegvallen van een fysieke, Belgische, diplomatieke aanwezigheid door de sluiting van de ambassade in Mali op de Belgische en internationale ngo’s die in Mali actief blijven en afhankelijk zijn van diplomatieke ondersteuning voor veiligheid, visawerking en logistieke en politieke opvolging?

Welke concrete maatregelen neemt de regering om die ngo’s in staat te stellen om hun humanitaire initiatieven en ontwikkelingsactiviteiten veilig en doeltreffend voort te zetten?

Hoe zullen de lopende activiteiten in de regio praktisch gecoördineerd worden met onze posten in Ouagadougou en Niamey en opgevolgd worden? Welke rol ziet u voor de speciale gezant voor de Sahel in de ondersteuning van de actoren op het terrein?

Ik verwijs naar de schriftelijke versie van mijn vraag.

De recente heroriëntatie van ons diplomatiek netwerk roept heel wat vragen op. Zeker omdat dit de eerste ingreep in meer dan tien jaar zou zijn, maar tegelijk weinig transparantie bevat.

Daarom heb ik volgende vragen:

Waarom werd onder meer de post in Sarajevo gesloten, terwijl dit net een strategische regio is inzake migratieroutes en veiligheid? Welke risicoanalyse heeft u voor deze beslissing gehanteerd? Kan u per post dat is gesloten beargumenteren waarom men tot sluiting is overgegaan?

Kan u concreet en gedetailleerd toelichten hoe de aangekondigde herinvesteringen eruitzien? Naar welke posten gaan de bijkomende middelen, welke functies worden versterkt en welke budgetten zijn hiermee gemoeid?

Hoe zal de pool van “vliegende diplomaten" precies functioneren? Hoeveel personen telt deze pool, welke opdrachten zullen ze uitvoeren, en hoe garandeert u dat dit systeem niet leidt tot overbelasting en lagere kwaliteit van het diplomatieke werk?

Heeft deze heroriëntatie impact op de consulaire hulpverlening aan Belgen in het buitenland? Zo ja, welke maatregelen neemt u om een vermindering van de dienstverlening te vermijden?

Ten slotte: kan u de methodologie uiteenzetten die werd gebruikt om te bepalen welke ambassades geopend, versterkt of gesloten worden? Welke parameters zijn gehanteerd en hoe werden politieke, economische en veiligheidsbelangen concreet gewogen?

Monsieur le ministre, comme nous l'entendons dans ce débat, la réorganisation des postes diplomatiques est un exercice difficile. Nous aimerions évidemment être représentés partout dans le monde, pouvoir disposer des moyens de développer nos relations avec tous les États de la planète et avec toutes les organisations internationales, mondiales ou régionales, comme l'Union africaine.

Chacune de ces relations peut s'avérer fructueuse pour chaque partenaire si nous la cultivons, mais des choix doivent être faits. J'entends des collègues qui en contestent certains, ce qui est leur droit. Néanmoins, je suis certain que les décisions d'ouverture ou de fermeture des postes ont été mûrement réfléchies, en envisageant d'abord les intérêts de la Belgique, sans idéologie, sans volonté de nuire, de punir ou de récompenser, et en tenant compte des bouleversements rapides de l'environnement géopolitique et géoéconomique.

Monsieur le ministre, comment le suivi de la situation très instable en Bosnie sera-t-il assuré après la fermeture du poste de Sarajevo? Quelles missions prioritaires seront-elles attribuées au représentant permanent auprès de l'Union africaine, qui y sera en qualité d'observateur? Comment allez-vous constituer le pôle diplomatique volant qui doit venir temporairement en renfort des postes confrontés à une gestion de crise inédite, à un personnel malade de longue durée ou apporter un soutien durant un congé de maternité ou de paternité? Comptez-vous y intégrer un mix de diplomates expérimentés et de jeunes diplomates? La carrière d'un diplomate devra-t-elle nécessairement passer par ce pôle? Combien de diplomates en feraient-ils partie? Que feront-ils lorsqu'ils ne seront pas nécessaires?

Bedankt, mijnheer de minister, voor uw uitgebreide uitleg.

Gezien de geopolitieke veranderingen was het inderdaad nodig om die strategische oefening te maken. We evolueren naar een multipolaire wereld, waarin het duidelijk is dat de Verenigde Staten niet meer aan het hoofd willen staan van een liberaal georganiseerde wereldorde waarin vrijheden en mensenrechten domineren.

Het is dus van belang dat we strategisch kijken naar economische diversificatie om onze aanvoerlijnen te vrijwaren. We moeten daar nieuwe contacten voor leggen, ook om onze veiligheid te vrijwaren. Ik denk daarbij aan landen waar er drugkartels voorkomen en er veel export is naar België in. Anderzijds moet er ook een gunfactor zijn voor landen die onze waarden delen. Latijns-Amerika zit daar uiteraard een stuk sterker in dan bijvoorbeeld Afrika.

U beoogt ook andere vormen van samenwerking voor de toekomst met zogenaamde partnerlanden die vermeld staan in de wet, maar ook uitvoering krijgen in een koninklijk besluit. Dat zult u waarschijnlijk aanpassen, aangezien het vandaag gaat over 14 partnerlanden.

Omdat u er zelf nog niet uit bent, geef ik u graag de suggestie mee om daar een goede mix van te maken. Enerzijds is er de thematische samenwerking, waarin de Global Gateway een belangrijk element vormt. Anderzijds is het voor bepaalde partnerlanden, zoals landen in Centraal-Afrika of bepaalde Sahellanden, van belang dat we die seat at the table behouden. Het is namelijk net in die landen dat de invloedsfeer van China en Rusland veel groter wordt. Toch blijft het belangrijk dat we die landen meenemen in onze waardengemeenschap, ook al vraagt dat veel meer inspanningen dan voor andere landen. Het is niet de bedoeling dat we hen achterlaten om geopolitieke redenen. Ook voor armoedebestrijding is het essentieel dat we daar die seat at the table behouden en dat we op die manier toewerken naar een mix van partnerlanden en naar thematische samenwerking.

Dat is mijn pleidooi, al is er nog veel overleg mogelijk naar aanleiding van de evaluatie van de partnerlanden. Ik dank u.

Dank u wel, mijnheer de minister. Het was nodig dat u wat duiding gaf. We zaten met veel vragen, maar u hebt uitgelegd dat de beslissing er niet zomaar komt, dat u niet over een nacht ijs gaat, dat het altijd gebeurt in functie van de Belgische belangen en dat het deel uitmaakt van een langetermijnvisie. Ik denk dat het nodig is, wetende dat er lange tijd niet veel geüpdatet was. Het blijft echter een moeilijke oefening.

Ik zal het kort houden, maar wil toch een paar zaken benadrukken. Voor ons – ik meen begrepen te hebben voor u ook – is het zeer belangrijk dat de economische diplomatie behouden blijft. Die is noodzakelijk om te komen tot economische diversificatie, waar we grote nood aan hebben. Ook met het oog op de veiligheid, die u hebt benadrukt in het kader van de strijd tegen internationale misdaad en drugs, is het bijzonder belangrijk om posten op de meest strategische plaatsen te hebben. Daarnaast zijn er de mensenrechten. U hebt zelf gezegd – ik wou het ook van u horen – dat respect voor de mensenrechten essentieel blijft.

De combinatie van die drie aspecten moet leiden tot een postennetwerk dat voldoende overkoepelend is om de veiligheid te garanderen in veel meer landen dan degene die u hebt vermeld. U hebt ook gezegd dat het niet de bedoeling is dat wanneer we ergens geen post hebben, we dan niet meer naar die landen kijken of er geen contacten meer mee onderhouden. Dat is uitermate belangrijk.

De voorzitster heeft het eveneens gezegd: het kan hier slechts veilig zijn als het overal veilig blijft en als we overal goede contacten blijven onderhouden. We rekenen dus op u om deze zeer moeilijke evenwichtsoefening – met op de ene plaats wel een post en op de andere niet – tot een goed einde te brengen, altijd gericht op de lange termijn. Dank u wel.

Bedankt, mijnheer de minister, voor uw duidelijke antwoorden. Ik blijf evenwel met enige bezorgdheid zitten.

Ik begrijp de veiligheids- en operationele uitdagingen die soms moeilijke beslissingen vereisen. Toch wil ik mijn grote bezorgdheid uitdrukken over de impact op de ngo’s die in bijzonder complexe omstandigheden blijven werken. Zij zijn vaak onze laatste schakel op het terrein, in de humanitaire hulp, in de ontwikkelingsprojecten en bij de bescherming van de meest kwetsbaren.

Zonder voldoende diplomatieke ondersteuning, veilige toegang, logistieke hulp en politieke ruggengraat riskeren zij hun werk niet langer op verantwoordelijke wijze te kunnen voortzetten. Ik heb van u een aantal garanties gekregen en ik hoop dat er effectief gezorgd wordt voor de mensen die op het terrein blijven werken en zich inzetten voor de zwaksten in onze samenleving. Dank u voor uw antwoorden.

Mijnheer de minister, ik dank u voor de toelichting. Ik stel toch nog hiaten in het dossier van het postennetwerk vat. Het betreft hier de eerste heroriëntering van het diplomatiek netwerk in meer dan tien jaar. Dus ik had toch wat meer transparantie verwacht. Misschien hadden we in de commissie meer details kunnen krijgen en als volksvertegenwoordigers voorstellen kunnen doen en eventuele kritiek kunnen geven, maar nu moet alles achteraf. We hebben op voorhand geen duidelijke risicoanalyse gekregen en geen uitgebreide kosten-batenanalyse en weten nog altijd niet in detail welke analyses en argumenten er gebruikt zijn om bijvoorbeeld de post in Sarajevo te sluiten en een post in Oezbekistan te openen. Maar wees gerust, ik heb al een schriftelijke vraag ingediend, zodat ik die antwoorden toch nog zou krijgen. "Vertrouwen is goed, maar controle is beter" luidt het motto. Welnu, ik had dat hier toch liever meer en uitgebreider willen zien.

Mijnheer de minister, wat betreft Oekraïne moeten we ons voortdurend aanpassen. Sinds de lancering van het Amerikaanse 28 puntenplan, dat een einde zou moeten maken aan die vreselijke oorlog, zijn al enkele stappen gezet. Het plan verschilt echter niet wezenlijk van eerdere Amerikaanse voorstellen voor vrede, waarbij men bijna volledig wil tegemoetkomen aan Rusland, aan de dictator Poetin. Oekraïne zou zich moeten terugtrekken uit de Donbas en zijn leger moeten halveren. Oekraïne mag geen NAVO-lid worden en zou het Russisch als taal moeten invoeren. Dergelijke zaken roepen veel vragen op.

Mijnheer de minister, ten eerste, hoe evalueert de Belgische regering de inhoud van dat 28 puntenplan? In welke mate sluit het aan bij eerdere en mogelijke voorstellen, onder meer de eis tot territoriale concessies in de Donbas en de halvering van het Oekraïense leger? Acht u die voorwaarden realistisch of aanvaardbaar voor een duurzame vrede?

Ten tweede, de Verenigde Naties hebben de territoriale annexaties door Rusland veroordeeld. In hoeverre is België bereid om zich te verzetten tegen dat vredesplan, dat in feite grondgebied wil toekennen als gevolg van oorlog, zonder enige rechtmatigheid vanuit Rusland? Wat is de Belgische rode lijn met betrekking tot het forceren van landafname?

Ten derde, het is bekend dat Washington ervan uitgaat dat delen van het plan onaanvaardbaar zijn voor Europa en voor Oekraïne. Welke concrete stappen hebt u gezet om onze bezorgdheden evenals de Europese positie blijvend over te maken aan de Amerikaanse collega’s?

Ten vierde, wanneer vindt het overleg over dat 28 puntenplan op EU-niveau plaats? We zien dat de heer Zelensky op bezoek gaat bij president Macron, maar neemt België zelf deel aan de bespreking op EU-niveau? Waarvoor pleiten wij? Wanneer komt er een eensgezinde stem van de EU?

Mijnheer de minister, het 28 puntenplan voor Oekraïne is, evenals mijn vraag, wat gedateerd. Gisteren waren er opnieuw bijeenkomsten en de Franse overheid bracht ook een statement uit. Ik zal mijn ingediende vraag daarom enigszins aanpassen.

Hoe staan u en onze regering tegenover dat 28 puntenplan? Hoe werd u op de hoogte gebracht? Wat zijn volgens u de belangrijkste onderdelen en welke conclusies kunnen we op internationaal en politiek vlak trekken? Welke conclusie trekt u uit het feit dat dat 28 puntenplan niet op de politieke radar stond en dat de Europese landen er niet bij betrokken werden, terwijl de oorlog zich toch in de Europese achtertuin afspeelt?

Verschillende Europese leiders hebben dan ook aangegeven dat ze mee aan de onderhandelingstafel willen zitten. Gisteren bracht president Macron zijn statement uit. Wat zijn volgens u de mogelijkheden? Welke mogelijkheden zijn er voor Europa om samen met de Verenigde Staten en de bondgenoten te onderhandelen over een duurzame vrede, die noodzakelijk is voor de regio?

Kunt u ook toelichting geven bij de verklaringen van president Zelensky, namelijk dat men moet kiezen tussen een vernedering en het verliezen van een bondgenoot? Kan Europa daarin een rol spelen?

Hoe geloofwaardig acht u de veiligheidsgaranties? In 1994 werd de trilaterale verklaring ondertekend over het ontwapenen van Oekraïense kernwapens in ruil voor veiligheidswaarborgen van de Verenigde Staten en Rusland. In hoeverre is die verklaring nog van kracht?

Hebben de lopende onderhandelingen een impact op de bilaterale verstandhoudingen van België en Europa met de Verenigde Staten?

Mijnheer de minister, er zijn voortdurend nieuwe ontwikkelingen in het dossier met betrekking tot Oekraïne. Vandaag lopen er onderhandelingen en Washington en zijn er verklaringen van Europese leiders. Hopelijk wordt het momentum dat het plan biedt, gegrepen om vooruitgang te boeken naar een duurzame vrede.

Dat neemt niet weg dat sommige aspecten van het 28 puntenplan problematisch zijn, daar het ingrijpt op de soevereiniteit van Oekraïne. Volgens het plan wordt de facto Oekraïens grondgebied afgestaan aan Rusland, mag Rusland bepalen hoeveel troepen er in Oekraïne gelegerd zijn en worden er de NAVO eenzijdig beperkingen opgelegd, wat niet kan.

Europa heeft al commentaar gegeven op het plan. Zo kan het voor Europese Unie moeilijk door de beugel dat zij 100 miljard voor de heropbouw van Oekraïne moet geven, terwijl de VS kunnen genieten van de bevroren tegoeden. Bovendien heeft Europa vooralsnog geen seat at the table om mee te onderhandelen, terwijl het ook over onze veiligheid gaat. We moeten toch heel alert zijn en bij de onderhandelingen in Genève, die alleen met Oekraïne worden gevoerd, betrokken geraken.

Welk standpunt inzake de lopende vredesgesprekken heeft ons land verdedigd op de vergadering van de Raad voor Buitenlandse Zaken?

Welke initiatieven worden op het Europese niveau genomen om ervoor te zorgen dat er niet zonder Europa beslissingen genomen worden over Europa, of zonder Oekraïne over Oekraïne? Ik merk op dat er volgende week een afspraak is voor onderhandelingen tussen de Verenigde Staten en Rusland waar opvolging gegeven zal worden aan de gesprekken die nu tussen de VS en Oekraïne lopen.

Mevrouw de voorzitster, ik verwijs naar de schriftelijke voorbereiding van mijn vraag.

De afgelopen dagen zagen we hoe zowel de Verenigde Staten als enkele grote Europese landen afzonderlijk een eigen vredesplan voor Oekraïne ontwikkelen. Eerst het Amerikaanse 28 puntenplan, vervolgens het Europees tegenvoorstel van Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk.

Wat in deze hele oefening vooral opvalt, is dat Europa én België nauwelijks betrokken zijn, terwijl het wel gaat over de veiligheid van ons continent, over territoriale afspraken op onze oostgrens, en zelfs over EU-uitbreiding.

Daarom heb ik volgende vragen voor u:

België werd niet vooraf betrokken bij het Amerikaanse plan. Is dit land intussen wél officieel bevraagd over het Europese tegenvoorstel, of wordt dit proces opnieuw door enkele grote staten onder elkaar geregeld?

Hoe beoordeelt u de dynamiek waarbij drie Europese landen buiten de EU-instellingen om een alternatief vredesplan uitwerken? Is dit volgens u een teken dat de EU als geopolitieke actor nog steeds ondermaats presteert?

Ziet u elementen in het Amerikaanse plan die voor België of Europa principieel onaanvaardbaar zijn?

Zowel het Amerikaanse plan als het Europese tegenvoorstel spreken over “voorkeursmarkttoegang" voor Oekraïne en het versnellen van het Europees integratietraject.

Kunt u bevestigen dat, ondanks geopolitieke druk, de criteria van Kopenhagen onverkort blijven gelden voor elke vorm van EU-lidmaatschap?

Het Europese tegenvoorstel stelt een herontwikkelingspakket en ontwikkelingsfonds voor om Oekraïne te heropbouwen: welk aandeel zou vanuit België komen voor de financiering van de wederopbouw? Of welk Belgisch aandeel ziet u als schappelijk voor de financiering van de wederopbouw?

Monsieur le ministre, je suis, comme beaucoup, inquiet de voir l'Europe à ce point absente et à l'écart des discussions de paix. Personnellement, je ne crois pas une seconde aux intentions de paix de la Russie de M. Poutine, qui est très clair depuis des années. Il veut les quatre provinces, il veut la Crimée, il veut un gouvernement fantoche en Ukraine et l'absence de l'Ukraine dans l'OTAN. Tant qu'il n'aura pas cela ou que le rapport de force ne sera pas favorable aux Ukrainiens, cette guerre continuera.

Or aucune solution qui accepte des concessions territoriales définitives ne peut, à mon sens, être soutenue par les Européens. C'est là ma simple et première question. Partagez-vous le même sentiment, à savoir qu'une solution incluant la modification des frontières par la force et donc des concessions territoriales de la part des Ukrainiens n'est pas admissible pour l'Europe et la Belgique?

Comme, à mon avis, il n'y aura pas de paix juste sans une Ukraine plus forte, nous en revenons au soutien indispensable de l'Ukraine par les Européens, et donc à la fameuse question du prêt à garantir par les avoirs russes et du prêt potentiel. J'ai interrogé le premier ministre en plénière et il a parlé de garantie conjointe et solidaire concernant le montant total, le risque total et la période totale durant laquelle nous courrions ce risque.

Je comprends cela, et je sais que c'est aussi votre position, mais je vois aussi qu'une petite musique commence à se faire entendre en Europe, selon laquelle la Belgique empêcherait par couardise la libération de cette garantie.

Nous avons bien compris ce qui n'est pas possible pour la Belgique. Pourriez-vous vous exprimer sur ce qui est possible? Pourriez-vous affirmer ici que, si les États membres sont solidaires dans les conditions que nous avons déjà annoncées, nous accepterons l'utilisation de ces avoirs comme garantie?

Mijnheer de minister, ik dank u voor uw antwoord, maar het blijft een feit dat de EU daarbij niet betrokken wordt, dat we keer op keer voor verrassingen komen te staan en dat we aan de zijlijn staan, terwijl we, zoals u benadrukt, de grootste financier van Oekraïne zijn. Ik kan alleen hopen dat er op heel korte termijn verandering komt in het feit dat de Verenigde Staten zomaar alles lijken te beslissen in het voordeel van Rusland en de EU alleen toekijkt en blijft betalen om Oekraïne te helpen.

De baseline van wat u hebt gezegd, is dat er over Oekraïne niets kan worden beslist zonder Oekraïense betrokkenheid en dat er over de Europa en de NAVO niets kan worden beslist wat enige impact kan hebben, zonder de betrokkenheid van de EU. Dat moet de algemene baseline blijven. Ook straffeloosheid kan helemaal niet.

Zoals de collega's al zeiden, is dit een dossier dat continu in beweging is. Er zijn nu opnieuw onderhandelingen en we kunnen alleen hopen dat u en de EU daarbij binnenkort veel meer worden betrokken, want alles wat er buiten ons weten over Oekraïne wordt beslist, treft ook ons. Ik zie uw frustratie, die ook de onze en die van heel veel bewoners is. Na drie jaar oorlog moet er een einde komen aan deze gruwel. We kunnen alleen maar hopen dat de EU mee kan beslissen en niet in een hoek blijft zitten en moet aanvaarden dat iemand zomaar land kan innemen door te moorden. Daarvan kan geen sprake zijn. Hopelijk wordt deze week de hele EU betrokken en is er niet alleen een onderhoud met president Macron.

Bedankt, mijnheer de minister.

Wanneer we het hebben over de crisis in Oekraïne, moet de Europese Unie wat de lopende vredesonderhandelingen betreft, wellicht minder hopen en meer doen. Het is werkelijk hallucinant dat het continent waarop de oorlog plaatsvindt – het gaat om onze toekomst en onze veiligheid – niet wordt betrokken. Dat u gewoon niet op de hoogte bent van een voorgesteld plan, is bijzonder zorgwekkend. Daartegen moet, zoals u zegt, krachtdadig worden opgetreden. Onze diplomatieke stem moet daar vertegenwoordigd zijn.

Er worden zomaar uitspraken gedaan dat Oekraïne geen lid zou mogen worden, maar als lid van de NAVO hebben wij daarin een stem en wij moeten die stem kunnen verheffen. Wij moeten daar druk kunnen uitoefenen. Ik ben dan ook zeer blij met uw verklaring dat we de druk op Rusland moeten opvoeren. Ik heb een voorstel van resolutie over secondaire sancties ingediend en misschien is het moment aangebroken om ons daarover te buigen en te bekijken of we ook hier een forsere stem kunnen laten horen, zodat er werkelijk iets in beweging komt en de coalition of the willing , die aan de heropbouw moet meewerken, daarmee effectief van start kan gaan. Dat kan hoop geven aan de bevolking in Oekraïne, en vooral daadkracht tonen.

U herinnert eraan dat wij voorstander zijn van een traditionele lening. Dat stemt mij tevreden. We moeten inderdaad nadenken over oplossingen voor het Oekraïense volk en voor de heropbouw van Oekraïne, maar we kunnen daarbij geen risico’s nemen voor onze eigen maatschappij, onze eigen munt en onze eigen welvaart. U mag rekenen op alle steun daarvoor in de regering en in de Europese Raad.

Ik dank u ook voor uw antwoord. Mijnheer de minister, het is inderdaad goed dat u druk blijft zetten op Rusland via de sancties die u hebt aangekondigd en ondersteunt en dat we Oekraïne blijven bijstaan. U geeft ook terecht aan dat de Europese Unie zich moet blijven manifesteren, want in het akkoord staan zaken die totaal onaanvaardbaar zijn. De inbreuk op de soevereiniteit en territoriale integriteit van Oekraïne is, zoals u hebt gezegd, onaanvaardbaar. Eventueel kan men een bevriezing van het conflict vooropstellen, maar zonder dat er terrein moet worden overgedragen aan Rusland. Dat is immers voer voor onderhandeling.

In het akkoord staan voorts elementen die zelfs niet kunnen worden uitgevoerd. De Verenigde Staten of Rusland kunnen niet autonoom beslissen dat Rusland opnieuw toetreedt tot de G8. Wat betreft de straffeloosheid is het aan het Internationaal Strafhof om te bepalen of arrestatiebevelen worden opgeheven. Ook de voorgestelde wijziging van de Oekraïense grondwet om te beslissen of het land al dan niet tot de NAVO toetreedt, kan alleen door Oekraïne zelf met een tweederdemeerderheid worden beslist, ook al is daarvoor ook consensus nodig onder de NAVO-lidstaten. Dat zijn voorbeelden van punten die niet door de beugel kunnen.

Het belangrijkste element is uiteraard de veiligheidsgarantie, dus het beslissen waar de NAVO al dan niet optreedt. Zelfs wat Polen betreft, tracht men tussen te komen in het bepalen waar gevechtsvliegtuigen mogen worden ingezet en of die Europees dan wel van de NAVO moeten zijn. Dat zijn bijzonder belangrijke elementen waarvoor het noodzakelijk is dat de NAVO en de Europese Unie zich blijven manifesteren, zoals u terecht stelt. Dat akkoord kan niet zonder Europa. Oekraïne heeft op dit moment wel een onderhandelingspositie tegenover de Verenigde Staten, maar uiteraard nog niet tegenover Rusland. We kijken uit naar verdere ontwikkelingen. Het is goed dat u de druk blijft opvoeren om de partijen aan de tafel te brengen en de druk op Rusland te verhogen.

Mijnheer de minister, vrede is uiteraard enorm belangrijk in het Oekraïens conflict; daar twijfelt niemand aan. Wat mij echter vooral opvalt, is hoe zwak de Europese Unie opnieuw blijkt te zijn. Hetgeen wij al altijd hebben gezegd, wordt hier opnieuw bevestigd. Terwijl het gaat over de veiligheid op ons continent, zien we dat vooral de Verenigde Staten en bepaalde Europese landen de lead nemen, terwijl de rest van Europa en mevrouw von der Leyen erbij staan en toekijken. Dat is veelzeggend voor een unie die zichzelf graag een geopolitieke macht noemt, maar in elk belangrijk dossier afwezig is. We betalen enorm veel geld aan de EU en we krijgen er duidelijk niets voor terug. Daarnaast wil ik nog ingaan op uw bevestiging dat oorlog, hoe tragisch ook, nooit een reden mag zijn om een land versneld tot de EU te laten toetreden. Ik neem u daar uitdrukkelijk op uw woord. Europese regels en de Kopenhagencriteria bestaan net om zulk politiek opportunisme te vermijden.

Monsieur le ministre, la situation politique et sécuritaire à Madagascar s'est fortement détériorée. Depuis le 25 septembre 2025, des manifestations d'ampleur ont éclaté dans la capitale Antananarivo et dans d'autres villes du pays, en réaction notamment aux coupures répétées d'eau et d'électricité.

Selon les Nations Unies, les forces de sécurité ont eu recours à une force jugée non nécessaire, utilisant gaz lacrymogènes, coups, arrestations et même des balles réelles, causant la mort de pas moins de 22 citoyens. Ces violences ont également été accompagnées de pillages et d'actes commis par des individus ou gangs, sans lien avec les manifestants.

Le Haut-Commissariat des Nations Unies aux droits de l’homme (HCDH) a appelé à des enquêtes indépendantes, transparentes et rapides, tout en rappelant les obligations des autorités malgaches en matière de respect de la liberté d'expression et de réunion pacifique.

Le président Andry Rajoelina a, dans ce contexte, annoncé le renvoi de l'ensemble de son gouvernement. La Belgique, pour sa part, déconseille déjà les voyages non essentiels vers Madagascar et appelle ses ressortissants sur place à éviter tout attroupement et à suivre les instructions des autorités locales.

Monsieur le ministre, combien de citoyens belges sont-ils actuellement enregistrés comme présents (voyageurs et résidents) à Madagascar et quelles sont les principales mesures prévues pour assurer leur sécurité? Quelles dispositions sont-elles mises en place par notre ambassade à Nairobi ou le consul à Antananarivo pour maintenir un contact étroit avec la communauté? Quels mécanismes de coordination existent-ils entre notre diplomatie, les autorités locales et nos partenaires européens pour répondre rapidement à une aggravation de la crise?

Monsieur le ministre, je vous remercie pour la qualité et la précision de votre réponse. Cette question a été déposée il y a plusieurs semaines et je vois qu'un travail considérable a été fait depuis lors; vous avez notamment eu, hier, des contacts avec la ministre malgache. Merci de suivre ce dossier dans l'intérêt de nos concitoyens et de la coopération internationale.

Monsieur le ministre, la situation politique et sécuritaire au Pérou reste extrêmement volatile, marquée par des manifestations violentes, des blocages routiers et une instabilité institutionnelle récurrente. La destitution récente de la présidente Dina Boluarte et l'installation d'un nouveau gouvernement de transition n'ont pas apaisé les tensions, comme en témoignent les affrontements à Lima, qui ont causé 75 blessés, dont 55 policiers. Ces événements s'inscrivent dans une crise politique et sociale persistante, avec des risques accrus de violences, de grèves et de perturbations des déplacements, notamment dans la capitale.

Les Belges résidant ou voyageant au Pérou se trouvent donc dans un contexte de grande incertitude, où la sécurité peut être compromise à tout moment. Il est essentiel de savoir comment votre administration assure leur protection, notamment via l'ambassade de Lima et les consulats et quels conseils sont actuellement donnés aux voyageurs et aux résidents belges.

Monsieur le ministre, quelle est l'évaluation actuelle de votre administration concernant la sécurité des Belges résidant ou voyageant au Pérou? Quels contacts ont été établis avec l'ambassade de Lima et les consulats pour informer et assister les Belges? Les conseils aux voyageurs ont-ils été mis à jour pour déconseiller les déplacements dans certaines régions? Comment votre administration collabore-t-elle avec les autorités péruviennes et les partenaires internationaux pour anticiper les risques liés à l'instabilité politique et sécuritaire?

Mijnheer de minister, enkele gebeurtenissen in Latijns-Amerika baren ons toch wat zorgen, met alle gevolgen vandien voor onze burgers en reizigers daar. Zou ons land ook hier geen diplomatieke rol kunnen spelen? De situatie in Peru is bijvoorbeeld, nadat president Dina Boluarte door het Congres werd afgezet en een nieuwe president, José Jeri, werd aangesteld, nog steeds niet stabiel. Tijdens hevige protesten geraakten mensen gewond en vielen er dodelijke slachtoffers. Wegblokkades en stakingen brengen burgers in gevaar en transportnetwerken in Lima, Cuzco en Areguipa zijn verstoord.

Hoe evalueert u de veiligheidssituatie van Belgische onderdanen die in Peru verblijven of er naartoe reizen?

Welke concrete maatregelen hebt u al genomen of zult u nemen om hun bescherming te waarborgen?

Zijn er al evacuatieplannen? Zijn er opvanglocaties? Kunnen onze mensen routes buiten de conflictzones volgen?

Wat is het officiële reisadvies voor Peru? Werd dat recentelijk herzien, of zijn er bepaalde delen van het land waarvoor men expliciet een risico aanduidt?

Welk advies geeft u onze burgers die naar Lima of naar andere getroffen zones willen gaan?

Welke instructies werden gegeven aan de ambassade en aan de consulaten? Welke protocollen worden er gehanteerd? Staat u in contact met de Peruviaanse autoriteiten inzake de werking van de Belgische diplomatieke posten?

Welk scenario neemt uw ministerie in overweging? Welke preventieve middelen zijn voorhanden om snel te kunnen reageren, mocht de situatie op het terrein escaleren?

Merci monsieur le ministre, je suis satisfait de vos réponses et ne serai donc pas plus long.

Wij weten dat consulaire assistentie en informatie over de situatie ter plekke voor de mensen daar van groot belang is. U hebt in een vorig actuadebat de nieuwe diplomatieke posten en de visie van uw ministerie aan deze commissie toegelicht. Ik denk dat het echt belangrijk is dat we in Latijns-Amerika diplomatiek voet aan wal blijven houden, dat we dicht bij de burgers ter plaatse staan en dat we in onze diplomatieke contacten de instandhouding van of het voorzien in democratisch recht in Latijns-Amerika blijven bepleiten, dat we de mensenrechten nauwlettend blijven bewaken, zoals u ook zegt, en dat we aanwezig blijven bij de verschillende regimes in het Latijns-Amerikaanse werelddeel. Het is zeer belangrijk dat we dat niet uit het oog verliezen.

Monsieur le Ministre,

Les récents affrontements entre l'Afghanistan et le Pakistan, marqués par des frappes aériennes sur Kaboul et des combats meurtriers le long de la frontière, représentent une escalade inédite depuis le retour des talibans au pouvoir. Ces violences, qui s'inscrivent dans un contexte de tensions croissantes entre les deux pays et d'accusations mutuelles de soutien à des groupes djihadistes, risquent de dégénérer en un conflit ouvert.

Cette instabilité régionale, aggravée par l'implication présumée de puissances extérieures, expose les ressortissants étrangers présents dans la zone à des risques accrus, tant en Afghanistan qu'au Pakistan.

Les citoyens belges résidant ou voyageant dans ces pays, qu'ils soient expatriés, travailleurs humanitaires ou voyageurs, se retrouvent dans une situation de grande vulnérabilité face à la dégradation rapide de la sécurité. Les risques d'être pris dans des combats, de subir des représailles ou d'être ciblés par des groupes armés sont réels.

Mes questions, Monsieur le Ministre, sont :

Combien de citoyens belges sont actuellement recensés en Afghanistan et au Pakistan ?

Des consignes ont-elles été transmises en matière de sécurité et de déplacements ?

Quelles procédures de rapatriement d'urgence ont été prévues pour les Belges souhaitant quitter la zone ?

Comment l'ambassade de Belgique à Islamabad, aussi compétente pour l'Afghanistan, et les représentations consulaires assurent-elles leur suivi et leur assistance ?

Des contacts ont-ils été établis avec les autorités afghanes et pakistanaises pour garantir la protection des ressortissants belges, et quelles sont les recommandations actuelles du SPF Affaires étrangères concernant les voyages dans ces deux pays ?

Envisagez-vous de renforcer les moyens diplomatiques sur place pour faciliter une éventuelle évacuation, ou de collaborer avec des partenaires européens ou internationaux à cet effet ?

Quelles actions de dissuasion ou d'information sont menées pour décourager les voyages non essentiels vers l'Afghanistan et les zones frontalières du Pakistan ?

Merci monsieur le ministre pour ces informations concernant notamment le nombre de Belges sur place. La situation continue à être tendue entre ces deux États et la pression s'accentue dans les régions où l'Inde pourrait tenter de se placer comme un acteur incontournable. Je vois que vous avez un plan qui est mis en place avec votre administration. Je reste attentif à ce dossier, tout comme vous, j'en suis persuadé.

Mijnheer de minister, de defensieministers van de Associatie van Zuidoost-Aziatische Naties hadden in Maleisië een bijeenkomst met de Amerikaanse minister van Defensie, Pete Hegseth. Hij sprak daar de Chinese minister van Defensie Dong, onder meer over de kwestie Taiwan. Minister Dong stelde tijdens die ontmoeting met minister Hegseth dat de hereniging van Taiwan en China een niet te stoppen evolutie van de geschiedenis is. Voorts zei hij ook dat de Amerikanen zich tegen de onafhankelijkheid van Taiwan moeten verzetten. Hegseth noemde het een constructieve bijeenkomst, maar benadrukte dat de VS geen conflict zoeken en dat zij hun eigen belangen krachtig zullen blijven verdedigen.

Bijna gelijktijdig leidde een opmerking van de nieuwe Japanse premier Sanae Takaichi in het parlement tot een ernstige diplomatieke rel tussen China en Japan. Zij zei immers dat een Chinese aanval op Taiwan, een maritieme blokkade of een aanval op Amerikaanse bases in Japan tot een levensbedreigende situatie zou kunnen leiden. Volgens de Japanse wetten mag Tokio dan zijn strijdkrachten inzetten, ook al wordt Japan niet direct zelf aangevallen. Waar vorige premiers zorgvuldig vaag bleven over Taiwan, trok Takaichi duidelijke rode lijnen.

Uiteraard liet de Chinese reactie niet lang op zich wachten. De Chinese staatsmedia voerden sindsdien een ongewoon harde campagne tegen de Japanse premier. Het decennialang diplomatiek evenwicht lijkt nu verbroken. Zowel Japan als de VS hanteerden tot op heden altijd een beleid van strategische vaagheid over Taiwan, maar dat lijkt nu verdwenen.

Mijnheer de minister, wat denkt u over de escalatie tussen China, Japan en de VS? Wat is het Belgisch standpunt over Taiwan?

Zult u die veranderde houding ten opzichte van Taiwan ter sprake brengen bij uw Europese collega's?

Merci à ma collègue, qui a dit l'essentiel au travers de différents constats: l'augmentation des tensions autour de Taïwan ces derniers jours et les propos tenus par des diplomates chinois à l'égard de la première ministre japonaise.

Je voudrais simplement savoir, pour aller directement à l'essentiel, monsieur le ministre, quels sont les contacts que vous avez pu avoir à ce sujet?

N'est-il pas temps également pour la Belgique et l'Union européenne de réaffirmer fortement leur refus de toute utilisation de la force pour résoudre ce conflit entre Taïwan et la Chine?

Ne devons-nous pas réaffirmer par ailleurs notre solidarité pleine et entière avec le Japon et avec d'autres pays de la région qui subissent ces menaces chinoises?

Mijnheer de minister, uw antwoord was heel duidelijk. Het is bijzonder goed dat u als minister steeds de dialoog vooropstelt in tijden waarin voortdurend wordt gesproken over defensie, wapens en oorlog. Die benadering is uitermate belangrijk en ik stel het op prijs dat u dat telkens benadrukt.

U hebt bovendien nog eens duidelijk aangegeven wat het standpunt van België is. Dat is duidelijk. Wij kunnen daarmee verder.

Je tiens seulement à remercier M. le ministre pour sa réponse claire et complète, comme c'est souvent le cas. Je ne dirai pas "toujours", afin de ne pas toucher à son humilité.

Ik verwijs naar de schriftelijke versie van mijn vraag.

Enkele weken geleden stelde ik u reeds een vraag over de ontvoering van 11 VN-medewerkers door de door Iran gesteunde Houthi-rebellen in Jemen. Intussen is de situatie verder geëscaleerd: op 18 oktober namen de Houthi's opnieuw twintig VN-medewerkers gevangen, waaronder internationale personeelsleden van UNICEF, het Wereldvoedselprogramma en het Bureau voor de Coördinatie van Humanitaire Aangelegenheden (OCHA).

Het gaat hier dus niet langer om een geïsoleerd incident, maar om een systematische gijzelnemingspolitiek van een militie die humanitaire organisaties beschuldigt van spionage en samenwerking met westerse mogendheden. Dit plaatst niet alleen de veiligheid van VN-personeel in gevaar, maar ondermijnt ook de geloofwaardigheid van de VN-operaties in de regio.

Ik stel u graag volgende vragen:

Heeft België, in het licht van deze nieuwe ontvoeringen, bijkomende informatie ontvangen via de VN of de EU over de identiteit en nationaliteit van de 20 vastgehouden medewerkers? Kan u bevestigen dat er geen Belgische onderdanen bij betrokken zijn?

Werd vanuit België diplomatiek overleg gevoerd, hetzij via de EU-delegatie, hetzij via onze ambassade in Riyad of via multilaterale kanalen in New York, om druk uit te oefenen op Iran en de Houthi's voor de onmiddellijke vrijlating van het VN-personeel?

Zal België, gezien deze herhaalde en flagrante schendingen van het internationaal recht, in de VN-Veiligheidsraad of in andere fora pleiten voor sancties of een resolutie tegen de Houthi-beweging en hun Iraanse beschermheren?

Kan u aangeven of België sinds het uitbreken van de oorlog in 2014 financiële middelen, humanitaire hulp of ontwikkelingssteun heeft verleend aan Jemen - rechtstreeks of via multilaterale organisaties? Zo ja, welk bedrag is er sinds 2014 effectief overgemaakt, via welke kanalen, en hoe kan u garanderen dat deze middelen niet in handen van de Houthi-rebellen terechtkomen? Bent u bereid om een grondige audit te vragen binnen de betrokken instellingen (zoals het Wereldvoedselprogramma en OCHA) om de besteding van Belgische bijdragen te verifiëren en misbruik door gewapende groeperingen uit te sluiten?

Dank u voor uw antwoord, mijnheer de minister. Ik blijf toch zeer ongerust, want wat we vandaag in Jemen zien, is geen toeval meer: een organisatie gijzelt systematisch VN-personeel en ondermijnt bewust het internationaal recht. Dat raakt niet alleen de VN, maar ook elke staat die dergelijke humanitaire missies ondersteunt, waaronder ook België. Daarom wil ik beklmetonen hoe belangrijk het is dat wij niet alleen reageren op wat er gebeurt, maar ook aandacht hebben voor onze eigen kwetsbaarheid. Als VN-medewerkers het doel moeten worden, dan moeten wij ons ernstig afvragen of onze eigen ambassades, consulaten en diplomaten voldoende beschermd zijn tegen gelijkaardige aanvallen of ontvoeringen door jihadisten, die duidelijk geen grenzen meer respecteren. In die context wil ik u aanmoedigen om de veiligheid van onze eigen ambassades goed in het oog te houden en harder te reageren tegen Iran en de jihadistische dreiging.

Monsieur le ministre, ces dernières semaines, la Belgique s'est distinguée par une initiative pour le moins audacieuse sur la scène européenne, celle d'encourager un dialogue avec les autorités de fait en Afghanistan, c'est-à-dire le régime taliban, afin de permettre le retour, volontaire ou forcé, de ressortissants afghans déboutés du droit d'asile. Une vingtaine d' É tats membres de l'Union européenne aurait, selon la presse, soutenu ces démarches qui supposeraient des contacts directs ou indirects avec les talibans. La Commission européenne elle-même reconnaît avoir entamé des échanges exploratoires au niveau technique.

Je précise d'emblée avoir déjà posé la question à la ministre de l'Asile et de la Migration. Sa réponse ne me satisfaisant pas, je me permets de vous interroger, vous qui représentez dans ce gouvernement une certaine conscience. Vous réaffirmez régulièrement votre attachement aux droits humains, à l' É tat de droit, à l'égalité entre hommes et femmes. Vous représentez un gouvernement qui, si j'en crois la ministre de l'Asile et de la Migration, est désormais disposé à négocier avec un régime dont la nature terroriste, théocratique et profondément répressive ne fait aucun doute.

Monsieur le ministre, le gouvernement belge négocie-t-il actuellement directement ou indirectement par le biais de partenaires européens avec les talibans? Si oui, quelle est la nature précise de ces contacts (techniques, diplomatiques, politiques)? Qui en assure la conduite? Trouvez-vous normal, moralement et politiquement, qu'un gouvernement démocratique négocie avec un régime qui exécute, persécute et réduit au silence ses opposants et nie les droits les plus élémentaires des femmes et des filles? Ce sujet a-t-il été concerté au sein du gouvernement fédéral? Comment peut-on concilier cette initiative avec les engagements internationaux de notre pays, notamment l'article 3 de la Convention européenne des droits de l'homme et le principe de non-refoulement? Ces négociations ne risquent-elles pas d'offrir une certaine légitimité politique internationale au régime taliban, en contradiction totale avec la position que la Belgique défend au Conseil de sécurité des Nations Unies depuis 2021?

Monsieur le ministre, je vous remercie pour votre réponse qui a le mérite d'exister, qui ferme quelques portes, qui en ouvre d'autres et qui a même un petit parfum jésuite sur certains aspects. Je relèverai deux choses. Vous parlez de détenus. Dans sa première communication presse, qui était aussi la communication de la ministre de l'Asile en commission, celle-ci a quand même très clairement laissé entendre qu'il ne s'agissait pas juste de renvoyer des personnes détenues en prison. On parle aussi de personnes, hommes comme femmes d'ailleurs. On sait tous que la situation des femmes est encore plus critique en Afghanistan que celle des hommes, même s'il ne fait pas nécessairement bon d'être un homme persécuté pour ses opinions politiques. Donc, la position d'une partie du gouvernement semble concerner les Afghans en fin de droit de procédure d'asile et pas simplement des criminels qui seraient renvoyés au pays. Quand bien même, l'article 3 et le principe de non-refoulement s'appliqueraient, même pour les personnes qui ont commis des crimes et des délits. Mais, au-delà de cela, il s'agit bien du renvoi de personnes déboutées du droit d'asile. Ce serait vraiment une ligne rouge, si jamais le sujet est encore un sujet de flottement au sein du gouvernement, que je vous encourage à ne pas franchir dans l'intérêt des personnes concernées et parce que la normalisation du régime taliban ne doit pas, à mon sens, être un chemin que nous devons suivre.

Mevrouw de voorzitster, ik verwijs naar de tekst van mijn vraag zoals ingediend.

Uw departement zou opnieuw moeten besparen op het budget voor ontwikkelingssamenwerking. In regeringskringen kijkt men naar een extra 25% besparingen, bovenop de 25% die men al overeengekomen is.

In uw recente beleidsnota voor dit jaar schrijft u dat de huidige verdeling van de besparingen in de begroting voor 2025 slechts een voorlopige oefening is, en dat de definitieve keuzes nog zullen volgen nadat de FOD Buitenlandse Zaken een interne analyse heeft afgerond. U omschrijft dit als een pragmatische manier om de minst pijnlijke besparingen te bepalen, in afwachting van de concrete invulling van die structurele besparing. Met andere woorden: het mag niet gaan om een tijdelijke correctie, maar om een structurele oefening.

Vanuit Vlaams Belang stellen wij evenwel vast dat dit alles ruimschoots onvoldoende is. De Belgische ontwikkelingshulp blijft elk jaar miljarden euro's kosten, terwijl dit land zelf met zware begrotingstekorten kampt, een stijgende staatsschuld en een toenemende armoede bij de eigen bevolking.

Wij zijn van oordeel dat België zijn middelen drastisch moet heroriënteren naar de eigen burgers. Humanitaire noodhulp in crisissituaties blijft uiteraard nodig, maar het overgrote deel van de klassieke ontwikkelingshulp - vaak ondoelmatig, politiek gemotiveerd of corruptiegevoelig - kan perfect worden afgebouwd.

Een besparing van 80% op het totale samenwerkingsbudget zou een realistische en verantwoorde keuze zijn, waarmee de essentiële noodhulp behouden blijft, maar de verspilling via multilaterale fondsen, ngo-subsidies en zinloze projecten in het Zuiden eindelijk wordt gestopt.

Bevestigt u dat er inderdaad een structurele besparing van 25% extra op het ontwikkelingsbudget wordt voorbereid?

Bent u bereid een scenario te onderzoeken waarbij enkel humanitaire noodhulp nog structureel wordt vrijgesteld, en de rest van de ontwikkelingshulp gefaseerd wordt afgebouwd met minstens 80%?

Hoe verantwoordt u het behoud van miljarden aan structurele ontwikkelingshulp in tijden waarin Belgische gezinnen steeds zwaarder worden belast en onze sociale voorzieningen onder druk staan?

Tot slot: op welke termijn verwacht u dat de lopende analyse van de FOD Buitenlandse Zaken is afgerond en welke implicaties zal die hebben voor de politieke keuzes inzake ons ontwikkelingsbeleid? Hoe zullen die keuzes geheroriënteerd worden aan de hand van de verwachte 25% extra bezuinigingen?

Monsieur le Ministre, avec votre projet de coupe budgétaire dans la coopération au développement belge, le secteur s'inquiète à raison de l'impact qu'elles auront sur elles, mais aussi de leur capacité à planifier leur avenir.

Les professionnels des organisations de la société civile ont en partie accepté leur sort, mais demandent au moins de pouvoir se préparer aux futures réformes. Or, à ce jour, elles restent dans le flou alors que la nouvelle année approche, et vous le savez, cette période rime avec l'établissement des programmes, qui demande un travail préparatoire majeur qui impose la prévisibilité.

Des concertations entre la DGD, le cabinet du Ministre et les fédérations d'OSC ont eu lieu concernant la mise en œuvre des coupes budgétaires annoncées par le gouvernement et l'intégration des priorités politiques dans les programmes quinquennaux 2027-2031. Il apparaît toutefois qu'aucune communication formelle n'a encore été transmise au secteur.

Il est essentiel de communiquer ces orientations de manière transparente, complète et dans des délais permettant aux organisations d'adapter sereinement leur programmation et de garantir la sécurité juridique nécessaire à ce processus.

Mes questions sont les suivantes:

Pouvez-vous préciser le contenu et le statut des lignes directrices que le cabinet a récemment communiquées à l'administration?

Quels seront le calendrier et la méthode envisagés pour leur traduction opérationnelle?

Quelle sera la manière dont ces priorités influenceront l'appréciation des programmes et l'attribution des budgets, dans le respect du cadre réglementaire existant et du droit d'autonomie et d'initiative des organisations de la société civile?​

Monsieur le Ministre, les coupes budgétaires de 25 % dans la coopération au développement prévues auront outre leurs impacts considérables sur nos programmes, comme conséquence d'affaiblir la cohérence des politiques en faveur du développement (CPD).

Cet enjeu est pratiquement absent de vos notes de politique générale, ce qui a été souligné par le récent rapport du CNCD-11.11.11. Et notamment l'absence de politique concrète visant à renforcer la CPD.

Ainsi, plusieurs aspects méritent notre attention pour améliorer la CPD. Parmi eux, celui de la coordination avec les entités fédérées et la mise en place d'une conférence interministérielle. Force est de constater que vous n'avez pas prévu de renforcer ces aspects, et dans un contexte de coupe budgétaire, le secteur s'interroge, parmi de nombreuses zones d'ombre, sur l'impact sur les projets portés par les entités fédérées et le futur de la CPD.

Brussels International par exemple: Via ses compétences en coopération internationale, l'agence soutient la coopération internationale, depuis plusieurs années, via notamment des initiatives locales de solidarité Nord-Sud, et favorise les partenariats entre acteurs bruxellois et les partenaires internationaux, comme régit depuis 2017 dans une ordonnance-cadre. La Région bruxelloise a une identité propre en matière de coopération au développement centrée exclusivement sur les zones (péri)urbaines et les enjeux spécifiquement urbains. Son action repose sur deux principaux axes: le développement durable des environnements urbains en partenariat avec les autorités locales des pays en développement.

Dans un contexte de coupe budgétaire, avec le récent vote dramatique sur le paquet Omnibus au parlement européen qui signe la fin du devoir de vigilance, et d'absence d'initiative de renforcement, la CPD belge risque d'être réduite à peau de chagrin.

J'aimerais vous poser les questions suivantes:

Les coupes budgétaires de 25 % sur le financement de la coopération au développement auront-elles un impact sur les entités fédérées?

Comment coordonnez-vous notre politique de développement avec celle de Brussels International? Et quel impacts concrets ces coupes budgétaires ont-ils sur les politiques de coopération au développement régionales et communautaires, dans les 3 régions et communautés du Royaume?

Comment comptez-vous pour renforcer la CPD?

Quelle est votre analyse sur le récent vote du premier paquet Omnibus et son impact sur la CPD belge et européenne?

Mijnheer de minister, dank voor uw antwoord. U verwees naar uw beleidsverklaring, waarin u aangaf dat deze regering 25 % zou besparen tegen het einde van de legislatuur. In de begrotingstabellen zien we echter dat dit in ieder geval nog niet voor het komende jaar zal zijn. We zien dat de bedragen wel wat afgezwakt zijn, maar niet in die mate dat we aan die 25 % komen. Voorlopig blijven de totale uitgaven voor Ontwikkelingssamenwerking op nagenoeg hetzelfde niveau, namelijk 1 miljard euro per jaar.

U had het in uw antwoord over België als betrouwbare partner. België wil inderdaad steevast de beste leerling van de EU en van het internationale toneel zijn, maar betrouwbaarheid moet onzes inziens wel van twee kanten komen. Er blijft wat ons betreft bijvoorbeeld een probleem met middelen voor partnerlanden die de mensenrechten niet respecteren of het er niet zo nauw mee nemen. We vragen ons nog altijd af hoe het zit met de transparantie. Hoe weet u of onze middelen wel terechtkomen bij de noodlijdende bevolking? Daar kunt u toch nooit 100 % zekerheid over hebben?

Kortom, wat ons betreft, zou er toch meer transparantie moeten zijn en zouden er aan ontwikkelingshulp toch meer voorwaarden gekoppeld moeten worden. Er moet meer gekeken worden naar bijvoorbeeld de terugnameplicht van mensen uit die landen. Ik meen dat er toch nog wat werk aan de winkel is. We zullen het budget voor Ontwikkelingswerk dan ook nauw opvolgen om te zien of u uw beloftes waarmaakt. U kent ons standpunt: wij willen dat er nog meer bespaard wordt op Ontwikkelingssamenwerking. Daarover verschillen we zeker sterk van mening.

Monsieur le ministre, merci pour vos réponses. Tout d'abord, merci d'avoir rappelé les bienfaits de la coopération au développement. J'espère que, comme vous nous les avez rappelés, vous allez aussi les rappeler à vos partenaires de majorité. Je pense qu'ils ne sont pas dans la même vision que vous. Je suis contente de voir que nous partageons cette même vision.

C’est très bien. Une fois n’est pas coutume. Aujourd'hui, je ne fais que vous lancer des fleurs. Je ne comprends pas. Vous dites de bonnes choses. Concernant les acteurs de la société civile, mieux vaut tard que jamais. C'est la semaine passée qu'ils ont eu l’information. Le problème est qu'ils travaillent avec des acteurs locaux, sur le terrain, qui étaient tendus et stressés parce qu'ils ne connaissaient pas leur avenir. Je vous invite vraiment donc à continuer à avoir ce lien avec les acteurs de la société civile, qui ont besoin d'être en contact avec vous et avec vos équipes au quotidien, parce que leur travail n'est pas assez valorisé. C'est un travail assez difficile. Ils travaillent avec les gens au quotidien. Souvent, il y a un gap entre le politique et l'associatif. Je vous invite à continuer à resserrer les liens. Je vous remercie, monsieur le ministre.

Onlangs raakte bekend dat u een nieuw akkoord heeft afgesloten met het Koninkrijk Marokko om meer illegale criminelen die zich in ons land bevinden, effectief terug te sturen. Volgens berichten in de pers zou dit akkoord deel uitmaken van een ruimer diplomatiek pakket, waarbij België in ruil voor Marokkaanse medewerking steun verleent aan het Marokkaanse plan inzake de Westelijke Sahara.

Terugkeerakkoorden zijn nochtans geen nieuw gegeven: ook in het verleden werden met Marokko al afspraken gemaakt, maar die bleken weinig doeltreffend. Uit de cijfers blijkt immers dat de Dienst Vreemdelingenzaken in de eerste helft van dit jaar slechts 717 veroordeelde criminelen heeft kunnen terugsturen, waarvan 147 naar Marokko.

Daarom heb ik volgende vragen voor u:

1. Kunt u toelichten wat precies de inhoud is van het nieuwe akkoord met Marokko?

Gaat het om een bindende overeenkomst, een intentieverklaring of een bilaterale samenwerking op administratief niveau?

2. Wanneer zal dit akkoord concreet in werking treden en welke praktische afspraken zijn gemaakt om de uitvoering te versnellen?

3. Wat is de financiële impact van dit akkoord?

Werd er financiële of logistieke steun toegezegd aan Marokko in ruil voor de medewerking aan terugkeeroperaties?

Indien ja, om welke bedragen gaat het en onder welke budgetlijn worden deze gedekt?

4. Tot wanneer geldt dit akkoord?

Is er sprake van een vaste looptijd of automatische verlenging?

5. Welke concrete doelstellingen of quota werden afgesproken met de Marokkaanse autoriteiten?

Hoeveel illegale criminelen verwacht u dankzij dit akkoord jaarlijks te kunnen terugsturen naar Marokko?

6. Hoe zal u de opvolging van dit akkoord verzekeren, en op welke wijze zal het parlement hierover geïnformeerd worden?

Monsieur le ministre, la Belgique et le Maroc, ainsi que leurs souverains respectifs, entretiennent des liens forts et des relations privilégiées depuis plusieurs générations. L'importante communauté belgo-marocaine présente dans notre pays fait vivre quotidiennement ces relations, tout comme les nombreux Belges qui résident au Maroc. Il s'agit d'un pays ami, qui mérite toute l'attention de notre action diplomatique pour investir toujours davantage dans ces relations. Il s'agit donc d'un pays fiable avec lequel nous entretenons de magnifiques rapports. Je me réjouis dès lors que vous ayez signé avec votre homologue marocain, le 23 octobre dernier, "animés par la volonté d'approfondir les relations d'amitié et de coopération entre les deux pays", une Déclaration conjointe.et je vous en félicite.

Monsieur le ministre, en quoi cette Déclaration consiste-t-elle exactement? Que contient-elle? Quels en sont les résultats concrets? Comment la position de la Belgique a-t-elle évolué au sujet de la question du Sahara occidental? Enfin, quel suivi est-il prévu de donner à cette Déclaration?

Monsieur le ministre, je parlerai de l'assistance consulaire au Maroc.

Nombre de nos ressortissants se rendent chaque année au Maroc. Pour nombre d'entre eux, la déclaration conjointe que vous avez signée avec votre homologue marocain, comme le disait mon collègue Benoît Lutgen, le 23 octobre dernier, n'est pas passé inaperçue. Elle a été accueillie très positivement.

Vous faites preuve d'une position plus volontaire à l'égard de la question du Sahara occidental. La déclaration est cependant muette quant à la possibilité pour nos ressortissants de faire appel à l'assistance consulaire depuis cette région. Monsieur le ministre, qu'en est-il de l'assistance consulaire aux Belges au Sahara occidental? Les ressortissants binationaux, belgo-marocains, peuvent-ils faire appel à l'assistance consulaire? Je vous remercie.

Mijnheer de minister, elke stap die de terugkeer van illegale criminelen naar hun land van herkomst kan versnellen, moeten we uiteraard toejuichen, maar de vele akkoorden die we in het verleden hebben gesloten, zijn vaak dode letter gebleven. Daarom hoop ik oprecht dat het nieuwe akkoord niet op dezelfde stapel van goedbedoelde intenties belandt die nooit iets opleveren. De Vlaming verwacht immers resultaten. Er moet zo snel mogelijk werk worden gemaakt van de remigratie van illegalen en criminele Marokkanen. Dat is niet alleen noodzakelijk voor onze veiligheid, maar ook voor de aanpak van de overbevolking in de Belgische gevangenissen. De Marokkaanse gevangenen behoren vandaag immers tot de top drie van alle nationaliteiten in die gevangenissen.

Als ten slotte zou blijken, mijnheer de minister, dat dit akkoord opnieuw beperkt blijft tot papieren symboliek, omdat Marokko zijn engagementen niet nakomt, dan mag het voor België geen gratis verhaal zijn. Ons land geeft Marokko jaarlijks een aanzienlijk bedrag als ontwikkelingshulp. Ik verwacht dan ook dat u dat instrument zult – en durft te –gebruiken als hefboom om de naleving van het akkoord af te dwingen, want als Marokko dat niet wil, moet u het ertoe dwingen.

Monsieur le ministre, je vous remercie de vos réponses.

Je ne peux que me réjouir que l'année 2026 verra encore s'intensifier les relations déjà solides entre la Belgique et le Maroc, à travers un programme riche comprenant notamment une visite royale. Je pense aussi à l'élaboration de l'axe économique avec les entreprises concernées. Je ne peux que m'en réjouir évidemment, car c'est essentiel pour le développement des relations économiques entre nos deux pays.

S'agissant du Sahara occidental, j'entends votre volontarisme qui me réjouit, s'inscrivant dans une approche juste, durable et mutuellement acceptable. Nous ne pouvons qu'y souscrire. Ce dossier nous occupe depuis plusieurs années, sans que nous puissions en régler les contours. Je ne souhaite qu'une chose, aller dans ce sens.

En tout cas, merci pour les différentes précisions et pour le solide programme qui sera développé l'année prochaine entre nos deux pays. C'est important, aussi bien pour la communauté belge présente au Maroc qu'à l'inverse, pour la communauté marocaine présente dans notre pays.

Monsieur le ministre, tous les signaux sont au vert pour une relation amicale et respectueuse entre nos deux pays. J'entends que cette visite royale va encore renforcer tout ce que vous êtes en train d'accomplir et qui va mettre en lumière la volonté de la Belgique d'aller de l'avant avec le Maroc. Que dire encore, si ce n'est qu'il faut poursuivre votre travail. Je sais que cela doit être épuisant. Au risque de me répéter, vous êtes le porte-parole de la Belgique tout entière. Les Congolais le répètent encore: vous êtes la voix autorisée de ce pays. Je vous remercie.

De recente berichten over Belgische toeristen die vastzitten op Jamaica tijdens orkaan Melissa, roepen ernstige vragen op over de werking van onze consulaire bijstand en de communicatie van Buitenlandse Zaken in noodsituaties. Getuigenissen geven aan dat Belgische reizigers geen of weinig informatie kregen, noch van hun reisorganisator, noch van de Belgische overheid, terwijl familieleden in België nauwelijks wisten tot wie zij zich konden richten. Uit de berichtgeving is het echter niet duidelijk om de betrokkenen zichzelf hadden ingeschreven op Travellers online.

Graag verneem ik van de minister het volgende:

Kent uw administratie het exacte aantal Belgische toeristen dat zich momenteel op Jamaica bevindt of bevond tijdens orkaan Melissa? Waren deze personen geregistreerd via het platform Travellers Online? Zo ja, hoeveel effectief?

Welke consulaire acties zijn er ondernomen sinds het eerste officiële weeralarm voor Jamaica?

Wanneer werd de eerste informatieboodschap aan geregistreerde Belgen verstuurd?

In welke taal en met welke inhoud (waarschuwingen, contactnummers, evacuatieadvies, enz.)?

Zijn er Belgische reizigers gerepatrieerd of tijdelijk opgevangen via diplomatieke tussenkomst of in samenwerking met de EU-delegatie?

Hoe evalueert u de bekendheid en het gebruik van Travellers Online bij Belgische reizigers, zeker in risicogebieden? Welke initiatieven of communicatiecampagnes plant u om dat systeem beter bekend te maken, bijvoorbeeld via reisbureaus, luchtvaartmaatschappijen en touroperators?

Een maand geleden raasde orkaan Melissa over Jamaica, met alle gevolgen van dien.

Wat is de stand van zaken? Er werden hulpgoederen geleverd via ons land, maar wat is de humanitaire situatie op dit ogenblik? Hoeveel landgenoten bevinden zich momenteel nog in Jamaica? Kon wie daarom vroeg, geëvacueerd worden? Welke maatregelen worden genomen om de veiligheid van onze landgenoten ter plaatse te garanderen? Hebt u samengezeten met de Jamaicaanse autoriteiten?

Mijnheer de minister, het is duidelijk dat Travellers Online een cruciaal instrument blijft. Ik weet dat de FOD daarover veel campagnes voert, maar ik weet niet of een meerderheid van de Belgen Travellers Online gebruikt. Het lijkt erop dat sommige Belgen Travellers Online meer zien als een instrument voor verre reizen, maar niet voor Europese bestemmingen.

Destijds, bij de overstromingen in Valencia, hadden niet veel Belgen zich via Travellers Online gemeld. Het is wel positief dat de aanwezige Belgen vanaf het eerste weeralarm werden gecontacteerd. Het is vooral ook goed om te horen dat dit in beide landstalen gebeurde, want we horen nog regelmatig berichten dat het Nederlands bij de communicatie van ambassades met landgenoten niet overal wordt gerespecteerd.

Mijnheer de minister, ik dank u voor het antwoord. Het is inderdaad essentieel dat onze mensen hun aanwezigheid in het buitenland kenbaar kunnen maken. Wat de noodhulp betreft, is het een goede zaak dat we inzetten op flexibele, humanitaire hulp, zodat we met onze multilaterale partners kunnen schakelen wanneer zich ergens in de wereld een ramp voordoet en we steun aan de bevolking ter plaatse kunnen geven. De klimatologische drama's en crisissen hebben immers heel grote gevolgen voor de mensen ter plaatse. Ik had weet van 200 generatoren. Dat aantal is ondertussen verdubbeld, wat een goede zaak is. Ik hoop dan ook dat men snel tot de wederopbouw kan overgaan, dat we de periode van noodhulp achter ons kunnen laten en dat de mensen zich daar weer kunnen behelpen.

Sinds eind 2023 geldt in Vlaanderen een zogenaamde “adoptiepauze" voor interlandelijke adopties, nadat in het verleden ernstige onregelmatigheden aan het licht kwamen in dossiers uit Ethiopië. Niettemin blijkt uit recente cijfers dat nog een aanzienlijk aantal gezinnen actief bezig is met adoptietrajecten uit het buitenland, onder meer uit landen als Colombia, Thailand, Zuid-Afrika, Peru en de Filipijnen. Tegelijk werden samenwerkingen met verschillende andere landen stopgezet of opgeschort (onder meer India, Togo, Kazachstan en Burkina Faso).

Gezien het feit dat interlandelijke adoptie steeds een internationaal samenwerkingskader veronderstelt met diplomatieke, juridische en consulaire dimensies vallen bepaalde aspecten van dit dossier onder de bevoegdheid van Buitenlandse Zaken.

Graag verneem ik van de minister het volgende:

Welke rol speelt het departement Buitenlandse Zaken momenteel in de opvolging en ondersteuning van de interlandelijke adopties die nog lopend zijn vanuit de betrokken herkomstlanden?

Worden Belgische ambassades of consulaten in deze landen actief betrokken bij de begeleiding, verificatie of opvolging van adoptiedossiers, en zo ja, op welke manier?

Heeft België, als verdragsluitende partij van het Haags Adoptieverdrag van 1993, initiatieven genomen binnen multilaterale fora om de samenwerking rond interlandelijke adoptie kritisch te bekijken?

In welke mate werkt Buitenlandse Zaken samen met de bevoegde Vlaamse diensten om de betrouwbaarheid van buitenlandse adoptiekanalen te controleren en eventuele malversaties of schendingen van kinderrechten te voorkomen?

Mijnheer de minister, dank voor uw antwoord. Maar ik blijf toch met grote zorgen zitten. We zien vandaag dat interlandelijke adoptie naast door juridische en diplomatieke uitdagingen ook wordt beïnvloed door een brede trend waarbij het ouderschap internationaal wordt gecommercialiseerd. Wanneer ik hoor dat sommige koppels landen afwegen op basis van het prijskaartje bekruipt me een bijzonder ongemakkelijk gevoel. Want kinderen zijn geen product dat men bestelt of dat men ergens kan vergelijken. Precies daarom is het zo cruciaal dat Buitenlandse Zaken niet louter toekijkt, maar een veel actievere rol speelt in de controle van buitenlandse adoptiekanalen, in samenspraak met de deelstaten en de FOD Justitie. Als zelfs commerciële trajecten voor draagmoederschap en donorconstructies de ouders expliciet spreken over goedkopere landen, weten we dat de grens tussen wensouderschap en pure marktlogica gevaarlijk snel vervaagt. Dat risico mogen we nooit toelaten in interlandelijke adoptie, want zoals u ook wel weet en behartigt, meen ik, kinderen zijn geen koopwaar. Ze zijn onze toekomst en die bescherm je altijd en overal.

Monsieur le ministre, depuis l’assassinat du président Jovenel Moïse en 2021, Haïti connaît un chaos politique et une crise humanitaire sans précédent. Les gangs armés sèment la terreur et contrôlent près de 90 % de la capitale. Le gouvernement de transition peine à organiser des élections démocratiques. La justice est paralysée et l’armée complètement dépassée. L’insécurité règne sur l’île: kidnappings, violences sexuelles, enrôlement forcé d’enfants par des gangs. Cette situation a entraîné un déplacement massif de populations: plus de 1,4 million de civils, dont la moitié sont des femmes et des enfants, ont fui leur foyer à ce jour.

Sur le plan humanitaire, la situation est catastrophique: plus de 6 millions de personnes ont besoin d'aide en urgence. Haïti connaît l’une des pires pauvretés au monde. L’aide actuelle demeure largement insuffisante: 5,5 millions de personnes nécessitent une assistance humanitaire et 5,4 millions sont confrontées à une insécurité alimentaire aiguë, dont 2 millions en situation d’urgence. Aujourd’hui, pour un jeune, il est beaucoup plus facile de se procurer une arme qu’un repas.

Pourtant, des projets européens ou de coopération belge non gouvernementale existent afin de venir en aide au pays. Malgré cela, les Haïtiens, en particulier les plus jeunes, continuent de vivre dans un environnement extrêmement dangereux. Les aides de l’Union européenne et des Nations unies apparaissent insuffisantes face à l’ampleur de la crise humanitaire et sécuritaire.

Je tiens à rappeler, pour les plus pragmatiques d’entre vous, qu’il y a un enjeu régional et international majeur pour l’Union européenne. Haïti est devenue une plateforme du trafic de drogues et d’armes à destination de l’Europe. Soutenir la population et reconstruire les institutions haïtiennes, c’est aussi œuvrer pour un renforcement de la sécurité au niveau global. Une intervention internationale urgente est donc nécessaire pour faire face à une crise sans précédent pour le pays et qui n’a que trop duré. Haïti est à feu et à sang et requiert une aide massive et décisive.

Monsieur le ministre, quelle est votre évaluation face à la dégradation de la situation en Haïti? Les fonds alloués par la Belgique et l’Union européenne atteignent-ils les populations les plus vulnérables? Le budget alloué au financement de la coopération au développement prévoit-il d'agir en Haïti?

Merci pour vos réponses, monsieur le ministre. Haïti souffre depuis trop longtemps. En lisant une résolution sur cette situation humanitaire urgente introduite par mon groupe en 2022, j'ai été bouleversée de constater qu'à l'époque, on disait déjà que la situation était catastrophique. Aujourd'hui, la situation s'est encore aggravée. Comme un malheur ne vient jamais seul, Haïti a été frappée violemment par des cyclones ces derniers mois. Haïti, c'est un pays qui est victime du changement climatique, qui est victime de la faiblesse de l'aide internationale et victime de notre inaction. J'espère que vous pourrez agir et sensibiliser pour soulager les souffrances de cette population.

Monsieur le ministre, je suppose que vous avez déjà été interpellé à ce sujet par 88 000 personnes. J'ai pour ma part été interpellée par au moins 500 000 personnes. Les réseaux sociaux permettent en effet l'interpellation par des millions de personnes.

De nombreux Congolais vivant à l'étranger et de nombreuses personnes d'origine congolaise comme moi ayant leur famille au pays m'interpellent pour un sujet que j'estime ennuyeux, voire scandaleux: l'impossibilité de prendre un rendez-vous à la Maison Schengen pour faire sa demande de visa.

Les requérants sont soumis au même souci: au moment du dépôt de leur demande de rendez-vous, le système leur indique le message suivant: "Aucun rendez-vous disponible. Veuillez réessayer ultérieurement." Ce message peut s'afficher des mois durant, alors que le Centre européen des Visas (CEV) spécifie que les créneaux sont établis sur une base de cinq semaines. Comment remplir le devoir d'instruction des demandes de visa dans de pareilles conditions?

Le cœur du problème, ce sont ces agences de voyage qui, en échange d'une commission, saturent le système de demande pour les requérants. On parle de 300 à 400 dollars pour prendre un simple rendez-vous à la première étape du processus. Je peux vraiment qualifier ce système de corruption pure et simple de notre système d'examen de demande de visa. Le droit européen stipule pourtant de manière explicite qu'un demandeur doit être entendu dans un délai raisonnable.

Monsieurr le ministre, en avril, vous m'aviez indiqué être au courant du problème et aviez promis de trouver une solution. Mes questions sont donc simples. Quel est l'état des lieux de la Maison Schengen? Vos services sont-ils activement à la recherche d'une solution pour permettre à tout le monde de prendre un rendez-vous sans débourser des centaines de dollar

Monsieur le ministre, je vous remercie. Je suis contente de savoir que vos services s'attellent à la tâche pour trouver une solution à ce problème qui nuit péniblement au bien-être et à l'équilibre des familles. La semaine passée, j'ai été contactée par une personne qui a contracté un mariage coutumier au Congo et qui aimerait que son épouse puisse le rejoindre ici en Belgique pour des vacances, même pas pour y vivre. On sait que vous n'aimez pas trop l'immigration, etc. Juste pour des vacances! Eh bien, l'épouse de cette personne est incapable d'obtenir un rendez-vous pour venir passer les fêtes de fin d'année avec son mari. Ceci met les familles dans une situation de péril, en fait. Je vous remercie en tout cas, monsieur le ministre, de trouver une solution surtout pour les familles qui ont besoin d'être réunies et de passer des moments conviviaux ensemble.

Mijnheer de minister, de ANO-partij van de eurosceptische miljardair Andrej Babiš, die in oktober de Tsjechische parlementsverkiezingen won, heeft een regeerakkoord gesloten met de extreemrechtse SPD en de partij AUTO. De partijen bevestigen hun trouw aan de EU, maar zweren tegelijk de invoering van de euro en een verhoging van de financiële steun aan Oekraïne af. Tsjechië is nochtans een soeverein lid van de EU en een solide bondgenoot binnen de NAVO. De partijen bevestigen dat ook maar willen een ander Europa dat lidstaten toestaat te doen wat ze willen. Ze willen dus meer vrijheid.

Net als de ANO profileerde ook de SPD zich tijdens haar campagne als een eurosceptische partij. Zo zou er een referendum komen over het lidmaatschap van het land van de EU. Dat wordt door Babiš uitgesloten, maar de euro zal niet worden ingevoerd. Men blaast dus warm en koud als het over het EU-lidmaatschap gaat.

Ik heb maar één vraag, mijnheer de minister. Wijzigt deze nieuwe coalitievorming en die eurosceptische houding de diplomatieke betrekkingen van België met Tsjechië?

Dank voor de geruststelling, mijnheer de minister. Het is gewoon zo dat wie bij de EU is, niet alleen moet nemen, maar ook moet geven en zich zeker moet houden aan de afspraken.

Mijnheer de minister, grote delen van Afrika werden historisch geïslamiseerd door middel van de gewelddadige jihad. Daardoor werden reeds 32 landen gedeeltelijk of sterk islamitisch, vooral in Noord-, Oost- en West-Afrika. Denk aan de afscheiding van Soedan en Zuid-Soedan in 2011. Pas nog werd in Mali een jonge vrouw, een populaire influencer op TikTok, publiekelijk geëxecuteerd door moslimterroristen. Die landen in Centraal-Afrika, Zuidelijk Afrika en enkele in Oost- en West-Afrika worden vandaag geteisterd of bedreigd door de islamitische jihad en zouden dus aan islamisering ten prooi kunnen vallen. Denk aan de jihadistische groepering Boko Haram, die in 2002 is ontstaan in Nigeria, maar nu ook de landen Niger, Tsjaad, Kameroen en Benin bedreigt. Denk aan de jihadistische beweging Al-Shabaab, die is ontstaan in Somalië in 2006 en nu ook actief is in Tanzania, Oeganda, Ethiopië en Kenia. President Trump dreigde met militaire acties tegen de jihadistische terreurgroeperingen in Nigeria, als de regering van dat land niet snel een einde maakt aan de aanhoudende moorden en slachtpartijen op christenen.

Mijnheer de minister, ik wil graag uw reactie hierop horen. Wat is het standpunt van de regering over de islamitische jihad in Afrika, die op termijn heel het continent dreigt te islamiseren?

Wil de regering een beleid voeren dat tot doel heeft de niet-moslims, met name de christenen, in Afrika te beschermen tegen de jihad en dus tegen islamisering?

Mijnheer de minister, zoals wij u kennen, hebt u in uw antwoord uiteraard de term islam niet eens uitgesproken. U kent niets van de geschiedenis van de islamisering en van de islamitische jihad in de wereld, zeker in Afrika. Christenen worden in de islamitische wereld systematisch onderdrukt, vervolgd of afgeslacht. Alleen al in Nigeria werden sinds 2009 maar liefst 125.000 christenen vermoord door jihadisten. Dat is niet toevallig. Voor hen zijn er geen betogingen, bezettingen, rode lijnen, BV-campagnes of fel verontwaardigde ministers. Nochtans is de islamitische jihad het christendom in het Midden-Oosten en in Afrika aan het vernietigen. Terwijl u samen met velen hier in het Parlement geobsedeerd bent door Gaza en terwijl u opkomt voor de Palestijns-islamitische cultuur, waarin christenen tweederangsburgers zijn, kijkt u weg van de jihadistische, etnische en religieuze zuiveringen en van de etnocides en genocides die worden gepleegd door de islamitische jihad op christenen en andere niet-moslims. Wij kunnen helaas niets anders verwachten van een minister die behoort tot een partij die het christendom heeft verraden en die de islamisering elke dag in dit land importeert en faciliteert.

Mijnheer de minister, de Sahelregio kampt met een diepe crisis op het vlak van veiligheid, politiek en klimaat. Tegelijkertijd biedt de regio ook veel kansen voor de bevolking zelf, voor Afrika en voor Europa. Denk maar aan de dynamische jeugd, de vele geëngageerde burgers en organisaties en het grote, onbenutte potentieel voor landbouw en groene energie.

België heeft in juli 2023 een eigen strategie voor de Sahel goedgekeurd. Wat die strategie sterk maakt, is dat ze de diepere oorzaken van de crisis wil aanpakken. De doelen waren duidelijk: de veiligheid van de mensen vergroten, mensenrechten en economische zekerheid bevorderen en een solidaire en betrouwbare partner voor de bevolking zijn.

Sinds de goedkeuring van die strategie is de situatie in de regio echter compleet veranderd. Er waren verschillende staatsgrepen, de Alliantie van Sahelstaten werd opgericht, internationale partners trokken zich terug en ook België moest de samenwerking op het vlak van veiligheid stopzetten. De bevolking is het eerste slachtoffer van deze grote geopolitieke verschuivingen.

Bovendien benadrukt u zelf in uw beleidsnota van dit jaar dat België zich moet blijven inzetten in kwetsbare regio's, zoals de Sahel. U roept daarin op tot meer actie om de uitdagingen rond klimaat, veiligheid en migratie aan te gaan. Er is dus een nieuwe strategie nodig. Daarover heb ik de volgende vragen, mijnheer de minister.

Hoe past België zijn aanpak aan om de strategie in deze nieuwe, moeilijke situatie toch uit te voeren? Hoe zorgen we dat we trouw blijven aan ons hoofddoel, zijnde het aanpakken van de diepere oorzaken van de crisis?

Welke middelen of kanalen gebruiken we vandaag nog om in een goede dialoog te blijven met de burgers en de organisaties in de Sahel? Hoe steunen we lokale initiatieven die daar voor stabiliteit en positieve verandering kunnen zorgen?

Wordt aan nieuwe Sahelstrategie gewerkt en wanneer kunnen we deze verwachten?

Mijnheer de minister, ik dank u voor uw antwoord. Ik ben blij dat Europa zich ook ontfermt over deze problematiek en dat België mee aan de kar trekt.

Mijnheer de minister, na de herverkiezing van Samia Suluhu in Tanzania is er onmiddellijk zeer hevig protest uitgebroken omdat de verkiezingen oneerlijk zouden zijn verlopen. Er zouden stembussen gestolen zijn en gebouwen in brand gestoken. Ik zal er niet verder over uitweiden, maar volgens de BBC zouden er minstens 500 mensen zijn overleden. Inmiddels is de president gewoon aan haar nieuwe termijn begonnen.

Die onrustige en gewelddadige verkiezingsdag is deel van een toenemend autoritair klimaat met verdachte politieke verdwijningen, mediacensuur en sterke restricties op de oppositie en het middenveld.

Tanzania is sinds de onafhankelijkheid verder dan ooit verwijderd van echte vrijheid. Tegelijk lijdt de bevolking erg onder een koopkrachtcrisis en hoge werkloosheid.

Mijnheer de minister, hoe beoordeelt u de verslechtende situatie in Tanzania? Welke informatie hebt u over het oneerlijk verloop van de verkiezingen?

Hebt u contact gehad met Belgische diplomaten ter plaatse? Wat is hun inschatting? Welke instructies geeft u hen?

Welk beleid voert België ten opzichte van Tanzania? Is er gelet op de gebeurtenissen een koerswijziging nodig?

Mijnheer de minister, bedankt voor de opheldering en ook voor de cijfers van het aantal doden. Ik noteer dat de situatie in Tanzania op de voet wordt gevolgd en dat u nadenkt over toekomstig engagement. Ik kan alleen hopen dat als er beslissingen worden genomen, die niet al te zeer nadelig uitvallen voor een bevolking die nu al zwaar lijdt en die eigenlijk geen boodschap heeft aan de dictatoriale praktijken die zich daar afspelen.

Monsieur le ministre, le 5 septembre 2021, le gouvernement d'Alpha Condé était renversé suite à un coup d'État mené par le colonel Mamadi Doumbouya. Le colonel et sa junte ont promis de soutenir la transition démocratique, de rétablir l'État de droit, de protéger les libertés individuelles et surtout de ne pas se présenter aux futures élections. Et quatre ans plus tard, les grands discours du colonel Doumbouya apparaissent comme n'étant rien d'autre que des mensonges éhontés visant à flatter son peuple et la communauté internationale pour mieux asseoir son pouvoir.

Le 28 décembre prochain se tiendront enfin les élections promises lors desquelles le colonel se présentera après que l'opposition politique a été muselée et exilée. Les militants des droits humains ont été ciblés avec des cas de disparitions forcées dont on a déjà parlé ici. La presse libre est réduite au silence. Les droits de manifestation, de réunion ou d'association sont attaqués. Et la justice est victime d'une instrumentalisation de la junte pour ses intérêts. En somme, nous assistons à une reproduction et à l'aggravation de maux qui touchaient la Guinée que la junte avait pourtant promis d'éradiquer.

En s'étant engagée à soutenir le processus de transition démocratique et protéger les libertés individuelles, la communauté internationale a soutenu la junte militaire dans son rôle de gouvernement transitionnel. Pourtant, elle a fermé les yeux devant la dégradation de la situation sur place. L'Union européenne a notamment signé quatre conventions avec la Guinée en 2024, dont une visant à freiner la migration irrégulière tout en entretenant des relations diplomatiques visant à renforcer la stabilité et les droits des Guinéens, la transition démocratique et le développement du pays.

La Belgique est aussi active en Guinée, notamment par ses programmes de coopération au développement gérés par Enabel qui souhaitent renforcer les droits humains et le développement social du pays. Dans ce contexte, la diaspora guinéenne et tous les défenseurs des droits humains et de la démocratie se posent la même question: que fait la communauté internationale?

Monsieur le ministre, quelle est votre évaluation de la situation sur place et de son évolution? La Belgique maintient-elle des contacts diplomatiques avec la junte militaire au pouvoir? Quelle est la position européenne? Cette position sera-t-elle adaptée si la junte militaire continue sa trajectoire autoritaire et liberticide?

Merci monsieur le ministre pour vos réponses. Il y a deux semaines, au sein du groupe d'amitié parlementaire Belgique-Guinée, nous avons reçu un des principaux opposants, M. Cellou Dalein Diallo. La junte a une position très particulière par rapport à ses opposants politiques. Il a été déchu de sa nationalité dans des conditions assez spéciales. Il ne peut de ce fait pas de se présenter aux élections alors qu'il est à la tête du plus grand parti politique de l'opposition guinéenne. Il est donc vrai que M. Doumbouya se retrouve face à sept opposants, mais l’opposant principal, malheureusement, est muselé. Il est important que la Belgique et l’Union Européenne, en tant qu’investisseurs, continuent à soutenir le développement moral et ne ferment pas les yeux sur les violations des droits humains commises en Guinée. Nous devons bien sûr poursuivre notre travail avec la société civile, qui aspire à une véritable démocratie et à une véritable liberté. Une coopération étroite avec la Belgique ne peut qu’encourager le respect des droits humains et de l’État de droit, indépendamment des intérêts commerciaux. Nous savons que ces pays regorgent d’or et de minerais, et je me demande parfois si nous cherchons à entrer en contact avec eux pour renforcer les principes démocratiques ou pour favoriser le pillage organisé de leurs richesses. Au regard de la stratégie belge dans la région du Sahel et en Afrique de l’Ouest, il est urgent de reconsidérer notre approche et de clarifier les valeurs que nous souhaitons véhiculer.

Monsieur le ministre, dans notre pays comme dans le monde, les droits humains sont sous pression. En ce sens, l'Institut fédéral des droits humains joue un rôle crucial comme l'a rappelé son audition en commission de la Justice ce 18 novembre.

Une de mes questions est cependant restée sans réponse: celle du respect dans notre pays des minorités nationales et de leurs droits. La question avait déjà été largement abordée par mon Groupe en avril 2019 lorsque votre prédécesseur avait présenté son projet de loi créant ledit Institut. Le Conseil des droits de l'Homme de l'ONU, dans le cadre de l'Examen Périodique Universel, ou le Conseil de l'Europe, dans ses différents organes, ont ainsi à plusieurs reprises pointé notre concernant notamment le non-respect des droits des minorités nationales. Ainsi, on ne peut que déplorer l'absence de ratification par la Belgique de la Convention-cadre du Conseil de l'Europe sur la protection des minorités nationales, l'application de certaines circulaires par la Région flamande ou le refus par le passé de nommer des bourgmestres francophones dans les communes à facilités flamandes.

Monsieur le ministre, pouvez-vous me faire le point sur votre position, en tant que chef de la diplomatie belge, sur la défense des minorités nationales? Qu'en est-il de la ratification de la Convention-cadre du Conseil de l'Europe? Enfin, comptez-vous porter cette question au sein du gouvernement afin notamment d'élargir les compétences de l'IFDH voire de permettre son interfédéralisation comme cela a été évoqué lors de son audition?

Je vous remercie d'avance pour vos réponses.

Monsieur le ministre, je vous remercie.

In Brussel vond recent een conferentie plaats over het zogenaamde “recht op terugkeer" van “West-Azerbeidzjanen" naar Oost-Armenië, hetgeen zij valselijk claimen als hun historisch thuisland. Dit is opmerkelijk gezien Azerbeidzjan internationaal wordt aangeklaagd voor oorlogsmisdaden en de volledige verdrijving van de historisch Armeens-christelijke bevolking van Artsakh.

Het narratief van “West-Azerbeidzjan" verspreidt historisch valse propaganda, dat de voedingsbodem legt voor nog meer militaire agressie tegen het soevereine Armeense territorium. Dat een evenement dat dit propageert hier kan plaatsvinden, is al vreemd; dat er zelfs politici van Belgische regeringspartijen aanwezig zouden zijn geweest, is ronduit hallucinant. Er zou namelijk een vertegenwoordiger uit uw partij, Les Engagés, hebben deelgenomen.

In uw recente commissie-interventie verwees u naar het geparafeerde vredesakkoord in Washington en sprak u van een “positief perspectief" voor de regio. U benadrukte ook dat België mensenrechten “consequent" aankaart, dat de EU-missie in Armenië wordt versterkt en dat België hecht aan territoriale integriteit en eerlijke processen voor de Karabach-leiders.

Daarom wekt het grote verbazing dat regeringspolitici zich openlijk associëren met een conferentie die het narratief van Bakoe versterkt, terwijl Armeniërs nog steeds verdreven zijn en processen in Azerbeidzjan ernstige vragen oproepen.

Graag verneem ik van de minister:

Waren er naast betrokken politicus van Les Engagés nog Belgische politici aanwezig op deze conferentie, en hoe beoordeelt u hun deelname in het licht van uw eerdere uitspraken over mensenrechten en voorzichtigheid in het vredesproces?

Hoe rijmt u uw bewering dat België mensenrechten “consequent" aankaart met de aanwezigheid van regeringspolitici op een evenement dat het Azerbeidzjaanse oorlogsnarratief ondersteunt?

Bent u bereid duidelijker standpunt in te nemen over de schijnprocessen tegen de Karabach-leiders, zeker nu Belgische politici zich zichtbaar verbinden met eenzijdige Azerbeidzjaanse standpunten?

Mijnheer de minister, ik was toch enigszins verbaasd dat een lid van een parlement naar zo’n conferentie gaat, zeker gezien de gevoeligheid en het feit dat dat allesbehalve bijdraagt aan het vredesproces. Het feit dat een Azerbeidzjaanse delegatie dergelijke bijeenkomsten organiseert, brengt evenmin veel goeds voort. Wat die processen betreft, zitten de politici uit Artsach nog altijd in de gevangenis in Bakoe. Het baart mij wel enige zorgen hoe Azerbeidzjan zich aan het profileren is op het wereldtoneel. Ik las onlangs een artikel waarin werd gesteld dat Azerbeidzjan het nieuwe Dubai zou kunnen worden. Daar wordt niets tegen ondernomen. Ik maak mij dus toch wel zorgen over het feit dat Azerbeidzjan zich anders voordoet dan het is. De ambassadeur van Azerbeidzjan is hier eens op bezoek geweest in onze commissie en het was toen een allesbehalve nette conversatie. Dat heb u zelf ongetwijfeld ook gezien. Ik hoop dan ook dat iedereen hier, en zeker u, op zijn hoede is voor waartoe zo’n regime in staat is.

In Nigeria werden vorige week opnieuw gruwelijke feiten vastgesteld. In de katholieke basisschool en middelbare school St. Mary in Papiri, in de deelstaat Niger, werden 315 leerlingen en leerkrachten ontvoerd door gewapende bendes, één van de grootste ontvoeringen in jaren. Het is bovendien al de tweede schoolontvoering in minder dan een week.

Deze aanvallen zijn niet zomaar criminaliteit en kunnen al helemaal niet worden weggezet als “interetnische conflicten" of “stamtwisten". Het gaat over een systematisch patroon van geweld tegen christelijke gemeenschappen in Nigeria. Verschillende internationale rapporten spreken al jaren van een verhoogd risico op doelgerichte christenvervolging, onder meer door extremistische groeperingen en criminele milities die scholen en christelijke dorpen als doelwit kiezen.

Graag verneem ik van de minister:

Erkent u dat deze grootschalige ontvoeringen niet los kan worden gezien van het bredere patroon van geweld tegen christelijke gemeenschappen in Nigeria, en dat het dus niet volstaat om dit te reduceren tot “stamtwisten" of interne lokale conflicten?

Hoe beoordeelt u de veiligheidssituatie voor christelijke minderheden in Nigeria, gezien de herhaalde, doelgerichte aanvallen op christelijke scholen, kerken en dorpen?

Heeft België op bilateraal of Europees niveau al contact opgenomen met de Nigeriaanse autoriteiten om meer duidelijkheid te krijgen over de aanpak van deze ontvoeringen en de bescherming van kwetsbare minderheden?

Zal België, in de context van zijn mensenrechtenbeleid, dit dossier actief opvolgen en aandringen op een consequente veroordeling binnen Europese raden en fora waar Nigeria ter sprake komt?

Mijnheer de minister, ik was een beetje hoopvol, want u begon uw antwoord goed, maar dan zwakte het wat af. Ik denk eerlijk gezegd dat het een beetje te simplistisch is om te ontkennen dat de oorlog een religieus karakter heeft. Het gaat echt om christenvervolging in de puurste zin van het woord. Nergens vinden zoveel christenvervolgingen plaats als daar. Het stopt niet. Het gaat niet enkel over ontvoeringen, zoals in 2014, maar ook over het letterlijk afslachten van dorpen. Het gaat niet enkel om geld, maar wel degelijk om een religieus karakter en om systematische repressie van christenen. Ik vind dat het tijd wordt dat u dat ook inziet. Voorzitster: Els Van Hoof Présidente: Els Van Hoof

In de VN-toespraak van de premier in New York zei hij dat België sinds de Oslo-akkoorden van 1993 ongeveer 600 miljoen euro naar de Palestijnse gebieden heeft versluisd. Kan u toelichten naar wie of wat dat geld is gegaan en waarvoor het precies diende? Graag een toelichting.

Gezien het feit dat de Palestijnse Autoriteit jihadisten en/of hun families een riante financiële beloning geeft wanneer ze met een (zelfmoord)aanslag Israëliërs hebben vermoord, dringt de vraag zich op hoeveel van die 600 miljoen euro rechtstreeks of onrechtstreeks bij de Palestijnse Autoriteit is terechtgekomen, of hoeveel euro de Palestijnse Autoriteit ten goede is gekomen. Hoeveel geld versluist deze regering in totaal naar de Palestijnse gebieden, en hoeveel daarvan komt rechtstreeks of onrechtstreeks bij de PA terecht of komt ten goede aan de PA?

Minister Prévot, ik begrijp nu nog beter waarom premier De Wever mijn kritische vragen hierover niet zelf wilde of durfde te beantwoorden. Hij wil immers niet geconfronteerd worden met het schandalige feit dat dankzij opeenvolgende Belgische regeringen, ook N-VA-regeringen en ook deze regering-De Wever, belastinggeld van de hardwerkende burgers wordt gebruikt om in feite dodelijke Palestijnse jihadistische terreur te financieren. Het gaat in totaal om honderden miljoenen euro's belastinggeld sinds 1993. Terwijl deze regering de hardwerkende burger pakt in zijn portemonnee, versluist ze elk jaar de facto miljoenen euro's naar het Midden-Oosten, inclusief naar de negationist Abbas van de Palestijnse Autoriteit en inclusief naar islamitisch terrorisme. Minister, ik wik mijn woorden, maar ik kan niet anders dan concluderen dat deze regering echt geschift is. De behandeling van de vragen eindigt om 14.04 uur. Le développement des questions se termine à 14 h 04.